PYTANIA EGZAMINACYJNE Z SOCJOLOGII I PSYCHOLOGII

1.Co to jest osobowość i jakie są warstwy osobowości?

Jest terminem wieloznacznym stosowanym w psychologii społecznej, socjologii, filozofii, antropologii, prawie, historii, i mowie potocznej. Pochodzi od słowa persona - maska używana przez aktorów w starożytnym teatrze.

Psychologowie koncentrują uwagę na poszukiwaniu wyjaśnienia swoistości zachowań jednostek do danego tupu w odróżnieniu od innych ludzi. Socjologowie posługując się pojęciem osobowości poszukują swoistości działań określonych zbiorowości ludzkich. Swoistość ta odnoszona do jednostki polega przede wszystkim na tym iż jej zachowanie odznacza się pewną stałością i uporządkowaniem.

Istota człowieka i istota osobowości są tożsame.

Warstwy 1. Model w którym osobowość traktowana jest jako zbiór rożnego rodzaju cech ludzkich, stanowiących względnie trwałe dyspozycje do określonych zachowań.

2. Model w którym niektórym tylko cechom przypisuje się konstruujące znaczenie w całym złożonym procesie tworzenia i funkcjonowania osobowości człowieka.

3. Model w którym osobowość przedstawiona jest jako określona struktura w którym wewnętrzne mechanizmy regulacyjne odpowiadają określonemu poziomowi jej organizacji.

2. Co to jest rola społeczna i jakie mechanizmy jej towarzyszą?

stanowi zespół praw, a także obowiązków, które powstają na skutek zajmowania określonej pozycji społecznej. W związku z tym w stosunku do pewnej jednostki czy grupy osób stawiane są wymagania. to inaczej funkcja, jaką powinna pełnić dana osoba. Wszystkie role, które występują w społeczeństwie, są zależne od innych.

Mechanizmy: Przystosowanie do roli społecznej: identyfikacja z rolą, wdrukowania roli, wrastanie w rolę, fetyszyzacja roli. Manipulacja rolą, Negacja roli, Kreacja roli

3. Omówić mechanizm socjalizacji.

Całokształt procesów wzajemnych oddziaływań jednostki i jej środowiska społecznego - kulturowego trwająca przez całe jej życie i obejmujących zarówno przyswajanie sobie wymogów tego środowiska i przystosowania się nich jak też i przekształcanie go w rezultacie własnych działań. Obejmuje: proces akulturacji czyli przekazywanie dziedzictwa kulturowego zbiorowości z pokolenia na pokolenie oraz procesy wychowania.

4. Omówić socjalizację pierwotną.

Okres w którym jednostka przechodzi w dzieciństwie i który pozwala jej stać się istotą społeczną. Socjalizacja wpływa na rozwój jednostki kształtuje wszystkie podstawowe elementy jej osobowości. Dzięki temu procesowi jednostka: zdobywa umiejętności kontrolowania swych popędów i potrzeb, zdobywa umiejętność (uczy się) w zakresie pełnienia różnorodnych ról społecznych, kształtuje zarówno swoje sposoby odczuwania i wyrażania swych emocji jak i sposoby postrzegania, ujmowania otaczającej ją rzeczywistości fizycznej i społecznej, zdobywanie umiejętności wykonywania określonych czynności i posługiwania się podstawowymi dla danej kultury i cywilizacji przedmiotami i rzeczami, uwewnętrznia rozpowszechnianie w danej zbiorowości wartości normy aspiracje i cele działania i traktuje je jako własne.

Dla jednostki zazwyczaj ważniejsza jest socjalizacja pierwotna której zasadnicza struktura powielania jest w trakcie przebiegu socjalizacji wtórnej.

Mechanizmy: mechanizm uczenia się związany z systemem stosowania kar i nagród, mechanizm naśladownictwa polegający na skłonności do odtwarzania zachowania innych osób lub odwzorowania się na nich oraz mechanizm identyfikacji.

5. Omówić socjalizację wtórną.

Okres w którym wchodzi jednostka po socjalizacji pierwotnej. Nigdy nie jest całkowita i nigdy się nie kończy. Polega ona na nabywaniu wiedzy związanej z rolami które pośrednio lub bezpośrednio wyprowadzone są ze społecznego podziału pracy. Opiera się na mechanizmach uczenia się naśladownictwa jednak dominujący mechanizm jest uczenia się. Jednostka musi opanować: słownictwo związane z pełnionymi rolami społecznymi, „ukryte znaczenie”, różne schematy motywacyjne i interpretacyjne.

Umiejętności: techniczne niezbędne do wykonywania zawodu oraz uczestnictwa w życiu społecznym., zasób słownictwa niezbędny do wykonywania ról społecznych, umiejętność odczytywania ukrytych znaczeń, nabywanie społecznych schematów motywacji

6. Na czym polega relatywizm systemów kontroli społecznej?

relatywizm systemów kontroli społecznej jest to względność tego systemu.

* aspekt historyczny ( te same normy w różnych okresach są sankcjonowane bądź nie)

* aspekt kulturowy - w jednej i tej samej kulturze zachowania akceptowane w innej mogą

uchodzić za naganne.

* środowiskowy - zachowania akceptowalne w jednym środowisku mogą być mocno

sankcjonowane w innych

* strukturalnych - zależności od miejsca w strukturze społecznej te same normy są różnie

oceniane.

7. Instrumenty kontroli społecznej.

Prawo

* prawo obowiązuje wszystkich ludzi

* dostosowanie prawa - wyodrębnienie są specjalne instytucje

* nieznajomość prawa nie zwalnia z jej stosowania

* nie oszczędzać na zakup dóbr

* jako jedyny system ma wyraźne określone sankcje

Religia

* dotyczy tylko wyznawców

* 2 rodzaje sankcji i nadprzyrodzone - czysto religijne dosięgające w przyszłym życiu w

społeczności

Obyczajowe

* przekazują dziedzictwo kulturowe

* utrzymywanie porządku społecznego

* obyczaje wyręczają prawo tam gdzie ono funkcjonuje w sposób niedoskonały

Moralność

* moralność indywidualna - stanowi ją zbiór zasad do których przestrzegania jednostka

zobowiązuje się sama przed sobą (poczucie winy i wyrzuty sumienia)

* moralność zbiorowa - normy uznawane w zbiorowości których naruszenie wywołuje wstyd

i uruchamia społeczne reakcje.

Moda

* dobrowolna unifikacja zachowań ludzi. Chęć uzyskania akceptacji społecznej

8. Rodzina jako grupa społeczna.

Podstawowa grupa społeczna (prywatna), posiada mała strukturę. Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji. W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe: małżeńską, rodzicielską, braterską. Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą jedno gosp. domowe, które może obejmować dwa lecz często obejmuje trzy pokolenia. Zakres gosp. domowego wyznacza ekonomiczne funkcje rodziny w szerszych zbiorowościach. Rodzina jest oparta na stałych wzorach postępowania i wzorach wzajemnych oddziaływań. Role członków określane są nie tylko przez wzajemne zaangażowanie uczuciowe lecz także przez zbiorowości szersze: państwo, kościół, społeczność lokalna i różne inne specjalne instytucje opieki nad dzieckiem czy nad matką, czuwające nad wykonywaniem ról męża, żony, ojca, matki, dzieci, itp.

9. Co to jest zaufanie i jego rodzaje?

jest emocją okazywaną ludziom, przedmiotom czy instytucjom, takim jak firma, rząd czy społeczeństwo. Może być wzajemne. Zaufanie jest wiarą w określone działania czy własności obiektu obdarzonego zaufaniem. Często oznacza nawet przekonanie jednej ze stron w to, że motywacją drugiej strony wobec niej jest bycie uczciwym i chcącym działać dobrze (benewolentnie). Zaufaniem obdarowujemy osobę, której wierzymy, że będzie doradzać nam dobrze, myśląc o nas, a nie o sobie.

Podział: zaufanie osobiste, zaufanie pozycyjne, zaufanie komercyjne, zaufanie technologiczne, zaufanie instytucjonalne, zaufanie systemowe

10. Konflikty i ich źródła oraz sposoby ich rozwiązywania.

Nierozwiązana lub rozwiązana w sposób niezgodny z oczekiwaniami czy warunkami obiektywnymi sprzeczność między grupami lub jednostkami. Sprzeczność występuje gdy mamy do czynienia z przeciwstawnością sytuacji materialnych czy niematerialnych, z przeciwstawnością interesów jednostek lub grupy.

Ze względu na rodzaj występowania podmiotu, konflikty dzielimy na występujące w następujących relacjach: Jednostka - jednostka, Jednostka - grupa, Jednostka - kategoria społeczna, Grupa - grupa, Grupa - kategoria społeczna, Kategoria - kategoria, Instytucja - instytucja, Komórka organizacyjna - komórka organizacyjna. W związku z powyższymi przedmiotami wyróżnia się: Konflikt motywów, Konflikt potrzeb, Konflikt norm, Konflikt ról, Konflikt interesów, Konflikt władzy.

Źródła: Źródła psychologiczne: nabyte wcześniej doświadczenia, przewidywanie nastawienie na coś z góry, patrzenie na rzeczywistość przez pryzmat własnych życzeń, przypisywanie ludziom szkodliwej intencji działania. Źródła społeczne: nierówności i dystanse społeczne, władza i palowanie, społeczne systemy wartości, zmiany społeczne

Rozwiązywanie: kompromis, arbitraż, odwlekanie, pokojowe współistnienie. Nowoczesne formy: interwencja, spotkanie poświęcone rozwojowi organizacji, wymiana wizerunków

---