Profesjonalne pielęgnowanie to samodzielna działalność pielęgniarki i położnej. W działaniach zawodowych położna (pielęgniarka) spostrzega podmiot swojej opieki w ujęciu holistycznym zarówno w zdrowiu, jak i chorobie. Pielęgnowanie zdrowia w pełnym tego słowa znaczeniu to realizacja najbardziej fundamentalnej aktywności człowieka, bez której niemożliwe byłoby utrzymanie życia i zachowanie zdrowia, zdrowia zarówno osoby bliskiej, jak i osoby nieznanej.
Celem pielęgnowania jest pomaganie, wspieranie, asystowanie człowiekowi (grupie) przy rozwiązywaniu problemów dotyczących jego zdrowia i życia, kształtowania zdolności do samoopieki i samopielęgnacji w zdrowiu, stanach zagrożenia , chorobie i niepełnosprawności, w stopniu możliwie najwyższym, jaki jest osiągalny w indywidualnej sytuacji pacjenta, a jeśli to niemożliwe - pomoc i zapewnienie warunków godnego umierania i śmierci.
Zastosowanie tej metody wymaga od położnej umiejętności w zakresie:
zbierania danych dotyczących bio-psycho-społecznych
potrzeb zdrowotnych,
analizowania i interpretowania zebranego materiału,
określania problemów priorytetowych i dalszych,
ustalania planu postępowania,
organizowania całokształtu działania dla wykonania planu,
podejmowania zgodnie z planem interwencji pielęgniarskich,
tworzenia standardów postępowania,
podejmowania krytycznej oceny uzyskiwanych efektów częściowych
oraz ich korygowanie,
podejmowanie oceny końcowej.
Opieka pielęgniarska (w przypadku położnej - opieka położnicza) to szeroki zakres świadczeń zdrowotnych realizowanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem.
Opieka pielęgniarska odnosi się najczęściej do:
pomocy pacjentom w zaspokajaniu potrzeb fizycznych,
pomocy w zaspokajaniu potrzeb psychicznych, emocjonalnych i społecznych,
zapewnienia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego (w tym przestrzeganie zasad i procedur przyjętych w szpitalu, służących ochronie przed wypadkami, urazami, pomyłkami, błędami, zakażeniami, także lękiem, niepewnością, naruszaniem dóbr osobistych),
zapewnienia przestrzegania praw pacjenta,
komunikowania się z pacjentem i jego rodziną (informowanie, nauczanie),
udziału w diagnozowaniu i leczeniu,
obserwowania symptomów reakcji na chorobę i leczenie,
wykonywania zleceń lekarskich,
wykonywania zabiegów pielęgniarskich,
organizowanie opieki; ciągłość, jednoosobowa odpowiedzialność pielęgniarek i położnych za całość procesu pielęgnowania, przepływ informacji, planowanie, dokumentowanie, a także
kształtowanie środowiska opieki (technicznych i społecznych warunków pobytu i funkcjonowania pacjenta w zakładzie) .
Pacjentka, kierowana do szpitala z powodu schorzenia ginekologicznego celem leczenia diagnostycznego lub operacyjnego, powinna zostać poinformowana przez lekarza o:
wstępnym rozpoznaniu klinicznym ( np. chorobie nowotworowej),
tym, że jest to choroba do wyleczenia,
sposobach postępowania diagnostycznego,
oraz sposobach i kolejności postępowania leczniczego.
W postępowaniu potwierdzającym rozpoznanie niektórych schorzeń ginekologicznych podstawą jest wynik badania histopatologicznego. W zależności od wstępnego rozpoznania materiał pobierany jest z kanału szyjki i jamy macicy, a także z tarczy części pochwowej szyjki macicy (np. przy dysplazji czy nadżerce), czy też płyn np. z torbieli jajnika.
Po uzyskaniu wyniku histopatologicznego (potwierdzającego rozpoznanie) pacjentka powinna skontaktować się z lekarzem prowadzącym ( np. w poradni K) w celu podjęcia przez niego decyzji o dalszym postępowaniu leczniczym.
Pacjentka może być kierowana np. na zabieg elektrokonizacji szyjki macicy, czy punkcji torbieli jajnika. W przypadku występowania przerostu śluzówki (endometrium ) leczenie jej może wymagać włączenia leków hormonalnych regulujących występujące dolegliwości. Dopiero w przypadku braku poprawy po leczeniu pacjentka może być kierowana na operację (do szpitala).
W przypadku potwierdzenia w badaniu histopatologicznym wstępnego rozpoznania jakim była choroba nowotworowa (np. rak szyjki macicy) decyzję o dalszym postępowaniu leczniczym podejmuje się podczas badania ginekologicznego zestawionego (badanie przez pochwę, przez odbytnicę i we wziernikach) - badanie wykonywane jest w szpitalu przez specjalistów IIO. Wskazane jest, aby dla komfortu psychicznego pacjentki oraz możliwości dokładnego przeprowadzenia wyżej wymienionych badań, były one wykonywane w znieczuleniu ogólnym.
Zadaniem położnej pracującej w poradni dla kobiet jest czynne uczestnictwo w przygotowaniu pacjentki do pobytu w szpitalu. Informacje przez nią przekazywane winny dotyczyć:
dokumentacji potrzebnej przy przyjęciu do szpitala (dowód osobisty, dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne, skierowanie do szpitala, wyniki przeprowadzonych badań, inną dokumentację medyczną),
posiadania przez pacjentkę rzeczy do przebrania (koszuli nocnej, porannika,
pantofli...),
pozostania w dniu zgłoszenia się do szpitala na czczo (bez jedzenia i picia),
gdyż zabiegi diagnostyczne mające na celu potwierdzenie raka szyjki macicy,
wykonywane są w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym,
w przypadku występowania chorób współistniejących, jak np. nadciśnienie,
pacjentka powinna zażyć zlecone przez lekarza internistę leki.
W zaistniałej sytuacji pacjentka winna uzyskać także wsparcie psychiczne. Bardzo duże znaczenie ma bezpośrednie okazywanie pacjentce ciepła, życzliwości, serdeczności i troski. Wzmacnianie nadziei i dodawanie otuchy może przyjmować różne formy. W każdym przypadku ważne jest, by słowa nie brzmiały pusto i nieszczerze. Obok wzmacniania nadziei i pocieszenia, także wzmacnianie samooceny pacjenta i jego wiary w siebie i swoje otoczenie daje poważny efekt wspierający.
PRZYJĘCIE PACJENTKI DO SZPITALA.
Zgłoszenie się do szpitala pacjentki ze schorzeniem ginekologicznym wytycza zakres dalszych badań diagnostycznych i konsultacyjnych, prowadzących do ustalenia ostatecznego rozpoznania klinicznego. Przybycie do szpitala na pewno stanowi dla pacjentki przeżycie o ujemnym ładunku psychicznym. Niepewność co do istoty choroby i jej skutków, oderwanie od utartego trybu życia, obcość i nieznajomość otoczenia może powodować, że chora wpada w stan przygnębienia i depresji. Prawidłowa atmosfera i świadoma reakcja położnej na stan psychiczny pacjentki w dużej mierze łagodzi działanie wszystkich tych ujemnych bodźców.
Zadaniem położnej pracującej w Ginekologicznej Izbie Przyjęć jest:
stworzenie warunków dogodnych do rozmowy (serdeczność, życzliwość, spokój), znalezienie czasu, aby z pacjentką porozmawiać, uspokoić, dodać otuchy, odpowiedzieć na nurtujące ją pytania oraz umiejętnie „rozwiać” obawy dotyczące postępowania diagnostycznego, nie zapominając o poszanowaniu poczucia godności i intymności pacjentki.
nawiązanie kontaktu z pacjentką (lub jej rodziną),
zastosowanie różnych technik (wywiad, rozmowa, obserwacja, mierzenie, monitorowanie, osłuchiwanie, czy badanie palpacyjne) umożliwia zebranie informacji (danych) dotyczących jej zdrowia (choroby), istotnych w procesie leczenia i pielęgnowania, a niezbędnych w dokumentach hospitalizacji pacjentki.
W dokumentacji szpitalnej (księga przyjęć) położna odnotowuje dane dotyczące stanu społecznego pacjentki (nazwisko i imię, datę urodzenia, pesel, adres, wykształcenie, ubezpieczenie) oraz dane związane ze zgłoszeniem się do szpitala (czy pacjentka zgłosiła się sama, czy też posiadała skierowanie od lekarza oraz jakie było wstępne rozpoznanie lekarskie). Po podjęciu decyzji lekarza o hospitalizacji konieczne jest także zaznaczenie oddziału na jaki pacjentka została skierowana.
Z dokumentacji pacjentki zakładanej w izbie przyjęć należy wymienić: historię choroby, kartę gorączkową oraz indywidualną kartę zleceń lekarskich, a także kartę statystyczną leczenia szpitalnego. W historii choroby położna odnotowuje dane dotyczące wywiadu położniczo - ginekologicznego, wywiadu chorobowego ogólnego oraz informacje związane z wcześniejszym postępowaniem diagnostycznym lub leczniczym.
Wywiad położniczo - ginekologiczny uwzględnia:
datę wystąpienia pierwszej miesiączki (wiek pacjentki),
występowanie cykli miesiączkowych (długość cyklu, czas trwania i nasilenie krwawienia, dolegliwości występujące pomiędzy miesiączkami, datę ostatniego krwawienia miesięcznego, ewentualnie leki hormonalne przyjmowane przez pacjentkę),
dane położnicze (ilość porodów, datę ostatniego porodu, czy noworodki były urodzone żywo czy martwo, czy poród odbywał się drogami natury, czy też z pomocą instrumentalną, ilość poronień - czy były samoistne lub sztuczne, czy nie było po nich żadnych powikłań),
występowanie (w momencie przyjęcia pacjentki do szpitala) dolegliwości typu: krwawienie z dróg rodnych, upławy, bóle (ich czas trwania, nasilenie oraz miejsce występowania),
dolegliwości, które skłoniły pacjentkę do badań kontrolnych u ginekologa (okres wystąpienia, czas trwania oraz ich nasilenie).
W rozmowie z pacjentką położna powinna uzyskać także informacje dotyczące występowania w rodzinie gruźlicy, cukrzycy, chorób psychicznych czy chorób nowotworowych (u kogo były i jakiego narządu dotyczyły).
Wywiad chorobowy ogólny związany jest z występowaniem chorób układu oddechowego, krążenia, endokrynologicznego, pokarmowego, moczowego, kostno-stawowego, czy nerwowego, których występowanie może mieć wpływ na możliwość znieczulenia ogólnego pacjentki do zabiegu diagnostycznego. Odnotowując występowanie chorób współistniejących położna nie może zapomnieć o wypisaniu leków przyjmowanych przez pacjentkę, z zaznaczeniem ilości oraz dawek. Podczas zbierania wywiadu nie można pominąć informacji dotyczących wcześniejszych pobytów pacjentki w szpitalu (kiedy i z jakiego powodu oraz na jakim oddziale) oraz przebytych zabiegów operacyjnych (rok oraz jaki był zakres operacji). Jeżeli pacjentka posiada wypisy z wcześniejszej hospitalizacji, a także wyniki badań wykonanych w ostatnim miesiącu, należy dołączyć je do historii choroby. Po założeniu i wypełnieniu koniecznej dokumentacji pacjentka jest kierowana na oddział ginekologii, gdzie opiekę nad nią przejmuje położna odcinkowa.
Standardy praktyki pielęgniarskiej ukazują relacje pomiędzy ogólnymi zasadami postępowania a normami jakości opieki. Określają i wyznaczają racjonalny sposób postępowania pielęgniarskiego (położniczego), uważany za obowiązujący, zabezpieczając przed świadczeniem usług nieprofesjonalnych i na niskim poziomie. W opiece zdrowotnej standard to pewien model uznanych profesjonalnych działań leczniczych, pielęgnacyjnych, rehabilitacyjnych, diagnostycznych lub organizacyjnych, służących do oceny jakości świadczeń.
STANDARD POSTĘPOWANIA PIELĘGNACYJNEGO
Zabiegi diagnostyczne w ginekologii.
GRUPA OPIEKI:
Każda hospitalizowana w oddziale pacjentka z rozpoznaniem raka szyjki macicy przygotowywana do zabiegu diagnostycznego (pobranie wycinków z tarczy części pochwowej, wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy, badanie ginekologiczne zestawione).
OŚWIADCZENIE STANDARDOWE
Pacjentka będzie miała zapewnioną profesjonalną i kompleksową opiekę, będzie czuła się bezpieczna oraz będzie miała możliwość uzyskania wyczerpujących informacji dotyczących leczenia, jak i postępowania
KRYTERIA STRUKTURY
1. Położna posiada wiedzę i umiejętności dotyczące:
- czynników ryzyka, przyczyn, objawów, metod rozpoznawania, sposobów diagnozowania oraz schemat leczenia raka szyjki macicy,
- rodzajów oraz technik przeprowadzania zabiegów diagnostycznych,
- przygotowania pacjentki do zabiegu diagnostycznego,
- postępowania pielęgnacyjnego z pacjentką po zabiegu.
2. Położne mają możliwości pogłębiania wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych.
3. Oddział:
- posiada gabinet zabiegowy wyposażony w sprzęt umożliwiający przeprowadzanie zabiegów diagnostycznych (fotel ginekologiczny, lampy bezcieniowe, zestaw do wyłyżeczkowania kanału i jamy macicy, konchotom, wzierniki Cusco, pensety...),
- ma przygotowaną salę „wybudzeń” dla pacjentek po zabiegach diagnostycznych wykonywanych w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym, korzysta z zaplecza diagnostycznego, laboratorium, banku krwi. Ma możliwość zlecenia wykonania badań histopatologicznych pobranego w trakcie zabiegu materiału tkankowego.
4. Organizacja pracy w oddziale:
- obsada położnych jest odpowiednia do zapotrzebowania na opiekę,
- pracę zespołu koordynuje położna specjalistka,
- metodą pracy położnych jest proces pielęgnowania,
- podejmowane działania i obserwacje położna odnotowuje w dokumentacji (indywidualnej karcie gorączkowej, indywidualnej karcie pielęgnowania, historii procesu pielęgnowania).
KRYTERIA PROCESU
Położna:
1. Przyjmuje pacjentkę na oddział, uzupełnia zebrany w izbie przyjęć wywiad, analizuje dokumentację, stawia diagnozę pielęgniarską - ginekologiczną.
2. Zapoznaje pacjentkę z topografią oddziału (gabinet zabiegowy, gabinet lekarski, dyżurka położnych, sala „wybudzeń”, toaleta), z członkami zespołu terapeutycznego oraz podaje nazwisko lekarza prowadzącego pacjentkę oraz swoje (obowiązują identyfikatory), zapoznaje pacjentkę z jej prawami i obowiązkami oraz regulaminem oddziału.
3. Ustala hierarchię podejmowanych działań w celu przygotowania pacjentki do zabiegu diagnostycznego. Wyjaśnia pacjentce czynności związane z przygotowaniem się jej do zabiegu diagnostycznego (oddanie moczu, rozebranie się, położenie się na fotelu ginekologicznym, przygotowanie pola operacyjnego).
4. Z zachowaniem wszelkich zasad aseptyki i postępowania pielęgnacyjnego zakłada pacjentce wkłucie do żyły, aby umożliwić podanie leków dożylnych (do krótkotrwałego znieczulenia ogólnego) przed zabiegiem.
5. Przygotowuje gabinet zabiegowy do zabiegu diagnostycznego:
- fotel ginekologiczny,
- zestaw narzędzi (do wyłyżeczkowania, do pobrania wycinków z tarczy części pochwowej, do badania zestawionego),
- bieliznę, rękawice jałowe, materiał opatrunkowy (gaziki, lignina),
- pojemniki do materiału tkankowego pobranego w czasie zabiegu z odpowiednio przygotowanymi na przylepcach opisami (nazwisko i imię pacjentki, miejsce pobrania tkanki, nazwa oddziału, data pobrania),
- potrzebną dla zespołu lekarskiego dokumentację pacjentki (historię choroby, skierowanie). Jeżeli pacjentka jest przyjęta do badania zestawionego konieczne jest przygotowanie wyników badań histopatologicznych na podstawie, których postawiono rozpoznanie raka szyjki macicy.
6. Przygotowuje salę „wybudzeń” dla pacjentki po zabiegu diagnostycznym:
- łóżko lub wózek, na którym pacjentka będzie przewieziona z gabinetu zabiegowego,
- uzupełnia leki, sprzęt medyczny i opatrunkowy na wózku reanimacyjnym, (może istnieć konieczność jego użycia),
- przygotowuje leki p/bólowe, sprzęt medyczny (rękawiczki, strzykawki, igły, miska nerkowata) i opatrunkowy (gaziki, lignina) na podręcznej tacy pielęgnacyjnej.
7. Wprowadza pacjentkę do gabinetu zabiegowego, kiedy pojawi się lekarz anestezjolog, aby podać pacjentce leki do krótkotrwałego znieczulenia koniecznego przy zabiegu diagnostycznym.
8. Pomaga pacjentce przygotować się do zabiegu (rozebrać się, ułożyć się na fotelu ginekologicznym), jest obecna podczas zabiegu (asystuje lekarzowi wykonującemu zabieg lub badanie zestawione, zabezpiecza materiał tkankowy pobrany w czasie zabiegu), po zabiegu z pomocą personelu pomocniczego przewozi pacjentkę do sali „wybudzeń”.
9. Prowadzi ciągły nadzór nad pacjentką do momentu jej całkowitego wybudzenia się (koniec działania leków znieczulających). Zapewnia jej poczucie bezpieczeństwa i komfort. Wyjaśnia wówczas na czym polega pionizacja i pomaga w niej, służy pomocą w czynnościach pielęgnacyjnych (ubieranie się, jedzenie, picie, przejście do toalety), po wnikliwej obserwacji pacjentki (jej zachowania, mowy, sposobu chodzenia) informuje, że po rozmowie z lekarzem będzie mogła zostać wypisana z oddziału.
10.Umożliwia kontakt pacjentki z lekarzem prowadzącym, który udziela informacji związanych z dalszym postępowaniem leczniczym (oczekiwanie na wynik histopatologiczny potwierdzający rozpoznanie raka szyjki macicy, po nim badanie ginekologiczne zestawione bądź zgłoszenie się do Centrum Onkologii celem ustalenia terminu brachyterapii (przed operacją) w przypadku zakwalifikowania pacjentki do zabiegu operacyjnego).
11.Prowadzi edukację pacjentki i jej rodziny.
12.Dokumentuje podjęte wobec pacjentki działania.
13.Wpływa życzliwą, pełną zrozumienia i szacunku postawą, poprzez cierpliwe informowanie, wysłuchiwanie, wyjaśnianie, czy doradzanie na minimalizowanie napięcia emocjonalnego i lęku związanego z zabiegiem i hospitalizacją pacjentki.
KRYTERIUM WYNIKU
Działania położnej wg standardu zapewniają pacjentce ciągłą, profesjonalną opiekę i nadzór wykluczający powikłania podczas hospitalizacji. Pacjentka uzyskuje wyczerpujące informacje dotyczące leczenia (w zakresie możliwości położnej), jak i postępowania diagnostycznego.
ROLA POŁOŻNEJ W PRZYJĘCIU PACJENTKI W ODDZIAŁ.
Położna:
powinna nawiązać kontakt z pacjentką, zrozumieć jej sytuację, samopoczucie, a przede wszystkim zapewnić jej poczucie bezpieczeństwa, ułatwić adaptację do warunków oddziału,
wybiera dla pacjentki pokój i zapoznaje z przebywającymi w nim chorymi, pomaga rozlokować jej rzeczy,
zapoznaje pacjentkę z topografią oddziału (gdzie znajduje się: gabinet lekarski, dyżurka położnych, gabinet zabiegowy, toaleta, łazienka, kuchnia) oraz jego urządzeniami i wyposażeniem,
wspomina pacjentce: o regulaminie oddziału i wynikającej z niego organizacji dnia, możliwości bezpośredniego (odwiedziny) lub telefonicznego kontaktu z rodziną w wybranym przez pacjentkę czasie (jednak tak, aby nie kolidowało to z czynnościami pielęgniarskimi),
przedstawia także wszystkie czynności pielęgnacyjne, jakie w ciągu dyżuru będą wykonane.
umożliwia pacjentce, jak i jej bliskim kontakt z ordynatorem oddziału lub z lekarzem prowadzącym w sprawach związanych z leczeniem i operacją.
przegląda dokumentację założoną w izbie przyjęć, a następnie ją analizuje i uzupełnia, (wpisuje pacjentkę w książkę zleceń, zakłada kartę procesu pielęgnowania, ewentualnie kartę kontroli ciśnienia) .
Pielęgnowanie w ginekologii jest kompleksowym rozwiązaniem problemów dotyczących zdrowia chorej i polegającym na: zbieraniu informacji, rozpoznawaniu, zaplanowaniu, przeprowadzeniu i ocenie działalności położniczej wraz z umiejętnością sporządzania dokumentacji poczynionych obserwacji. Różnicowanie działań pielęgniarskich (położniczych) w poszczególnych okresach wiąże się z koniecznością zastosowania różnych metod rozpoznawania problemów opiekuńczo - pielęgnacyjnych, planowania oraz realizacji działań pielęgnacyjnych.
Cały pobyt pacjentki w szpitalu od momentu przyjęcia do wypisu dzieli się na okresy:
I - przedoperacyjny, obejmujący obserwację i ustalenie rozpoznania oraz przygotowanie do zabiegu operacyjnego,
II - zabieg operacyjny,
III - pooperacyjny, zawierający okres intensywnego leczenia i pielęgnacji oraz okres rehabilitacji
Przygotowanie chorej do zabiegu operacyjnego dzielimy na:
- dalsze (od przyjęcia do szpitala do dnia poprzedzającego operację),
- bliższe (na dzień przed zabiegiem do momentu zawiezienia pacjentki na blok operacyjny).
Na przygotowanie zarówno dalsze, jak i bliższe składają się czynności, zabiegi, badania, które można określić jako: przygotowanie psychiczne i fizyczne, postępowanie diagnostyczne, oraz przygotowanie farmakologiczne i dietetyczne.
PRZYGOTOWANIE PSYCHICZNE
Pacjentka przybywająca na oddział wie, że czeka ją operacja, której zazwyczaj się boi, odczuwa niepokój przed:
niemożnością decydowania o sobie w czasie operacji,
odsłanianiem narządów, naruszeniem fizjologicznej całości organizmu, obnażaniem,
okresowym pozbawieniem samodzielności w działaniu,
badaniami diagnostycznymi i ich wynikami,
zabiegiem operacyjnym i jego wynikiem,
złym samopoczuciem bezpośrednio po operacji.
Reakcje pacjentek na swoja chorobę, konieczność hospitalizacji oraz zabiegu operacyjnego są różne i zależą od właściwości osobowości oraz od sposobu zachowania się pacjentek w sytuacjach trudnych. Częstą reakcją jest lęk, ma on charakter subiektywny i jest zlokalizowany w sferze procesów emocjonalno - motywacyjnych. Intensywność przeżyć lękowych jest odmienna u różnych osób, najwięcej obaw chorej wiąże się z bólem, utratą swobody, znacznym pogorszeniem stanu zdrowia, wynikiem operacji z powodu choroby nowotworowej, zagrożeniem życia, czy koniecznością dalszego leczenia onkologicznego.
Położna ma możliwość stworzenia atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji proponowanego leczenia i pielęgnacji, może pomóc chorej opanować obawy i lęk, poprzez tworzenie atmosfery zaufania, indywidualne rozmowy, udzielanie informacji zgodnie z oczekiwaniem pacjentki (w ramach kompetencji zawodowych).
Wszystkie działania i czynności wykonywane przez położną w spokojny i rzeczowy sposób, a połączone z wiedzą i umiejętnościami technicznymi, kulturą, taktem, życzliwością, cierpliwością, uprzejmością, umiejętnością słuchania, czy wyrozumiałością, powinny ułatwić (pomóc) położnej uspokoić pacjentkę, dodać jej otuchy, wiary w siebie, zapewnić warunki jak najmniej stresujące, a umożliwiające pełną współpracę z pacjentką przy wykonywaniu czynności pielęgnacyjnych przygotowujących ją do zabiegu operacyjnego.
Przy wykonywaniu wszystkich czynności przy pacjentce nie może położna zapomnieć o wyjaśnieniu związanych z zabiegiem problemów (nie znanych chorej), a często budzącej w niej lęk zagrożenia życia, informowaniu o zakresie podejmowanych czynności terapeutycznych, rozładowywaniu napięcia nerwowego gestem, miłym słowem, szczerym zainteresowaniem, obecnością przy chorej w sytuacjach trudnych (badanie ginekologiczne, urografia).
W problematyce przygotowania psychicznego do operacji ginekologicznych należy wspomnieć o jeszcze jednym ważnym zagadnieniu. Wiele pacjentek poddawanych tej operacji traktuje ją jako okaleczającą je pod względem kobiecości (usuwany jest cały narząd rodny wraz z jajnikami) uważają, że może ona wpłynąć na ich życie nie tylko rodzinne, samopoczucie związane z brakiem hormonów produkowanych przez jajniki, ale niestety krępują się ujawniać swoje obawy i nie mają odwagi zadawać pytań dotyczących tego tematu (nie tylko położnej, ale i lekarzowi). W takim przypadku istnieje konieczność skontaktowania pacjentki i jej rodziny z psychoterapeutą.
W postępowaniu psychicznym nie można pominąć także stanów lękowych, zdenerwowania objawiających się problemami ze snem (bezsennością). Czynności pielęgnacyjne położnej (wywietrzenie sali, zapewnienie ciszy i spokoju) powinny zapewnić pacjentce prawidłowy wypoczynek nocny, ale niezbędne jest przy tym wyjaśnienie przyczyn bezsenności (np. ból). W przypadku braku poprawy, należy problem zgłosić lekarzowi, który zleci podanie pacjentce leków uspokajających lub nasennych.
Przygotowanie psychiczne do zabiegu operacyjnego ma na celu pozyskanie chorej do współdziałania z całym zespołem leczącym i pielęgnującym, odgrywa decydującą rolę w walce o szybkie wyzdrowienie chorej.
PRZYGOTOWANIE DIAGNOSTYCZNE
Postępowanie diagnostyczne polega na przeprowadzeniu wszystkich badań koniecznych do określenia stanu ogólnego oraz zmian patologicznych w danym narządzie czy układzie. Obejmuje ono: badania podstawowe oraz specjalistyczne. Badania podstawowe wykonuje się u wszystkich chorych przygotowywanych do operacji, wyniki tych badań określają sprawność funkcjonowania organizmu.
Po przyjęciu na oddział każda pacjentka już w pierwszym dniu pobytu ma pobraną krew na badania podstawowe (jeżeli jest na czczo, inaczej badania wykonywane są następnego dnia).
Badania laboratoryjne wykonywane na oddziale ginekologii przed zabiegiem operacyjnym to:
morfologia z płytkami,
układ krzepnięcia (APTT, INR, fibrynogen, wskaźnik protrombiny),
poziom glukozy w surowicy,
badania biochemiczne (poziom białka, stężenie mocznika, stężenie kreatyniny, stężenie elektrolitów -sód, potas),
odczyn VDRL,
badanie ogólne moczu
HCV
antygen Hbs (w przypadku, gdy pacjentka nie była szczepiona przeciw WZW)
oznaczenie grupy krwi i Rh (rezygnujemy wówczas, gdy pacjentka ma już wykonane to badanie, ale z dokonanym wpisem (przez upoważniony organ) do dowodu osobistego).
Z dodatkowych badań specjalistycznych wykonywanych u pacjentek przed zabiegiem operacyjnym należy wymienić:
rtg klatki piersiowej (i inne badania rtg w zależności od zlecenia)
EKG,
USG narządu rodnego, jamy brzusznej.
Na wymienione badania położna wypisuje skierowanie, uzgadnia terminy ich wykonania oraz odnotowuje je w karcie gorączkowej pacjentki oraz książce zleceń.
Zadaniem położnej podczas wykonywania badań jest:
zlecone badania wykonywać dokładnie i zgodnie z obowiązującymi wymogami i zasadami (aseptyki i antyseptyki, minimalizacji dolegliwości, przestrzegania prawidłowości pobierania materiału, dbania o bezpieczeństwo chorej, przestrzegania właściwej organizacji i estetyki pracy).
uświadomić chorą o celowości i konieczności badania. Chodzi bowiem o uspokojenie i przygotowanie jej do współdziałania w czasie badania.
pouczenie o sposobie przygotowania i zachowania się podczas badania (jeżeli materiał do badań (np. mocz, plwocina, kał) pobiera w niektórych przypadkach sama pacjentka, należy ją dokładnie pouczyć o sposobie pobrania).
prawidłowe oznaczenie i przechowanie pobranego materiału do badania i odesłanie go do właściwej pracowni.
dokładna obserwacja pacjentki podczas badania, zwrócenie uwagi na jej stan ogólny oraz objawy subiektywne, których nie należy lekceważyć.
Do przygotowania diagnostycznego do operacji zaliczamy także badanie ginekologiczne. Ma ono na celu weryfikację rozpoznania lekarskiego, ustalenie stopnia zaawansowania choroby np. nowotworowej.
Zadaniem położnej jest odpowiednie przygotowanie pacjentki, jej dokumentacji oraz gabinetu zabiegowego do przeprowadzenia badania.
W badaniu tym lekarz posługuje się wzrokiem, badaniem we wziernikach, badaniem dwuręcznym. Wzrokiem oceniamy:
budowę zewnętrznych narządów płciowych,
stopień dojrzałości,
schorzenia, np. wady rozwojowe, zmiany zapalne sromu i gruczołu przedsionkowego większego, rogowacenie białe i raka sromu, wysokość i pęknięcie krocza, wypadanie pochwy i macicy.
We wzierniku możemy stwierdzić:
rodzaj i obfitość treści pochwowej,
stan błony śluzowej pochwy i tarczy szyjki macicy (krwawienie czy wyciek ropny z kanału szyjki macicy, rodzaj, obfitość czy brak śluzu szyjkowego, zapalenie, nadżerkę, raka, polipy, rodzącego się mięśniaka).
Badanie dwuręczne pozwala ocenić:
budowę, wielkość, położenie i ruchomość macicy oraz jajników,
stan przymacicz,
zmiany powstałe w obrębie narządów płciowych, np. tyłozgięcie lub nadmierne przodozgięcie, mięśniaki macicy, torbiele i guzy lite jajników, zmiany zapalne i gruczolistość przydatków oraz przymacicz, ropień lub krwistek zagłębienia odbytniczo - macicznego.
Przed badaniem ginekologicznym pacjentka powinna oddać mocz i stolec, ponieważ wypełniony pęcherz moczowy stanowi przeszkodę w dokładnej ocenie narządów płciowych, a wypełnione jelita, szczególnie zbitymi masami kału, utrudniają badanie i niekiedy są źródłem błędu.
PRZYGOTOWANIE FARMAKOLOGICZNE.
Leczenia operacyjnego wymagają często chorzy ze współistniejącymi chorobami (niewydolność krążenia, choroba wieńcowa, przebyty zawał serca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby tarczycy i inne), co znacznie zwiększa ryzyko operacji. W takich przypadkach ocenę stanu fizycznego chorej kończy konsultacja internistyczna. Na podstawie analizy wyników badań, zebranego wywiadu i badania fizykalnego lekarz internista wystawia pisemną opinię co do możliwości przeprowadzenia operacji ze względu na stan ogólny pacjentki.
Do zadań położnej należy:
przygotowanie do konsultacji pacjentki oraz jej dokumentacji (historii choroby),
pomoc lekarzowi w trakcie badania fizykalnego oraz odnotowanie decyzji i zaleceń internisty w książce zleceń.
w przypadku zlecenia przez lekarza leków obowiązkiem położnej jest przepisanie ich na kartkę i umieszczenie jej na tacy do leków (ewentualnie uaktualnić dawki leków przyjmowanych przez pacjentkę),
poinformowanie pacjentki o wprowadzeniu do leczenia nowych tabletek lub o tym, że na zlecenie lekarza internisty dawki leków zostały zmienione.
Jeżeli istnieje konieczność z powodu choroby pacjentki (np. cukrzyca), odmiennego przygotowania do operacji, np.: kroplówki (5% - 10 % Glukoza) z insuliną podłączane w porze posiłków, dodatkowe godziny pobierania poziomu cukru we krwi, położna musi dokładnie odnotować i wykonać wszystkie zalecenia.
PRZYGOTOWANIE FIZYCZNE.
Przygotowanie bliższe rozpoczyna się w momencie rozpisania pacjentki na planie operacyjnym na dzień następny do zabiegu operacyjnego z nią związanych.
Zadaniem położnej w przygotowaniu pacjentki do operacji jest:
zamówienie i zarezerwowanie w punkcie krwiodawstwa krwi,
wprowadzenie ograniczeń dietetycznych. Po normalnie spożytym śniadaniu pacjentka otrzymuje na obiad tylko lekko strawną zupę. Do godziny 22 nie wolno pacjentce już jeść, zaleca się aby przyjmowała płyny obojętne (ale niegazowane) bez ograniczenia ilości. Od godziny 22 pacjentka pozostanie już na czczo do czasu operacji, ale w przypadku nasilonego uczucia pragnienia może przepłukać usta wodą.
przygotowanie pola operacyjnego (linia biała, wzgórek łonowy, wargi sromowe) - golenie położna wykonuje w godzinach popołudniowych,
zaproponowanie pacjentce dokładnej kąpieli całego ciała (przy osłabieniu pacjentki, położna powinna udzielić przy tej czynności pomocy). Nie może zapomnieć poinformować pacjentkę o konieczności zmycia lakieru z paznokci, o tym, że w czasie operacji nie może mieć wykonanego makijażu, że będzie musiała zdjąć biżuterię (oddać do depozytu lub najlepiej rodzinie), spinki (klamry) oraz wszelkiego rodzaju protezy.
w porze popołudniowej lub wieczornej wykonanie przeczyszczenia dolnego odcinka przewodu pokarmowego przez wykonanie enemy (wlewu doodbytniczego). Położna powinna zwrócić uwagę, czy była ona skuteczna, w przeciwnym razie zabieg trzeba powtórzyć,
przygotowanie pacjentki do konsultacji anestezjologicznej. Badanie to ma na celu wyłączenie przeszkód przeprowadzenia znieczulenia i intubacji, ocenę chorej pod kątem planowanego farmakologicznego przygotowania do znieczulenia. Na podstawie odbytej konsultacji lekarz anestezjolog wypisuje zlecenia (np. podanie pacjentce wieczorem leków nasennych) oraz zlecenia na dzień operacji tj. premedykację.
nie powinna zapomnieć o zapewnieniu chorej opieki psychologicznej tj.: porozmawianiu z pacjentką, uspokojeniu jej, wyjaśnieniu wątpliwości, czy znalezieniu słów pocieszenia,
zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym (nauka gimnastyki oddechowej, gimnastyki kończyn dolnych).
uprzedzenie o niektórych trudnościach i kłopotach, jakie mogą przejściowo wystąpić po operacji (np.: ból, trudności w oddawaniu moczu, zaburzenia snu, zaparcia i inne),
wyjaśnienie pacjentce zalet szybkiej pionizacji, uruchomienia. Informacje takie, podane w sposób umiejętny, ograniczają lęk przed zabiegiem i okresem pooperacyjnym, a głównie ułatwiają chorej adaptację do zmian wywołanych leczeniem operacyjnym i jego konsekwencjami.
W dniu operacji położna, która będzie opiekowała się pacjentką, powinna rano upewnić się, czy od dnia poprzedniego nie wystąpiły czynniki będące przeciwwskazaniem do znieczulenia i zabiegu operacyjnego. Jeżeli nie ma żadnych niepokojących objawów (kaszel, chrypa, gorączka...) pacjentkę można przygotowywać do operacji. Wówczas wykonuje się:
ponownie wlew doodbytniczy,
toaletę poranną (pacjentka sama lub z pomocą położnej),
przeniesienie na salę pooperacyjną rzeczy osobistych pacjentki (przybory toaletowe są pozostawione „pod ręką”, aby nie było problemu przy toalecie porannej z ich odnalezieniem).
Uzyskanie w przygotowanej przez położną dokumentacji - historii choroby, zgody na zabieg operacyjny,
założenie cewnika moczowego „na stałe” w celu sztucznego odprowadzania moczu podczas operacji oraz w okresie pooperacyjnym,
przebranie pacjentki w bieliznę szpitalną (operacyjną),
położenie pacjentki na wózku, którym będzie zawieziona na blok operacyjny,
podanie premedykacji w przypadku zlecenia jej przez anestezjologa. Ma ona na celu uspokojenie psychiczne i zniesienie uczucia lęku, zmniejszenie pobudliwości i odczuwania bólu, obniżenie przemiany materii, zmniejszenie wydzielania błon śluzowych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, osłabienie niepożądanych odruchów, zapobieganie niekorzystnemu działaniu innych leków stosowanych w znieczuleniu, zwiększenie siły działania środków znieczulających.
wykonanie dodatkowych zleceń lekarza, np.: podanie leków (Fraxiparyna lub antybiotyk), czy zabandażowanie kończyn dolnych (przy występowaniu żylaków),
zawiezienie pacjentki wraz z dokumentacją na blok operacyjny, gdzie położna przekazuje chorą w opiekę pielęgniarki anestezjologicznej.
Przez cały czas związany z przygotowywaniem pacjentki do operacji położna okazuje chorej zainteresowanie i życzliwość, dba o zapewnienie pacjentce spokoju, rozprasza ostatnie wątpliwości, przekonuje o celowości operacji, wszystkie czynności wykonuje fachowo, sprawnie, starając się nie sprawiać pacjentce dodatkowego bólu.