Dwa sposoby praktyki
Bhikkhu Khantipalo
Każda forma nauk buddyjskich ofiarowuje dwa sposoby praktyki. Jeden z nich skupia się na powolnym nagromadzeniu zasługi poprzez wiele żywotów, aż do czasu (w odległej przyszłości) gdy zostaje osiągnięta nirwana. Jest to zilustrowane w tradycji tybetańskiej pojazdem doskonałości oraz ścieżką zalecaną przez (większość) sutr mahajany. W tradycji therawady podobieństwo widoczne jest w praktyce ludzi świeckich (oraz niektórych bhikszu); są oni zachęcani do wytwarzania zasługi, która powoduje osiągnięcie przyszłego dobrego odrodzenia. Różnica polega jedynie na tym, czy, po pierwsze, doskonałości realizuje się całkowicie altruistycznie (sytuacja trudna do znalezienia), oraz czy zasługa jest gromadzona dla własnego pożytku (lecz często w krajach therawady jest ona dedykowana wszystkim istotom).
Drugą możliwością jest bezpośredni atak na problemy ignorancji i pragnienia, częściej podejmowany przez uczniów z kręgów klasztornych (chociaż oczywiście ludzie świeccy nie są w żaden sposób tej drogi pozbawieni). Ta ścieżka odpowiada technikom wadżrajany, medytacjom, dzięki którym w tym życiu zostaje się siddhą (urzeczywistnionym). Przykłady tego widać w żywotach mahasiddhy Naropy i dzietsyna Milarepy. Tradycja therawady również kładzie bardzo silnie nacisk na podejście bezpośrednie, gdyż wśród słów Buddy przechowanych w sutrach, często znaleźć można zachęty adresowane (głównie) do mnichów, nawołujące ich do osiągnięcia jednego ze szlachetnych owoców (it aryaphala) w tym właśnie żywocie. Podczas gdy praktykujący tantrę kultywują odosobnienie na wzgórzach i w górach, pilni studenci therawady wędrują wciąż (tak jak dawniej) do dżungli. Współcześnie nauczyciele therawady mają takie samo podejście. Weźmy za przykład uwagę czcigodnego Chao Khun Upali (Siricando): "Jeśli buddysta nie może co najmniej stać się wstępującym-w-strumień w tym właśnie życiu, może być naprawdę nazwany marnotrawcą swego całego istnienia."
We wszystkich szkołach praktyki buddyjskiej można znaleźć interesującą paralelę: "Praktyka w tym życiu, osiągnięcie w tym życiu" może być równie dobrym mottem wszystkich buddyjskich nauczycieli medytacji, bez względu na tradycję, którą kontynuują: therawadę, wadżrajanę czy ch'an (zen).
Z przypisów zamieszczonych w książce XIV Dalajlamy "Otwieranie Oka Mądrości",
tłum. Magura, Wydawnictwo EJB, Kraków 1998