OBJAWY WYSTĘPUJĄCE W GINEKOLOGII.
KRWAWIENIA
Występują w stanach fizjologicznych, jak też mogą być wykładnikiem chorób lub powikłań związanych z :
nieprawidłowym rozwojem elementów jaja płodowego,
patologicznym przebiegiem ciąży,
zaburzeniami cyklu miesiączkowego,
patologią samych narządów płciowych (np. nowotwory).
Mogą uwidocznić się na zewnątrz lub może być spostrzegane dopiero podczas badania ginekologicznego za pomocą wziernika. W niektórych sytuacjach występuje krwawienie do jamy otrzewnej.
Należy ocenić charakter oraz źródło każdego krwawienia, a przede wszystkim, ustalić jego przyczynę.
Charakter i miejsce krwawienia - ocenia się:
wygląd krwi ( żywoczerwona, ciemna, zhemolizowana),
nasilenie krwawienia (plamienie, mierne, obfite ze skrzepami),
może pochodzić z : przedsionka pochwy, pochwy, tarczy szyjki macicy, kanału szyjki, jamy trzonu macicy.
Przyczyny:
nieprawidłowości cyklu miesiączkowego, zwykle występuje krwawienie średnio nasilone, częściej skąpe, bez innych towarzyszących objawów i zmian przedmiotowych. Pojawia się w różnym okresie cyklu, jednak częściej w II fazie cyklu.
krwawienia młodocianych, obfite, przewlekłe krwawienia bez charakteru cyklicznego, trwają ponad 10 dni, niekiedy do 3 miesięcy i dłużej, z niewielkimi przerwami i tendencjami do nawrotów.
zapalenie przydatków, krwawienie skąpe, nie związane z cyklem miesiączkowym, towarzyszy zwykle silnym bólom podbrzusza i okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz podwyższonej temperaturze ciała.
polip szyjkowy i nadżerka części pochwowej, niewielkiego stopnia krwawienie, zwykle występujące podczas stosunku lub po nim.
zapalenie endometrium, przedłużające się krwawienie miesiączkowe połączone z bólem w dolnej części brzucha i podwyższoną temperaturą ciała.
wewnątrzmaciczna kształtka antykoncepcyjna, tuż po założeniu mogą wystąpić obfite, przedłużające się krwawienia miesiączkowe, wywołane skurczami macicy.
mięśniaki macicy, krwawienia mają zwykle charakter obfitych, przedłużonych krwawień miesiączkowych.
endometrioza, krwawienie jest skąpe, ma raczej charakter plamienia ciemną, zhemolizowaną krwią Pojawia się kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym. Może występować zarówno na zewnątrz, jak i do jamy otrzewnej.
rak szyjki macicy, krwawienia występują najczęściej w następstwie dotyku, urazu, mogą pojawić się samoistnie na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych. W daleko zaawansowanych procesach nowotworowych mogą występować krwotoki trudne do opanowania.
rak i rozrosty endometrium, najbardziej typowe jest krwawienie po menopauzie, może jednak występować przed pokwitaniem lub w okresie przekwitania w postaci przedłużonych i nieregularnych krwawień miesiączkowych.
nowotwory jajnika, w nowotworach wykazujących czynność hormonalną krwawienie jest niecykliczne i zwykle miernego stopnia.
uraz narządów płciowych, nasilenie krwawienia jest uzależnione od miejsca urazu. W zranieniu błony dziewiczej, sromu, okolicy łechtaczki może być obfite.
ciąża ektopowa, skąpe plamienie ciemną, zhemolizowaną krwią, często towarzyszy jednostronnym bólom podbrzusza. W przypadku pęknięcia ciąży ektopowej występuje obfite krwawienie do jamy brzusznej, dające objawy wstrząsu oligowolemicznego.
poronienie zagrażające lub zaczynające się, krwawienie jest skąpe, raczej o charakterze plamienia.
poronienie w toku i niezupełne, krwawienie jest obfite i zwykle połączone ze skurczami macicy bądź nawet wydalaniem elementów jaja płodowego.
resztki po poronieniu, krwawienie początkowo obfite, następnie zmniejsza swoje nasilenie. Plamienie może utrzymywać się nawet przez kilkanaście dni.
ciąża obumarła, krwawienie skąpe, raczej ciemną krwią, zwykle jest połączone z bólami w podbrzuszu.
BÓL
Ból jako objaw, ze względu na swoisty charakter, umiejscowienie i zasięg, często jest jedynym z objawów ułatwiających postawienie rozpoznania.
Charakter bólu:
nagły, przeszywający, powracający, długotrwały, napadowy czy uporczywy.
Umiejscowienie w :
podbrzuszu, okolicy krzyżowo - lędźwiowej, pachwinie.
Zazwyczaj granicę bólu w ginekologii stanowi linia poprzeczna brzucha prowadzona na wysokości pępka, co jest następstwem unerwienia narządów płciowych.
Przyczyny:
ból związany z ciążą,
ból związany z porodem,
ból w połogu (spowodowany skurczami macicy-zwijanie się mięśnia macicy i wydalanie skrzepów krwi, rozejściem się spojenia łonowego, połogowym zapaleniem gruczołu sutkowego),
ból związany z chorobami ginekologicznymi
STANY ZAPALNE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
zapalenie pochwy, obok upławów pojawia się świąd, pieczenie oraz ból pochwy i sromu. Często dołącza się bolesność podbrzusza i okolicy krzyżowej.
zapalenie endometrium, bóle w dolnej części brzucha z towarzyszącymi obfitymi upławami. Macica jest nieco powiększona, bolesna przy dotyku.
zapalenie mięśnia macicy, trzon macicy bardzo bolesny przy dotyku, powiększony, ma często charakter rozlany.
zapalenie przymacicz, silny ból podczas badania, bóle w dole brzucha i okolicy krzyżowej. Objawy mogą pojawiać się podczas stosunków płciowych, a niekiedy podczas oddawania moczu i stolca.
zapalenie przydatków, stan ostry powoduje ból w podbrzuszu, który występuje po jednej stronie lub częściej po obu stronach, w zależności od tego, czy procesem jest objęty jeden czy dwa przydatki. Ból jest ostry i często ma charakter skurczów. Niekiedy promieniuje do pleców i obejmuje okolice prawego śródbrzusza lub też prawego łuku żebrowego, co jest następstwem gromadzenia się pod przeponą ropnego wysięku. W stanie przewlekłym bóle okolicy krzyżowej i miednicy mniejszej nasilają się podczas pracy lub nadmiernego wysiłku fizycznego. Utrzymuje się stałe napięcie tkankowe w miednicy mniejszej, co wyraża się nieokreślonymi objawami uciskowymi w dole brzucha. Dołączają się zaburzenia miesiączkowania.
zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej, bardzo silne bóle w dolnej części jamy brzusznej ze wzmożonym napięciem mięśniowym, które utrudnia badanie. Stwierdza się znaczną bolesność tylnego sklepienia. Często dołączają się objawy wstrząsu.
SKRĘCONA TORBIEL LUB GUZ JAJNIKA
Ból jest przeszywający, ostry, napadowy, zwykle połączony z nudnościami lub wymiotami, dotyczy podbrzusza.
NOWOTWORY NARZĄDÓW PŁCIOWYCH KOBIETY.
W większości przypadków przebieg choroby nowotworowej jest bezbolesny. Dopiero wówczas, gdy wystąpi naciekanie na sąsiadujące tkanki lub guz osiągnie znaczne rozmiary pojawiają się dolegliwości bólowe.
rak sromu, pierwszym objawem jest silny świąd, a następnie pojawia się bolesne zgrubienie, co jest charakterystyczne dla raka sromu w odróżnieniu od innych nowotworów jest to uzależnione od szybko dołączającego się stanu zapalnego i dużego unerwienia tej okolicy.
rak szyjki macicy, ból jest najpóźniej występującym objawem. Pojawia się wtedy, gdy proces nowotworowy obejmuje zakończenia i włókna nerwowe pni wychodzących z kości krzyżowej i splotu krzyżowego. Pojawiają się bóle podbrzusza, a następnie okolicy krzyżowej promieniujące wzdłuż kończyny. Mogą przypominać rwę kulszową.
mięśniak macicy, objawy bólowe pojawiają się wtedy, gdy stwierdza się duże zmiany. Występują w okolicy krzyżowej, chore skarżą się na uczucie pełności w jamie brzusznej i ucisku na dolny odcinek jelita lub pęcherza moczowego.
rak endometrium, zwykle ma przebieg bezbolesny. Pojawia się wtedy, gdy naciek nowotworowy przechodzi poza trzon macicy.
nowotwory jajnika, brak swoistych objawów bólowych. Dolegliwości są związane z naciekaniem bądź z przerzutami do innych narządów.
ENDOMETRIOZA
Dolegliwości bólowe pojawiają się 1 lub 2 dni przed miesiączką, nasilają się w miarę jej trwania i ustępują po jej zakończeniu. Są to bóle umiejscowione głęboko w miednicy, promieniujące w kierunku dołu brzucha, pochwy i okolicy krzyżowej. Może pojawić się znaczna bolesność w czasie stosunków płciowych i podczas badania ginekologicznego. Niekiedy dołączają się zaburzenia w oddawaniu stolca. Gdy ogniska endometriozy obejmują jajniki, wtedy dolegliwości maja charakter tępych bólów po jednej lub po obu stronach brzucha.
ZESPÓŁ NAPIĘCIA PRZEDMIESIĄCZKOWEGO
Dolegliwości mają charakter rozpierania w podbrzuszu. Dołącza się obrzmienie i bolesność gruczołów sutkowych, świąd skóry, bóle i zawroty głowy.
BOLESNE MIESIĄCZKOWANIE
Występują w okolicy krzyżowej, podbrzusza, głowy oraz nudności. Niekiedy mają charakter silnych skurczów w okolicy krzyżowo - lędźwiowej.
BÓL ZWIĄZANY Z CIĄŻĄ
ciąża ektopowa nie pęknięta, jednostronne, niezbyt dotkliwe bóle w podbrzuszu, nasilające się w miarę jej trwania. Często występuje plamienie lub krwawienie.
ciąża ektopowa pęknięta, bardzo silny rozdzierający ból w dolnej okolicy podbrzusza. |Pojawia się obrona mięśniowa uniemożliwiająca swobodne badanie. Występuje bardzo silna bolesność podczas poruszania częścią pochwową szyjki macicy lub ucisku na sklepienia pochwy. Ból może być jedno lub obustronny. W krwawieniu do jamy otrzewnej może pojawić się ból spowodowany podrażnieniem przepony. Charakteryzuje się on kłuciem podczas oddychania, bólem w okolicy obojczyka i ramion. Mogą również dołączyć się objawy ze strony pęcherza moczowego.
UPŁAWY
Jest to nieprawidłowa wydzielina znajdująca się w pochwie, a często obficie z niej wypływająca. Fizjologicznie w pochwie stwierdza się umiarkowana ilość śluzowej wydzieliny, przejrzystej bez zapachu, która jest szczególnie widoczna w czasie jajeczkowania, kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym, w ciąży i w czasie podniecenia płciowego.
Rodzaje:
wodniste, pochodzenia macicznego lub rzadko jajowodowego
białe, pochodzenia pochwowego,
ropne, różny obraz uzależniony od charakteru, miejsca i czasu trwania,
krwiste, domieszka krwi pochodzi najczęściej z macicy, ale także z pochwy lub sromu,
cuchnące, przykry zapach jest uzależniony od rodzaju drobnoustroju lub rozpadającej się tkanki.
Przyczyny:
ZAPALENIA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
Zakażenia pochwy
bakteryjna choroba pochwy, rozpoznawana u 1/3 kobiet w wieku rozrodczym; upławy zwykle mają charakter ropny, szare zabarwienie, powodują świąd pochwy i sromu.
rzęsistkowica, upławy o charakterze ropnym, żółtawe, pieniste, o mdłym, nieprzyjemnym zapachu, są charakterystyczne dla fazy ostrej zapalenia. W przewlekłym stadium może pojawić się jedynie obfita wydzielina, czasem krwisto podbarwiona, gdy odczyn zapalny powoduje uszkodzenie nabłonka pochwy.
zapalenie grzybicze, upławy gęste, skąpe, białawe, serowate, najczęściej w postaci nalotów na ścianach pochwy i sromie, dające się oddzielić od podłoża.
zapalenie rzeżączkowe, silnie cuchnące upławy o ropnym charakterze i zielonkawej barwie.
Zapalenie błony śluzowej macicy
Upławy z domieszką krwi, ropne lub śluzowo- ropne, o różnym nasileniu w
zależności od stadium - ostrego lub przewlekłego.
Zapalenie mięśnia macicy
Upławy występują w przebiegu ciężkich zapaleń połogowych lub
popromiennych, są krwawe, mogą stać się ropne, rzadziej posokowate.
Zapalenie przymacicz, upławy niezbyt charakterystyczne, zwykle niezbyt obfite.
Zapalenie przydatków, obfite upławy surowiczo - ropne, połączone z ostrym bólem, często o charakterze skurczów nie są objawem stałym.
Zapalenie sromu, jest to najczęstsza przyczyna upławów u dziewcząt, mogą mieć różny charakter.
NOWOTWORY NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
Upławy występują jako objaw większości stanów przednowotworowych raka szyjki macicy. Spotyka się je też w przypadku istnienia nadżerki części pochwowej szyjki macicy.
Jeśli patologiczna wydzielina zawiera domieszkę krwi, to należy podejrzewać:
raka szyjki macicy, wydzielina jest na początku biała, następnie różowa i w końcu krwista, silnie cuchnąca (początkowo nie charakterystyczne, potem krwiste o silnym, przykrym zapachu).
raka trzonu macicy, cuchnące upławy występują najczęściej wtedy, gdy dochodzi do zmian martwiczych lub zakażenia.
raka pochwy, pierwszym objawem mogą być krwawienia kontaktowe, potem dołączają się upławy surowicze lub surowiczo- ropne o gnilnym zapachu, drażniące skórę sromu i krocza.
CZYNNIKI MECHANICZNE
Urazy, kształtki wewnątrzmaciczne, uszkodzenia popromienne, ciała obce.
CHOROBY OGÓLNOUSTROJOWE
Cukrzyca, niedokrwistość pierwotna i wtórna, choroby zakaźne i nowotworowe osłabiają odporność całego organizmu, co może wyrażać się również uporczywymi upławami.
WYMIOTY
Są wielokierunkowym odruchem prowadzącym do opróżnienie żołądka; często poprzedzają je nudności i ślinotok. Wymioty traktuje się jako objaw charakterystyczny dla wczesnej ciąży, niekiedy bywają wynikiem chorób z nią współistniejących. Poza ciążą mogą być znamienne dla wielu stanów patologicznych.
Charakter
występować mogą na czczo lub po posiłkach, okresowo lub nawykowo,
mogą być fusowate, krwiste lub wodniste,
W ciąży pojawiają się około 4 tygodnia u pierwiastek i kobiet w ciąży wielopłodowej, najczęściej w godzinach rannych i po posiłkach. Kończą się samoistnie zwykle nie czyniąc szkody ani matce ani płodowi, jednak nie wolno ich lekceważyć, jeśli występują w ciąży zaawansowanej, szczególnie po 22 tygodniu.
Przyczyny
Związane z ciążą
brak spokoju psychicznego,
zaburzenia czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego (niedostateczna czynność kory nadnerczy, podwyższone stężenie gonadotropin i estrogenów, niewystarczające wydzielanie progesteronu).
czynniki alergiczne i toksyczne (np. produkty degradacji hormonów).
nieprawidłowości metaboliczne.
wynik odruchu zależnego od tyłozgięcia macicy.
podrażnienie nerwu błędnego w ciąży zaawansowanej.
Choroby współistniejące z ciążą
zapalenie miedniczek nerkowych,
zapalenie wyrostka robaczkowego,
zapalenie pęcherzyka żółciowego,
choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
guzy mózgu.
Wymioty jako objaw:
Owulacji, są spowodowane podrażnieniem otrzewnej przez płyn pochodzący z pękniętego pęcherzyka jajnikowego.
Bardzo bolesnych krwawień miesiączkowych.
Skręcającej się torbieli jajnika, występują razem z przeszywającym bólem.
Zapaleń narządów płciowych, szczególnie w ciężkich postaciach przebiegających z podrażnieniem otrzewnej miednicy mniejszej.
Nowotworów, przede wszystkim jajników.
Zaśniadu groniastego, u części chorych nasilenie jest bardzo duże.
Zapalenia otrzewnej.
Niedrożności jelit.
Chemioterapii.
ŚWIĄD
Jest efektem podrażnienia zakończeń drobnych włókien nerwowych znajdujących się w warstwie podnaskórkowej. Może być efektem chorób ogólnych lub miejscowego podrażnienia.
Charakter
Ponieważ te same receptory służą do odbierania czucia ciepła lub zimna, dotyku i bólu, rodzaj i nasilenie świądu bywa różne. Sądzi się, że jest on bólem o bardzo małym nasileniu, bywa jednak bardzo uciążliwy i może wymagać leczenia przyczynowego lub objawowego.
Świąd współistnieje najczęściej ze zmianami na skórze wynikającymi ze zmian chorobowych, upławów lub podrażnienia wywołanego drapaniem. Najczęściej dotyczy okolic warg sromowych i pochwy.
Przyczyny
Zakażenie,
Często mieszane - grzybicze, bakteryjne lub rzęsistkiem pochwowym; wtedy pojawiają się zwykle charakterystyczne upławy.
Pasożytnicze - owsiki, świerzb, wszawica łonowa.
Choroby alergiczne - miejscowe uczulenia na detergenty, bieliznę itp. lub uogólnione choroby skórne.
NIEPRAWIDŁOWE OWŁOSIENIE (HIRSUTYZM)
Występujące u kobiet nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn. W takim pojęciu hirsutyzm jest jednym z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych.
Takie nieprawidłowe owłosienie wynika z nadmiernej aktywności androgenów w ustroju. Niezależnie od etiologii, hirsutyzm może być przyczyną urazu psychicznego i zaburzeń emocjonalnych. Nawet przy średnim nasileniu może być odbierany przez chorą i otoczenie jako utrata kobiecości.
Podstawowym zadaniem w postępowaniu z chorymi z hirsutyzmem jest wyjaśnienie jego biologicznych uwarunkowań mogących wynikać z poważnych zaburzeń endokrynologicznych i ustalenie leczenia.
Charakter
Wstępnym zadaniem w diagnostyce jest określenie jego nasilenia.
Wymaga to oceny owłosienia obwodowego, zależnego od androgenów i odróżnienia go od meszku włosowego niezależnego od funkcji tych steroidów
Przyczyny
Egzogenne
Androgeny
Steroidy anaboliczne
Egzogenne czynniki wywołujące hirsutyzm stanowią w chwili obecnej coraz mniejszy problem, aczkolwiek należy pamiętać, że zarówno androgeny, jak i steroidy anaboliczne były powszechnie używane u kobiet uprawiających sport zawodowo.
Nadnerczowe
Guzy kory nadnerczy, z towarzyszącym hirsutyzmem są prawie zawsze złośliwe, o złym rokowaniu.
Zespół Cushinga. W większości przypadków jest on wynikiem leczenia glikokortykosteroidami, które nie wykazują działania androgennego i rzadko wywołują hirsutyzm.
Nadmierne owłosienie u kobiet z klinicznymi wykładnikami zespołu Cushinga sugeruje, że zespół ma endogenne pochodzenie: guz przysadki wydzielający ACTH, guz nadnerczy wydzielający zarówno kortyzol, jak i androgeny lub ektopowy guz wydzielający ACTH.
Zespół Cushinga jako przyczyna może być rozpoznany przez wykazanie braku wpływu testu z deksametazonem na supresję produkcji zarówno androgenów, jak i kortyzolu.
Wrodzony przerost nadnerczy. Przyczyną hirsutyzmu może być wrodzony brak jednego z enzymów odpowiedzialnych za biosyntezę kortyzolu. Wynikająca z niedoboru kortyzolu nadmierna produkcja ACTH powoduje proliferację komórek nadnerczowych.
Jajnikowe
Guzy jajnika, wytwarzające androgeny stanowią zwykle mniejsze zagrożenie dla pacjentki. Najczęstszy spośród nich jest stanowiący zaledwie 1 % wszystkich guzów jajnika arrhenoblastoma. U kobiet z tym guzem wartości testosteronu są zawsze podwyższone. Większość z nich skarży się na brak krwawień miesiączkowych, a zmiana w jajniku jest łatwo badalną.
Gonadoblastoma jest guzem pojawiającym się zazwyczaj u młodych osób (między 10 a 30 r ż), które posiadają genetyczną płeć męską i żeńskie zewnętrzne narządy płciowe. Prawie połowa z tych guzów jest złośliwa i często występuje obustronnie.
Guzy komórek lipidowych występują pod dwoma postaciami: z komórkami podobnymi do nadnerczowych u młodych osób i z komórkami podobnymi do komórek Leydiga u starszych pacjentek. Guzy te są zazwyczaj możliwe do badania i rzadko wykazują cechy złośliwości.
Do niezmiernie rzadko występujących guzów jajnika produkujących androgeny należą dysgerminoma, guz Brennera, guzy komórek ziarnistych i tekalnych.
Zespół policystycznych jajników, jest on najczęstszym zaburzeniem funkcji jajników współistniejącym z hirsutyzmem.
Choroba ta zazwyczaj zaczyna się w okresie pokwitania. W pełni rozwiniętym zespole występuje brak owulacji, hirsutyzm i otyłość, choć u większości chorych objawy te mogą być obserwowane w ograniczonym zakresie, co stwarza trudności diagnostyczne. Hiperandrogenizm może wyrażać się bardziej trądzikiem niż hirsutyzmem, względnie tzw. ukrytą postacią tego zespołu bez jakichkolwiek zmian na skórze. Otyłość występuje u mniej niż 50 % chorych. Również zmiany w jajnikach są różnie nasilone i znaczne ich powiększenie obserwuje się u 1/3 chorych.
Idiopatyczne
Wzrost aktywności 5 α - reduktazy,
Wzrost wrażliwości receptorów androgenowych ?
Mechanizm powodujący wystąpienie hirsutyzmu może być związany z nadmierną wrażliwością na androgeny lub większą aktywnością 5 α - reduktazy w skórze. Zakres obrazów klinicznych waha się od regularnych krwawień miesiączkowych i miernego stopnia hirsutyzmu do całkowitego ich braku z objawami wirylizacji. Stężenia testosteronu w surowicy mogą być w normie lub podwyższone. Hirsutyzm pojawia się w okresie dojrzewania i chorobie często towarzyszy otyłość oraz oporność na insulinę.
PODWYŻSZONA TEMPERATURA CIAŁA
Jest efektem wpływu na podwzgórzowe ośrodki termogenne endogennych substancji wytwarzanych w ogniskach zapalnych przez granulocyty, monocyty oraz niektóre tkanki objęte zapaleniem. Często pod wpływem termogennych bodźców, np. toksyn bakteryjnych, powstają stany naprężeń lub drgań mięśni szkieletowych. Są to tzw. dreszcze, poprzedzające najczęściej moment pojawienia się podwyższonej temperatury ciała.
Charakter
Rozróżnianie typów gorączki ma właściwie niewielkie znaczenie rozpoznawcze, zwracamy jedynie uwagę, na podstawowe z nich:
Ciągła,
Wahająca się,
Trawiąca, kiedy temperatura ranna i wieczorna mogą wykazywać różnice około 3 0 C jest charakterystyczna dla pojawiającego się ropnia np. pooperacyjnego.
Okresowa.
Podwyższonej temperaturze towarzyszą zwykle inne objawy:
uczucie gorąca, poty,
osłabienie, dreszcze,
bóle głowy i mięsni,
ponadto często brak łaknienia,
przyspieszenie tętna i oddechu, podniecenie,
zaburzenia żołądkowo - jelitowe,
niekiedy zaburzenia mózgowe.
Przeciętnemu wzrostowi temperatury o 10 C towarzyszy przyspieszenie rytmu serca o 50 ud / min.
Przyczyny
Stany fizjologiczne
po posiłku, wysiłku fizycznym; emocje, wysoka temperatura otoczenia,
owulacja i ciąża - podwyższona o około 0,5 0 C temperatura związana jest ze zwiększonym stężeniem progesteronu,
Infekcje - zakażenia bakteryjne i wirusowe
ostre zapalenie przydatków - głównym objawem jest ostry ból brzucha,
zapalenie błony śluzowej macicy - zwykle przebiega z krwawieniem,
zapalenie gruczołów sutkowych w połogu,
zakażenie jaja płodowego - temperatura może być podstawowym objawem pojawiającym się po przedwczesnym pęknięciu błon płodowych.
Choroby nowotworowe - rozpad tkanek nowotworowych łączący się z uwalnianiem substancji gorączkotwórczych (pirogennych), podobnie jak w stanach niedokrwiennych przebiegający z martwicą.
Choroby reumatyczne.
Reakcje alergiczne, np. polekowe, po przetoczeniu krwi.
Choroby autoimmunologiczne (np. hemoliza).
OBRZĘKI
Są spowodowane nagromadzeniem się płynu w przestrzeni śródmiąższowej, tzn. pozakomórkowej i pozanaczyniowej.
Charakter i umiejscowienie
Obrzęki mogą mieć charakter miejscowy i uogólniony, stały i przejściowy, ewentualnie nasilać się w czasie pracy , znikać po spoczynku.
Przyczyny
Obrzęki uogólnione występują najczęściej jako wynik:
niedoboru białka,
niewydolności krążenia, także utrudnionego odpływu krwi żylnej, np. w czasie ciąży,
zaburzeń gospodarki wodno - elektrolitowej,
zaburzeń hormonalnych (hiperaldosteronizm, leczenie steroidami),
chorób alergicznych.
Miejscowe obrzęki są spowodowane najczęściej:
niewydolnością krążenia,
zastojem żylnym lub chłonnym,
lub są pochodzenia naczyniowo - ruchowego.
W nadciśnieniu indukowanym ciążą znamienne obrzęki są zlokalizowane zwłaszcza na twarzy i rękach, nie pojawiają się natomiast w niższych partiach ciała.