Opracowanie kanału:
usuwanie z kanału resztek martwej miazgi oraz najbardziej zakażonych części zębiny, stykajacymi się bezpośrednio z masami zgorzelinowymi, zmniejszając ilość DU. Im dalej od jamy zęba,tym mniejsza ilość DU w zębinie. Z powyższych wzgledów poszerzenie kanału musi byćwykonane we wszystkich przypadkach, nawet w kanałach drożnych, o dużej średnicy ( jak np. u młodocianych)
mechaniczne opracowanie, poszerzając kanał, nadaje mu odpowiedni kształt stożka i rozmiar, co ułatwia wprowadzanie materiałów wypełniających
powoduje wygładzenie ścian kanału i zapewnia przyleganie materiałów, a więc szczelność brzeżną wypełnienia
Płukanie kanału
ułatwia i wspomaga mechanicznie opracowanie kanału i znacząco skraca czas tego zabiegu, zwł po zastosowaniu środków zmiękczających zębinę
usuwa martwicze masy z miejsc niedostępnych dla narzędzi, takich jak odgałęzienia boczne kanału głównego, kanały dodatkowe oraz kanaliki zębinowe
tworzy poślizg dla narzędzi,zapobiega zaklinowaniu się w zębinie i zmniejsza ryzyko złamania
działa dezynfekująco, a wiec niszczy florę bakt kanału i czyni mniej niebezpieczne ewentualne przepchnięcie zakażonego materiału do tkanek okw
rozpuszcza znajdujące się w kanale częsci org w postaci zakażonych resztek miazgi i usuwa je z kanału,przyczyniając się do zmniejszenia ilości DU
płukanie, przy zastosowaniu odpowiednich środków usuwa warstwęmazistą i stwarza warunki dla dobrego przylegania brzeżnego materiału wypełniającego kanał
usuwa nawiercone narzędziami wióry zębinowe i zapobiega zaczopowaniu światła kanału, a więc skróceniu jego roboczej długości
Środki chem do płukania kanałów
Wymogi:
działać bakteriobójczo
rozpuszczać znajdujące się w kanałach części org w postaci martwej tkanki oraz usuwać wwę mazistą
nie działać uszkadzająco na tk. Okołowierzch
wysokie napiecie powierzchniowe-> aby mogły przenikać wgłąb kanałów wąskich, kanalików zębiny oraz innych zagłębien
Środki:
podchloryn sodu (NaOCl) od 0,5-5,25%
-działanie proteolityczne
-wydziela dużą ilość wolnego tlenu
-silne pienienie w kontakcie z ketalazą w kanale
-działanie bakteriobójcze
silne działanie toksyczne pow 3%-> należy stosować słabsze roztwory w celu uniknięcia działania antyseptyku na tk okw
woda utleniona (3-5% )
-bakteriobójczo
-nie drażni tk okw
-nie posiada wł litycznych
-obficie się pieni
woda destylowana 3-5%
4.roztwory chlorheksydyny 0,2%
-wl bakteriobójcze
-brak wł litycznych
Środki smarujące=lubrikujące=poślizgowe
-preparaty stosowane podczas opracowania kanału, które zawierają w swoim składzie glicerynę, posiadającą wł smarujące
-środki te nadają narzędziom podczas pracy potrzebny poślizg, ułatwiający operowanie nimi oraz chroniący przed zaklinowaniem i złamaniem
-Gly-oxide, RC-Prep,Glyde, Endogel
-wskazanie: kanały niedrożne, wąskie I zakrzywione
- zmniejszają ryzyko złamania narzędzia podczas pracy w kanale
-pomocne w poszukiwaniu ujść kanałów a zwłaszcza dodatkowych
-oprócz gliceryny często posiadają nadltlenek mocznika i EDTA
Warstwa mazista
-opracowaniu kanału nierozłącznie towarzyszy gromadzenie się na powierzchni zębiny drobnych cząst zanieczyszczeń, określanych mianem wwy mazistej
-składa się z materiału nieorg i org który stanowią: opiłki zębiny, resztki tk miazgowej i wł tomesa,DU oraz cząst metali pochodzące z narzędzi stosowanych do opracowywania kanałów
Kanały dodatkowe- biorą początek w komorze zęba i biegną do ozębnej, gdzie kończą się otworami dodatkowymi. Często występują w zębach trzonowych, w miejscu rozwidlenia się korzeni, gdzie tworzą kanały komorowo-ozębnowe. Mogą biec wzdłuż zębiny i kończyć się na różnej wysokości korzenia, Nie zawsze przebiegają równolegle do kanału głównego.
Kanały boczne- stanowią odgałęzienia kanału głównego, nie biorą więc początku w komorze. Mogą odchodzić od kanału w różnych miejscach jego długości przebiegając przez całą grubość zębiny oraz cementu i kończąc się w ozębnej. Występują również odgałęzienia kanału, które kończą się ślepo w zębinie. Niekiedy odgałęzienia boczne po samodzielnym przebiegu na pewnym odcinku, ponownie łączą się z macierzystym kanałem. Określa się je mianem pseudokanałów
Delta korzeniowa- wierzchołkowa część kanału, w której liczne są kanały boczne. Powstaje w okresie formowania wierzchołka korzenia. Niektóre z kanałów delty biegną przez zębinę i cement, inne tylko przez kostniwo
Metodyka pomiaru endometrami częstotliwościowymi
rozmiar narzędzia pomiarowego,które mocuje się do elektrody czynnej, powinien być tak dobrany, aby jego koniec przylegał do ścian wierzchołkowej części kanału i lekko klinował się
po założeniu ogranicznika na narzędzie pomiarowe należy skontrolować, czy nie wykazuje on zbytniej ruchomości. Przypadkowe przesunięcie ogranicznika może spowodować skrócenie lub wydłużenie prawidłowo wyznaczonego pomiaru
w przypadku obecności korony metalowej lub wypełnienia amalgamatowego, przed włączeniem endometru, narzędzie pomiarowe należy próbnie wprowadzić do kanału i skontrolować czy udaje się uniknąć kontaktu z metalem. W przypadkach wątpliwych należy wejście do komory poszerzyć lub też izolować narzędzie, np. za pomocą nałożonego na nie wężyka gumowego
w przypadku powtórnego leczenia endodontycznego należy dokładnie usunąć materiał wypelniający kanał, gdyż jego obecnośc może zaburzać pomiar
w przypadku zastosowania endometrów Apit, Root ZX kanał należy wypełnić płynem jonizującym, jak podchloryn sodu lub fizjologizny roztwór NaCl. Płyn powinien sięgać nieco poniżej ujścia kanału, a komorę należy osuszyć tamponikami z waty ( zapobiegnięcie przedostania się płynu przewodzącego z komory do sąsiedniego kanału, a tym samym uniemożliwienie przepływu prądu drogą innego, nie badanego w tym czasie kanału. W przypadku ekstrypacji przyżyciowej należy usunąć miazgę komorową i zahamować krwawienie, aby krew nie przedostała się do komory ( może to zaburzać pomiar)
po założeniu elektrody biernej na wargę pacjenta włącza się urządzenie i rozpoczyna wprowadzenie narzędzia pomiarowego do kanału. Narzędzie należy przesuwać wgłąb kanału powoli, obserwując jednocześnie ekran endometru. Zbliżanie do otworu fizjolog sygnalizowane jest przez endometry innym sygnałem wizualnym i dźwiękowym niż dotarcie narzędzia do granicy długości roboczej kanału. Przesunięcie ogranicznika długości narzędzia do punktu referencyjnego na szkliwie kończy pomiar długości kanału.
MATERIAŁY DO WYPEŁNIANIA KANAŁÓW KORZENIOWYCH
3 grupy:
przeznaczone do wypełniania kanałów w zębach stałych
przeznaczone do wypełnień wstecznych
przeznaczone do wypełnień w zębach mlecznych
Wymogi:
musi być dobrze tolerowany przez tkanki okw
powinien wykazywać działanie przeciwbakteryjne
powinien łatwo wprowadzać się do kanału ( wykazywać przyczepność do zębiny, odpowiednią plastyczność oraz długi okres wiązania)
powinien trwale i szczelnie wypełniać kanały ( adhezja do zębiny i nie ulegać resorpcji ze światła kanału- dlatego nie może być rozpuszczalny w płynach tkankowych)
powinien po stwardnieniu dać łatwo się usuwać z kanału, aby w razie potrzeby można było wykonać powtórne wypełnienie
powinien dawać kontrast w obrazie rtg- kontrola jakości wypełnienia
powinien stymulować odbudowę kości wyrostka zębodołowego, zniszczonej procesem zapalnym
nie powinien wykazywać działania mutagennego, karcinogennego oraz nie wywoływać reakcji immunolog w tkankach okw
nie powinien przebarwiać twardych tk zęba
nie powinien kurczyć się w czasie wiązania ( jak najmniejszy skurcz- mniejsze pwb powstania szpar brzeżnych)
METODA TRADYCYJNA OPRACOWANIA KANAŁÓW
istotą metody jest to, że każdym zastosowanym narzędziem, od najmniejszego do największego, opracowuje się określoną wcześniej całą długość roboczą kanału.
Kanał w okolicy otworu fizjolog powinien być powiększony do rozmiaru 30 nawet 35
Przykoronowa część kanału powinna być powiększona do rozmiaru 45
Poszerzacz K nr 15-> pilnik K nr 15-> pilnik H nr 10 lub 15; następnie wymienione nry narzędzi zmienia się na rozmiar większe
Wskazania: kanały o przekroju okrągłym, proste lub nieznacznie zakrzywione, wąskie, przy opracowaniu których nie ma potrzeby udrażniania ich do dużych rozmiarów
Metoda sr]twarza ryzyko przepchnięcie poza otwór wierzchołkowy zawartości kanału podczas jego opracowywania
METODA STEP- BACK
-wskazaniem do stosowania są zarówno kanały proste jak I zakrzywione
tylko kilkoma pierwszymi narzędziami kanał opracowuje się na całej jego długości roboczej
kolejne coraz grubsze narzędzia wprowadza się na coraz mniejszą głębokość
podstawowymi narzędziami są pilniki, można stosować poszerzacze ( jeśli kanał jest mało drożny ale prosty)
faza 1: pomiar długości roboczej i opracowanie okolicy otworu wierzchołkowego. Wszystkie narzędzi należy wykalibrować na tę samą długość i opracować nimi roboczą część kanału; okolicę otworu wierzchołk. należy powiększyć przynajmniej do rozmiaru 30
faza 2: opracowanie 1/3 przywierzchołkowej części kanału; każde kolejno stosowane narzędzie , o 1 rozmiar grubsze, skraca się o 1mm w stosunku do dł roboczej; pilniki skraca się aż do opracowania zaplanowanej długości kanału; płukanie i rekapitulacja pilnikiem głównym muszą być wykonane przed każdą zmianą pilnika
faza 3: opracowanie dokomorowej części kanału: ręcznie: pilniki Hedstroema, maszynowo: narzędzia typu Gates- Gliden, Largo-Peeso
w porówn. do met trad: mniejsza utrata zębiny w okolicy okołowierzchołkowej
jest metodą z wyboru przy wąskich delikatnych wierzchołkach korzeni oraz w kanałach średnio zakrzywionych
tworzy możliwość bardziej stożkowatego opracowania kanału
wada: stwarza ryzyko przepchnięcia zawartości kanalu poza otwór fizjologiczny
METODA CROWN- DOWN
opracowanie kanału rozpoczyna się od części przykoronowej I stopniowo schodząc w stronę wierzchołka poszerza się coraz głębiej położone jego części
opracowanie rozpoczyna się od narzędzi najgrubszych, a zbliżając się do wierzchołka używa się coraz mniejszych ich rozmiarow
wskazane jest stosowanie pilników z nietnącym wierzchołkiem: pilniki Kerra, Hedstroema lub inne ich typy; pilniki K z tnącym wierzchołkiem nie powinny być stosowane dopóki nie osiągnie się całej długości roboczej kanału
etap 1: pomiar dł roboczej kanału na obszarze jego prostej częsci i opracowanie częsci prostej kanału pilnikami typu H; każde narzędzie należy wprowadzić na taką głębokość, na jaką wchodzi bez oporu; w kanałach wąskich opracowanie częsciowej dł roboczej osiąga się nr pilnika 35 a w szerszych 45, jeśli wiertłami G-G-> stosujemy rozmiar 3-1
etap 2: badanie przywierzchołkowej częsci kanału i pomiar calkowitej dł roboczej; przywierzchołkową częśc kanału opracowujemy pilnikami K, opracowanie należy rozpocząc od takiego nru aby uzyskać poszerzenie w okol otw fizjolog przynajmniej do rozmiaru pilnika 30
opracowanie kanał przeprowadza się pilnikiem głownym- wskazany pilnik H
metoda pozbawiona jest wad metody step- back
wskazaniem do stosowania są zarówno kanały proste i szerokie jak i wąskie i zakrzywione
łatwiejszy dostęp do części przywierzchołkowej umożliwia szybsze i dokładniejsze opracowanie zakrzywionej częsci kanału