Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym

Wpisany przez Monika Dynerowicz

wtorek, 06 lipca 2010 22:59

Leczenie kanałowe polega na trepanacji stropu komory zęba w celu usunięcia

zainfekowanej miazgi komorowej i korzeniowej. Następnie przystępuje się do

opracowania kanałów korzeniowych.

Obecnie stosuje się całe spektrum metod preparacji kanałów, służą temu metody

chemomechaniczne. Polegają one na naprzemiennym opracowywaniu kanałów narzędziami

ręcznymi lub maszynowymi i przepłukiwaniu kanału środkami chemicznymi, takimi jak:

podchloryn sodu, sól fizjologiczna, woda utleniona, wersenian sodu, czy  kwas cytrynowy.

Niezależnie od wybranej techniki opracowywania kanału należy zawsze pamiętać o jego

częstym przepłukiwaniu, w przeciwnym razie kanał może ulec zatkaniu opiłkami i nie będzie

możliwe jego poprawne opracowanie, co może w przyszłości skutkować powikłaniami po

leczeniu endodontycznym. Kolejnym istotnym elementem przy opracowywaniu kanału zęba o

którym nie wolno zapomnieć jest nałożenie lubrykantu na narzędzia, którymi pracujemy. Nigdy

nie wolno pracować narzędziami w kanale bez ich nawilżania. Stała wilgotność pracujących

narzędzi sprawia, że opiłki twardych tkanek zęba oraz resztki miazgi zlepiają się wokół

używanych instrumentów, ułatwia to ich usuwanie. Usuwanie zakażonych resztek tkanek kanału

zęba jest elementem od którego w dużej mierze zależy powodzenie leczenia endodontycznego.

Metoda step-back

Step-back (z ang. step-back = „krok do tyłu”) polega na opracowywaniu kanału korzeniowego

zęba stopniowo pilnikami o coraz większej grubości, zaczynając od pilnika najcieńszego. Pracę

zaczyna się od wierzchołka idąc w stronę koronowej części kanału zęba.

Zanim przystąpi się do opracowywania kanału należy zmierzyć długość roboczą kanału, za

pomocą pilnika o małej grubości. Długość robocza kanału to odcinek mierzony od punktu

odniesienia do otworu wierzchołkowego kanału korzenia. Punktem odniesienia jest zwykle

guzek na powierzchni żującej zęba, ale w przypadku braku guzków wybiera się inny

charakterystyczny punkt. Pilnik, który jest użyty do mierzenie długości musi mieć nałożony

stoper. Do pomiaru długości kanału można użyć endometru, lub tylko pilnika i linijki. Endometr

jest szczególnie korzystny przy mierzeniu kanałów zakrzywionych. Wyklucza to sytuację, w

której pilnik użyty do mierzenia zatrzymuje się w zakrzywieniu kanału, zamiast na jego

wierzchołku. W przypadku niewykorzystywania  endometru dojście do wierzchołka kanału

zgłasza zwykle pacjent, który czuje ukłucie.  Celem metody step-back jest uzyskanie

stożkowatego kształtu kanału bez powstawania stopni. Lekarz używa następujących po sobie

kolejnych coraz większych rozmiarów pilników. Każdy pilnik odcina i usuwa coraz większą ilość

zębiny. Wyrównanie ścian kanału osiąga się poprzez pracę coraz większymi narzędziami an

coraz mniejszą długość. Metoda step-back jest czasochłonna, ponieważ po użyciu każdego

pilnika o większym rozmiarze wymagana jest rekapitulacja. rekapitulacja polega na dojściu

1 / 5

Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym

Wpisany przez Monika Dynerowicz

wtorek, 06 lipca 2010 22:59

pilnikiem głównym (MAF) na pełną długość kanału w celu sprawdzenia jego drożności. Należy

bardzo dokładnie przepłukiwać kanały, aby uniknąć zapchania kanału resztkami opiłków

powstających z tkanek obecnych w kanale korzeniowym. Ujścia kanałów opracowuje się

wiertłami Gates-Gliddens na końcu procedury, zaczynając od wierteł z numerem 2.

Pasywna technika step-back

Metoda ta wykorzystuje pilniki Kerra obracane od 1/8 do 1 pełnego obrotu, bez wyczuwalnego

oporu z lekkim naciskiem w stronę wierzchołkową. W tej technice stosuje się coraz grubsze

narzędzia Kerra, aby osiągnąć względnie niewielkie wyrównanie powierzchni  kanałów przed

zastosowaniem wierteł typu Gates-Gliddens o nr 2 i 3. Należy powtórnie zweryfikować długość

roboczą kanału. Obróbka kanału w części wierzchołkowej następuje poprzez użycie kolejno

coraz większych pilników i ich rotację w zakresie od 1/8 do 1 części pełnego obrotu. Użyte

narzędzia mają poruszać się bez wyczuwalnego oporu. Ostateczna preparacja kanału

następuje poprzez złączenie opracowanych części korzeniowych i koronowych kanału, tak, że

powierzchnia jego ścian jest gładka i pozbawiona stopni.

 

Metoda crown-down

W tej technice opracowuje się najpierw ujścia kanałów wiertłami typu Gates-Gliddens.

następnie postępuje się w głąb kanału zmniejszając kolejne pilniki o rozmiar, do czasu, aż

dotrze się do wierzchołka korzenia. Celem tej techniki jest opracowanie kanału do kształtu

stożkowatego. Metoda crown-down jak sama nazwa wskazuje, polega na opracowywaniu

kanału do pożądanego kształtu przechodząc od części koronowej do wierzchołkowej.

Pracuje się używając narzędzi od największych do najmniejszych. Pierwszymi użytymi

narzędziami są wiertła typu Gates-Gliddens, którymi wyrównuje się ściany ujść kanałowych.

Wiertła Peso lub pilniki Hedströma są używane do pracy w środkowej części kanału.

Ostatecznie coraz mniejsze pilniki są stosowane, aby lekko poszerzyć część przywierzchołkową

kanału. Wymagana jest stała rekapitulacja zarówno przy korzystaniu z wierteł Gates-Gliddens

jak pilników ręcznych.

Wielką zaletą metody crown down jest usunięcie większości zakażonych części tkanek na

samym początku pracy, dzięki temu minimalizujemy ryzyko przepchnięcia zakażonych opiłków

poza wierzchołek korzenia.

Metoda crown-down presureless

Metodę tę można opisać w kilku krokach:

a) Wprowadzamy pilnik o rozmiarze 35 do kanału korzeniowego aż poczujemy opór i mierzymy

2 / 5

Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym

Wpisany przez Monika Dynerowicz

wtorek, 06 lipca 2010 22:59

jego długość -jest to korzeniowa długość dostępu.

b) Opracowujemy części koronowej kanału wiertłami typu Gates-Gliddens na korzeniową

długość dostępu

c) Wprowadzamy pilnik o rozmiarze 30 na głębokość przekraczającą długość dostępu

korzeniowego dopóki nie poczujemy oporu

d) Obracamy pilnik o rozmiarze 30 zgodnie z ruchem wskazówek zegara, nie wolno używać

nacisku na żadna z części kanału

e) Posuwamy się w głąb kanału używając stopniowo coraz mniejszych pilników, niż wskazany w

podpunkcie d, aż dojdziemy pilnikiem na odległość około 3mm od wierzchołka radiologicznego

kanału korzenia. Odległość od punktu odniesienia do głębokości na jakiej się znaleźliśmy

nazywana jest tymczasową długością roboczą. Na tym etapie pracy należy wykonać zdjęcie

rentgenowskie z włożonym do kanału na tymczasową długość roboczą pilnikiem, aby

oszacować pełną długość roboczą.

f)  Kontynuujemy wprowadzanie do kanału coraz mniejszych pilników na coraz większą

głębokość, aż do osiągnięcia pełnej długości roboczej.

g) Wprowadzamy pilnik o grubości 35 do momentu wyczucia oporu – powinien on wystąpić na

zmierzonej uprzednio długości dostępu korzeniowego lub nieco poza nią.

h) Wykonujemy dwa pełne obroty (delikatnie, nie używając siły) wprowadzonym pilnikiem o

rozmiarze 35, następnie pracujemy cieńszymi pilnikami aż osiągniemy pełną długość roboczą

i) Wykonujemy dodatkowe opracowanie postępując w głąb kanału zaczynając od pilnika o

rozmiarze 40, później 45, następnie 50 i grubszych aż pojawi się  macierz  wierzchołkowa, a

część korzeniowa kanału przy wierzchołku zęba, nad którą pracowaliśmy płynnie przejdzie w

część koronową korzenia, opracowaną wcześniej za pomocą wierteł Gates-Gliddens o numerze

2. i większych.

Technika balanced force

W tej technice opracowania kanału wykorzystywane są  pilniki typu Flex-R od najmniejszego do

największego. Wykonuje się nimi obroty zgodnie z ruchem wskazówek zegara, następnie

przeciwnie do wskazówek zegara i ponownie zgodnie ze wskazówkami zegara.

Metoda ta została rozwinięta, aby rozwiązać problemy spotykane w technikach

konwencjonalnych. Kształt pilników typu K wywołuje przemieszczenie  osi kanału, w stosunku

do osi naturalnej. Przemieszczenie osi kanału pojawia się na zewnętrznej krzywiźnie kanału z

powodu niezrównoważonych sił i krawędzi tnących zlokalizowanych na końcówce tych pilników.

W technice zrównoważonej siły używa się pilnika ze zmodyfikowana końcówką (Flex-R).

Technika ta nie może być stosowana z przy użyciu pilników Hedströma, a nawet z pilnikami

Kerra, które nie posiadają zmodyfikowanych końcówek. Zalecane jest stosowanie wierteł typu

Gates-Gliddens w rozmiarze 2 i większym do opracowywania koronowych ujść kanałów.

Pierwszy pilnik wprowadza się na głębokość nieco mniejszą niż długość robocza kanału i

wykonuje się nim obrót o 1 obrotu. Powoduje to zebranie małej ilości zębiny kanałowej.

Następnie należy obrócić pilnik o co najmniej  3 pełnego obrotu w lewo. Obracanie narzędzia w

prawo zwykle powoduje lekkie przesunięcie go w górę, dlatego najlepiej jest stosować lekki

nacisk w kierunku wierzchołka korzenia. Nacisk ten zapewnia odcinanie małych ilości zębiny

podczas obrotów zgodnych z ruchem wskazówek zegara.  Obrót zgodny z ruchem wskazówek

3 / 5

Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym

Wpisany przez Monika Dynerowicz

wtorek, 06 lipca 2010 22:59

zegara może być wykonany nawet dwa razy, jeżeli w opracowywanym kanale występuje

niewielkie zakrzywienie, lub gdy narzędziem nie da się wejść głębiej. Nie wolno wymuszać

ruchu w lewo, ponieważ wtedy jest najłatwiej o złamanie narzędzia. Pilniki powinny być

stopniowo wprowadzane w głąb kanału korzeniowego na długość roboczą. Narzędzie włożone

na długość roboczą powinno być obracane  bez oporu w prawo na 1 lub więcej obrotu przy

jednoczesnym zapobieganiu przesunięciu się narzędzia w kierunku wierzchołka korzenia. Taka

sekwencja ruchów powoduje, że resztki tkanek miękkich oraz odłamanej w trakcie pracy zębiny

gromadzą się na powierzchni pilnika i są wraz z nim wyciągane i usuwane z kanału. Pilniki nie

są wyginane nawet w najbardziej zakrzywionych kanałach. Stopniowo używa się coraz

grubszych pilników, aż do określenia rozmiaru narzędzia głównego – MAF (main application

file). Wymaga się sprawdzenia drożności kanału cienkim pilnikiem pomiędzy użyciem każdego

o numer większego narzędzia. Opracowanie przywierzchołkowe zakańczane jest techniką

step-back. Jak w każdej innej technice wymagane jest częste przepłukiwanie kanału. Przy

zastosowaniu tej metody należy koniecznie kontrolować użyte pilniki, ponieważ ulegają one

częściej złamaniu niż w technikach konwencjonalnych. W technice sił zbalansowanych

równoważny się siłę prostującą przy obrocie zgodnym z ruchem wskazówek zegara obrotem

narzędzia w kierunku przeciwnym.

Zaletą tej techniki jest dokładniejsze opracowanie kanału wokół jego naturalnej osi. Metoda ta

pozwala na lepszą preparację przywierzchołkowego odcinka kanału. Wyginanie pilnika jest

rzadziej konieczne w porównaniu z innymi metodami.

Wadami tej metody jest natomiast częstsze łamanie narzędzi podczas pracy w kanale. Podczas

korzystania z tej metody częściej powstają niepożądane „schodki” na ścianach kanału.

Metoda piłowania obwodowego – circumferential filing

Polega ona na opracowaniu wszystkich ścian kanału w jednakowym stopniu. Najbardziej

efektywne w tej technice są pilniki Hedströma. Narzędziami pracuje się dociskając je lekko od

strony bocznej do ścian kanału korzeniowego. Należy stale kontrolować stan narzędzi,

ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo ich złamania. Metoda ta pozwala na pełną

kontrolę nad narzędziami tylko na prostych odcinkach kanałów, w kanałach mocno

wykrzywionych istnieje duże ryzyko perforacji lub zebrania znacznie większej ilości zębiny z

niektórych ścian.

Technika piłowania antykrzywiznowego

Ten rodzaj opracowywania ma na celu zmniejszenie zakrzywień w kanale. Metoda ta polega

na  wybiórczym piłowaniu koronowej części zagiętych kanałów, aby uniknąć perforacji ściany

kanału, bądź jego sztucznego rozwidlania. Ściany przeciwległe do krzywizny opracowuje się

silniej niż ścianę przylegająca do krzywizny, co skutkuje zmniejszeniem stopnia zagięcia

kanału.

Technika watch-winding

4 / 5

Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym

Wpisany przez Monika Dynerowicz

wtorek, 06 lipca 2010 22:59

Polega na swobodnym obracaniu pilnika bez naprężania, tak jak został wprowadzony do

kanału. Pilnik jest obracany zgodnie z ruchami wskazówek zegara oraz w kierunku do niego

przeciwnym. Stosowanie tej techniki pozwala skutecznie zapobiegać przepchnięciu resztek

tkanek opiłowanych w kanale poza wierzchołek korzenia, ponieważ naprzemienne obracanie

pilnika w przeciwnych kierunkach nie pozwala na przebicie się pilnika przez zebrane resztki

tkanek kanału. Dzięki tej technice unika się także tworzenia stopni w kanale.

Technika hybrydowa

Polega na łączeniu co najmniej dwóch z powyższych metod przy opracowywaniu tego samego

kanału korzeniowego.

Bibliografia:

Praxis der Zahnheilkunde. Endodontie Detlefa Heidemann i wsp.

Praxisleitfaden Endodontie Clemens Bargholz, Dirk Hör, Christoph Zirkel

http://www.healthmantra.com

5 / 5