FINANSE WYKŁADY

Literatura:

1. Ostaszewski: Finanse

2. Owsiak: Podstawy nauki finansów

3. Fedorowicz: Podstawy teorii finansów

Egzamin - test wielokrotnego wyboru

Wykład1: (21.02.2013)

Finanse (łac.) - świadczenia pieniężne np. grzywny, opłaty.

Finanse XVI w. - pieniężne przychody skarbu państwa.

Finanse XVIII/XIX w. - samodzielna dyscyplina naukowa, która zajmowała się przychodami i wydatkami państwa oraz długiem publicznym.

Później rozwinęła się o obieg pieniężny, kredyt, gospodarkę finansową przedsiębiorstwa.

Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych.

• Wszystkie stosunki społeczne i gospodarcze (w szczególności stosunki finansowe) zachodzące między podmiotami i osobami, którym towarzyszy pieniądz w postaci realnej.

• Nie wszystkie zjawiska pieniężne są objęte pojęciem finanse - wyjątkiem są te, w których pieniądz wykorzystywany jest wyłącznie jako miernik wartości, tj. w postaci idealnej (nie musi pojawić realnie) p. jako statystyczna i planistyczna miara procesów produkcyjnych lub spożycia (w księgowości)

Budżet - przykład instytucji istniejącej w czasach feudalnych.

Podatek - instrument finansowy, który przetrwał do dziś to.

Role finansów:

• Rozdzielcza - instrument podziału i wymiany

• Parametryczna - instrument oddziaływania na podejmowane decyzje gospodarcze.

Charakter finansów:

• Polityczny - były instrumentem realizowanej polityki społeczno-gospodarczej

• Społeczny - były odbiciem istniejących stosunków społecznych

Obecnie finanse zajmują się procesami gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych.

Zadania finansów obecnie:

• Bada strumienie pieniądza przepływające w toku procesów produkcji, podziału, wymiany, konsumpcji i akumulacji

• Bada zasoby pieniężne gromadzone i dzielone w toku tych procesów

• Bada wyjaśnia istotę oraz treść ekonomiczną wymienionych zjawisk i procesów, czyli bada związki i zależności między przepływem strumieni pieniężnych i rozdysponowaniem jego zasobów, a przepływem i rozdysponowaniem dóbr, usług i pracy żywej.

Przedmiotem szczególnego zainteresowania finansów są możliwości wykorzystania tych związków i zależności do kierowania za pomocą pieniądza, przebiegiem procesów gospodarczych.

Stara się odpowiedzieć na pytanie : „jak przy pomocy pieniądza kierować procesami gospodarczymi”

Zadanie finansów: Formowanie norm i zasad jakimi powinny kierować się organy ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne w tworzeniu i organizacji instrumentów regulujących ruch pieniądza i podporządkowujących ten ruch określonym potrzebom realizowanej polityki społeczno-gospodarczej.

Stosunek ekonomiczny:

• Podział

• Produkcja

• Wymiana

• Konsumpcja

• Akumulacja

Finanse działają bezpośrednio na podział i wymianę.(uczestniczą w procesie podziału i wymiany)

Finanse oddziałują na produkcję, alokację i konsumpcję pośrednio przy pomocy instrumentów finansowych (podatki - na wielkość produkcji, spożycia, cła, opłaty).

Podział i wymiana: dokonywana jest przy pomocy finansów (pieniędzy). Finanse są jedną z form podziału i wymiany.

Instrumenty finansowe: podatek, opłata, cło, oprocentowanie kredytów, lokat. Za ich pomocą można wpływać np. na wielkość konsumpcji.

Rys.

Rodzaje zjawisk finansowych:

1. Ze względu na stopień ich dynamiki:

• Zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w ruchu to zjawiska związane z występowaniem strumieni pieniężnych przepływających w czasie pomiędzy różnymi podmiotami z różnych tytułów. Np. dochody państwa z tytułu podatków, wydatki rządkowe na zakup dóbr i usług, wydatki rządowe na dotacje.

• Zjawiska finansowe, w którym pieniądz znajduje się w bezruchu to zjawiska związane w występowaniem zasobu pieniądza, które powstają w momencie „osiadania” pieniądza krążącego pomiędzy różnymi podmiotami. Np. oszczędności gospodarstw domowych zysk zatrzymane przedsiębiorstw, środki pieniężne na rachunkach bankowych, pieniężny dług publiczny.

STRUMIENIE PIENIĘŻNE:

1. Dochody państwa z tytułu podatków

2. Wydatki rządowe na zakup dóbr i usług

3. Wydatki rządowe na dotacje

ZASOBY PIENIĘŻNE:

1. Oszczędności godp. Domowych

2. Zyski zatrzymane przedsiębiorstw

3. Środki pieniężne na rach. bankowych

2. Ze względu na stopień ich złożoności:

• Elementarne zjawiska finansowe - takie, w których posługujemy się kategorią pieniężną, ale nie rodzą one związków przyczynowo skutkowych. Np. cena towaru, kurs walut, oprocentowanie kredytu, stawka podatkowa

• Złożone zjawiska finansowe - takie, którym towarzyszą zależności o charakterze przyczynowo skutkowym, a pieniądz nabiera cech dynamicznych. Występują często w związku ze zjawiskami elementarnymi i są przez nie determinowane. Np. zaakceptowane przez nabywcę (lub kredytobiorcę, deponenta) ceny (lub oprocentowania kredytu, oprocentowania depozytu) powoduje przepływ pieniądza między nabywcą a sprzedawcą (bankiem a kredytobiorcą, deponentem a bankiem)

Przedmiotowy podział zjawisk finansowych:

1. Zjawiska rynkowe (pierwotne, materialne, ekwiwalentne) - ruchowi pieniądza towarzyszy ruch ekwiwalentu (towaru), np. wszystkie akty kupna-sprzedaży. dokonywany jest pierwotny podział pieniądza.

2. Zjawiska redystrybucyjne - zerwany jest związek między ruchem pieniądza i ekwiwalentu. Przepływa tylko sam pieniądz, np. podatki. (pieniądz znajduje się już w obiegu). Przychód jednej strony jest wydatkiem drugiej strony.

REDYSTRYBUCJA - ponowny, wtórny podział, rozdział (dzielony jest pieniądz)

3. Zjawiska kredytowe - przepływa sam pieniądz, wprowadzenie do obiegu nowego pieniądza lub wycofanie pieniądza z obiegu (jedną stroną zawsze jest bank). Dokonywany wtórny podział pieniądza. Przy tych zjawiskach mamy do czynienia z wprowadzeniem do obiegu nowego pieniądza albo wycofaniem pieniądza z obiegu. Cechą charakterystyczną zjawisk kredytowych jest to, że jedną stroną zawsze będzie bank.

Kredytobiorca ma wydatek kredytowy, a bank (spłata kredytu nie jest przychodem) wycofanie pieniądza z obiegu, przychodem będą odsetki (redystrybucja).

Różnice między zjawiskiem redystrybucyjnym a zjawiskiem kredytowym:

1. W przypadku zjawisk redystrybucyjnych przychód jednej strony jest wydatkiem drugiej strony ( nie występuje w kredytowych). W przypadku zjawisk kredytowych, kredytobiorca dostaje kredyt ma przychód, ale dla banku nie jest to wydatek (bank wprowadza nowy pieniądz do obiegu)
   Gdy bank daje kredyt nie traci, wprowadził do obiegu nowy pieniądz.

2. Spłata kredytu: dla kredytobiorcy będzie wydatkiem kredytowym, natomiast nie będzie ona przychodem dla banku (bank wycofuje wtedy pieniądz z obiegu).

3. odsetki należą do zjawisk redystrybucyjnych- są odrębnym strumieniem pieniężnym. Przychód jednej ze stron jest wydatkiem dla drugiej strony

spłata kredytu dla kredytobiorcy jest wydatkiem, a dla banku nie jest to przychód, bank bowiem powinien ten pieniądz wycofać z obiegu, bank zyskuje odsetki (przychód dla banku, wydatek kredytobiorcy - odsetki należą do zjawisk redystrybucyjnych)

Zjawisko kredytowe- jedna strona zawsze będzie bank ( wprowadzenie nowego pieniądza)

b) Kryterium podmiotowe: wyodrębnia ogniwa finansów, wskazujemy na podmioty uczestniczące w przepływie strumieni pieniężnych.

Ogniwa finansów:

1. Finanse banków - (zjawiska redystrybucyjne i kredytowe - System Finansowy Banków

2. Finanse Publiczne - (zjawiska redystrybucyjne) - System Budżetowy

3. Finanse Przedsiębiorstw - (zjawiska materialne, redystrybucyjne, kredytowe) -System Finansowy Przedsiębiorstw

4. Finanse Gospodarstw Domowych - (zjawiska materialne, redystrybucyjne, kredytowe)- X

5. Zjawiska Ubezpieczeń - (zjawiska redystrybucyjne, materialne) - System Finansowy Ubezpieczeń)

System finansowy określa się całokształt form organizacyjno - prawnych działalności finansowej.

Ważne elementy: fundusze, normy prawne (określające źródła i formy gromadzenia funduszy a także ich przeznaczenia i formy użytkowania), plany finansowe.

---