Kazimierz Wielki

Syn Władysława Łokietki ( ks. Krakowskiego, sandomierskiego, ziemi sieradzkiej i łęczyckiej oraz południowych Kujaw, koronowanego na króla polski w 1320 roku w Krakowie) oraz Jadwigi ( córki Bolesław Pobożnego, ks. Wielkopolski)

Urodzony: 30 kwietnia 1310 roku w Krakowie

Zmarł: 5 listopada 1370 roku w Krakowie

Koronowany na króla Polski 8 maja 1333 roku w Krakowie przez arcybiskupa Janisława

Rodzeństwo:

Dwóch starszych braci zmarłych przed jego narodzinami

Kunegunda (1312)+ Bernard (ks. Świdnicki)

Elżbieta (1320) +Karol Robert (król Węgier)

Trzecia siostra

Małżeństwa i zdrady

• Ożenił się z córką Gedymina (ks. Litewskiego), zwaną Anną w 1325 roku

• Anna zmarła w 1339 roku

• Król ożenił się z Adelajdą Heską <- oddalił ją

• Bez rozwodu poślubił w 1356 roku Krystynę Rokiczanę - mieszczkę praską <-oddalił ją

• Bez kolejnego rozwodu poślubił Jadwigę, córkę ks. Żagańskiego Henryka Żelaznego, która była uznawana w kraju jako prawowite królowa

• Król miał liczne kochanki; jedna jest znana z imienia - Żydówka Estera

Dzieci

• Ze związków oficjalnych nie miał żadnego syna, ale kilka córek

• Elżbieta
  Kunegunda
  Anna
  Kunegunda
  Jadwiga +ks. Słupski -> Kaźko

• Prawdopodobnie miał kilku synów ze związków z kochankami

Młody król odziedziczył po ojcu Wielkopolskę i Małopolskę . Część książąt piastowskich mu sprzyjało, inni byli wierni Janowi Luksemburskiemu.

Sprzyjali

Neutralni

Przeciwni

Ks. Sieradza

Ks. Łęczycy

Ks. północnych Kujaw

Dwa księstwa mazowieckie oraz księstwo świdnicko-jaworskie na śląsku

Pozostali Piastowie śląscy i mazowieccy

Uznawali zwierzchnictwo Jana Luksemburskiego

Stosunki międzynarodowe

Wielkie Księstwo Litewskie

Zakon Krzyżacki (spór o Pomorze rozpoczęty na panowanie jego ojca)

Papierz		Cesarz Ludwik Wittelsbach

Rozwiązanie sporu z Czechami

Wysłanie do Terczyna na Węgrzech posłańców z pełnomocnictwem gdzie doszło do spotkania z Janem Luksemburskim (ustalono, że Jan zrzeknie się pretensji do tronu polskiego w zamian za lenno sląska i księstwa płockiego) - cel: zyskać jego poparcie w nadchodzącym sądzie królów Węgier i Czech w sporze z krzyżakami

• W 1335 podczas sadu w Wyszehradzie doszło do poufnej rozmowy Kazimierza Wielkiego z Janem L. (ustalono, że Polska zapłaci 20 tys. Groszy praskich za zrzeczenia się korony przez Jana)- cel: zapewnienie sobie poparcia

• W 1339 roku miał się odbyć sąd papieski co do krzyzaków w warszawie (Król polski uznał lenno Śląsku i Płocku wobec Czech) -cel: Jan Luksemburski miał nie mieszać się w konflikt polsko-krzyżacki.

Odwieczne walki z Krzyżakami

• Za czasów Władysława Łokietki Krzyżacy zdobyli Pomorze, ziemie dobrzyńskie i Kujawy(traktowane jako karta przetargowa w sporze o Pomorze)

• W 1331 roku bitwa pod Połonką ( zwycięstwo militarne Krzyżaków, ale moralne Polski)

• W listopadzie 1335 roku odbył się w Wyszehradzie arbitraż o Pomorze, który mieli rozstrzygnąć Karol Robert (król Węgier) oraz Jan Luksemburskie (król Czech). Postanowiono, że Pomorze pozostanie w rękach Krzyżaków jako jałmużna od Polskie, która w zamian miała dostać Kujawy

• W 1339 roku w Warszawie odbył się proces papieski o Pomorze. Postanowiono, że zostanie ono włączone do Polski wraz z odszkodowaniem - krzyżacy nie zastosowali się do osądu Papieża

• 1343 rok przyniósł polsko- krzyżacki rozejm w Kaliszu (tzw pokuj Kalicki) gdzie Kazimierz zrezygnował z Pomorza (zaznaczył, że to jałmużna), ale zyskał na stale Kujawy i ziemie dobrzańskie, ponadto miał pobierac nieznaczny i symboliczny czynsz za utracone Pomorze i móc korzystać z pomocy wojsk Zakonnych. Krzyżacy domagali się zrezygnowania z tytułu „pana i dziedzica Pomorza”, ale król polski nie zgodził się zaznaczając w ten sposób przyszłą chęć walki o te terytorium.

• W czasie walk polsko-litewskich o Ruś Halicką Krzyżacy byli nieoficjalnymi sprzymierzeńcami Polski bo nieustannie walczyli z Litwą.

Uzyskanie Rusi

• W 1338 roku książę halicki Bolesław Jerzy napisał testament, w którym zostawił Kazimierzowi swoje ziemie w razie bezpotomnej śmierci

• Książe Bolesław został otruty dwa lata później (1340 r.) przez bojarów nie pozostawiając potomka

• Kazimierz Wielki ruszył na Ruś zając należne mu tereny

• O te ziemie upomnieli się także Litwini, Tatarzy oraz (bardzo nieoficjalnie) Węgrzy

• Najniebezpieczniejsi okazali się Litwini, na czele których stał książę Lubatr, który wkroczył na Ruś razem z Kazimierzem

• Walki pomiędzy Litwą a Polską toczyły się do 1366 roku -> KW. Opanował większość terenów spornych.

Mazowsze lennem Polski

• Zginął Bolesław III- ks. Płocki - Kazimierz mimo jego lenna wobec Czech wcielił je do Polski

• Bracia Bolesława III (Siemowit i Kazimierz) złożyli hołd ze swych ziem królowi Polski

• Po śmierci Przemysława (ks. Sieradzkiego) i Władysława (ks. Dobrzyńskiego) Król wcielił ich ziemie do kraju

• Od ks. gniewkowskiego Władysława kupił jego dzielnice

Spór i pokuta

Kazimierz Wielki zbierał podatki nawet od dóbr kościelnych. Biskup Bodzant chciał uchronić się przed tym, więc wyklął króla, co wg statutów wiślickich oznaczało, że nie musi dalej płacić. Biskup wysłał do króla kleryka Bryczka, by ten przekazał monarsze złe wieść. Kazimierz pod wpływem chwilowego gniewu kazał utopić kleryka w Wiśle. W pokucie król budował liczne kościoły.

Osadnictwo i szlaki handlowe

• Chłopi karczowali Góry Świętokrzyskie

• Zasiedlono pogórze karpackie

• Polscy chłopi ruszyli z osadnictwem na wschód

• Rusinie ruszyli na zachód tworząc wsie pasterskie

• Rozwój miast

• Największy rozwój miast na szlakach handlowych, np.: Kraków, Nowy Sącz, Lwów. Poznań

• Przez polske przechodziły ważne szlaki handlowe

• Król dbał o bezpieczeństwo na szlakach handlowych

• Wprowadzona prawo składu

• Wzmocniono siły zbrojne polki (każdy szlachcic na prawach rycerskich miał obowiązek w razie wezwania króla stanąć do walki)

• Król dążył do ujednolicenia prawa (jedynie Małopolska i Wielkopolska uzyskały odrębne statuty, a na ziemiach ruskich nie wprowadzał nowe prawa)

• Miasta na prawie niemieckim (główny sąd był w Niemczech, wiec król stworzył Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego w Krakowie)

• Prowadził do zjednolicenia kraju

• Nastąpił wzrost ludności

• Wzmocnienie gospodarki

• Polska zaczęła się liczyć

• 1364 - stworzenie Uniwersytetu Krakowskiego

• Ujednolicenie monety (denar < według dzielnicy> zamieniony na grosz krakowski <1368>)

• Żupy solne w Wieliczce i Bochni

Sukcesy na zachodzie

• Osłabnięcie Brandenburgii

• 1365 rok - panowie von der Osten złożyli Polsce hołd

• 1368 rok - margrabia Otton przekazał Polsce Wałcz i Czaplinek

• W Europie Środkowej w 1369 roku zawiązała się koalicja antyluksemburska, w której uczestniczył Kazimierz Wielki

W 1364 roku odbył się zjazd w Krakowie, podczas którego Kazimierz Wieli miał być arbitrem w sporze pomiędzy Ludwikiem Węgierskim a królem Czech i cesarzem Karolem IV. Odbyła się wtedy oczta u rajcy miejskiego Wierzynka.

Upadek z Konia i śmierć

• Na jesień 1370 roku podczas polowania król spadł z konia i złamał lewą nogę

• Na skutek gorączki monarcha zmarł kilka tygodni po wypadku

• W 1869 roku podczas prac renowacyjnych na Wawelu odnaleziono grób króla

• Badania XIX w. potwierdzają złamanie nogi

---