ARYSTOTELES-384-322 p.n.Ch./uczeń Platona/uważa się go za twórcę logiki. LOGIKA nauka zajmująca się analizą poprawnego rozumowa. Logika to narzędzie metodycznego, racjonalnego uprawiania działalności intelektualnej. LOGIKĘ W SZRSZYM ZNACZENIU. dzielimy na:*semiotykę logiczną-logiczną teorię języka*logikę formalną - teorię wynikania*ogólna metodol.nauk.-metodologię logiczną. LOGIKA W ŚCISŁYM ZNACZENIU to logika formalna. SEMIOTYKA-logiczna teoria języka rozumianego jako system znakowy, zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunik. Semiotyka logiczna bada język w zakresie jasności, ścisłości, |
zwięzłości jednoznaczności, opracowuje metody prowadzące do większej sprawności języka. Semiotyka dzieli się na 3 dziedziny: *syntaktykę, *semantykę, *pragmatykę SYNTAKTYKA(TEORIA SKŁADNI) bada wzajemne relacje zachodzące między wyrażeniami danego języka niezależnie od tego do czego te wyrażenia się odnoszą-zajmuje się składnią, stosunkiem znaku do znaku, analizuje reguły poprawnego wiązania wyrażeń prostych w wyrażenia złożone W1↔W SEMANTYKA (ZNACZENIOWA STRONA JĘZYKA) teoria, która bada relacje zachodzące między wyrażeniami danego języka, a tym do czego te wyrażenia się odnoszą. Zajmuje się badaniem znaczenia słów, czyli interpret. znaków oraz interpretacją zdań i wyrażeń P↔W1 |
PRAGMATYKA teoria, która bada relacje zachodzące między wyrażeniami języka, a ich użytkownikami-bada sposoby posługiwania się mową przez ludzi. W nadawca odbiorca JĘZYK w teorii intencji znaczeniowych jest to system znaków formalnych, które musza być zrozumiałe w danej grupie. Język jest zbiorem, systemem znaków. WYRAŻENIA znaki, które służą do określenia języka Wyrażenia możemy podzielić na: a) proste(wyrażenie jest proste wtedy i tylko wtedy, gdy żadna jego część właściwa nie jest wyrażeniem języka np.kwiat,pies b) złożone (wyrażenie jest złożone, gdy pewna jego część jest również wyrażeniem tego języka np. „nauczyciel akademicki” uczeń liceum, kierowca rajdowy, kontroler biletów) |
WYRAŻENIEM SENSOWNYM nazywa się takie wyrażenie, które jest spójne syntaktycznie, czyli zbudowane zgodnie z regułami składniowymi. KATEGORIE SYNKTAKTYCZNE (SKŁADNIOWE) są to rodzaje wyrażeń w logicznej teorii języka DEFINICJA KATEGORII SYNKTAKTYCZNEJ: 2 wyrażenia W1 i W2 należą do tej samej kategorii synktaktycznej w.t.w. gdy można je wzajemnie wymieniać w wyrażeniu złożonym (zdaniu) i wyrażenie to pozostaje nadal sensowne (zrozumiałe) np. Gdańsk jest portem, Gdynia jest portem, Zakopane jest portem - nawet przy nie zachowanej prawdziwości zdania najważniejsze w kategorii synkt. jest to by wyrażenie złożone pozostało nadal składniowo sensowne.
|
RODZAJE KATEGORII SYNTAKTYCZNYCH: I. KATEGORIE PODSTAWOWE /SAMODZIELNE/ dzielimy na: indeksy:
(„zdanie” w logice oznacza takie wyrażenie, które są prawdziwe lub fałszywe, w kat. podstawowej mogą to być zdania tylko oznajmujące)
II. KATEGORIE FUNKTOROWE /NIESAMODZIELNE/ FUNKTORY wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, ich rolą jest tworzenie wyrażeń złożonych ARGUMENTAMI FUNKTORA nazywamy wyrażenia, które wiąże funktor, tworząc wraz z nimi wyrażenie złożone. |
Funktory nie stanowią jednej kategorii syntaktycznej, lecz tworzą rodzinę różnych kategorii funktorowych. ABY OKREŚLIĆ KATEGORIĘ DANEGO FUNKTORA NALEŻY zwrócić uwagę na następ. 3 czynniki: a. co tworzy dany funktor, czyli jakiej kategorii wyrażenie powstaje przez połączenie funktora i jego argumentu/ów b. jaka jest kategoria danego argumentu/ów c. jaka jest liczba tych argumentów PODZIAŁ FUNKTORÓW Mamy 3 kryteria podziałow: 1. Ze względu na kategorię wyrażenia, które tworzy dany funktor, wyróżnia się funktory: a)zdaniotwórcze, b)nazwotwórcze c)funktorotwórcze. |
2. Ze względu na kategorie argumentów wyróżnia się funktory: a)od argumentów zdaniowych, b)od agrumentów nazwowych i c)od argumentów funktorowych. 3. Ze względu na liczbę argumentów wyróżnia się funktory: a)jednoargumentowe b) wieloargumentowe. INDEKS SYNTAKTYCZNY są to symbole oznaczające poszczególne kategorie syntaktyczne INDEKS KATEGORII FUNKTOROWEJ ma postać ułamka, który charakteryzuje kategorie danego funktora w ten sposób, iż nad kreską ułamkową występuje indeks wyrażenia tworzonego przez ten funktor, a pod kreską - indeks bądź indeksy jego argumentów.
|
Piotr daje coś komuś z/nnn (trzy nazwy połączone w 1 zdanie) Pracowity student n/n (nazwa) Most nad rzeką n/nn Poeta romantyk n/nn (nazwa złożona) Pójdę do kina lub zagram w brydża z/zz Jan kocha Annę z/nn Jan bardzo kocha Annę z/nnnn
NAZWA jest to wyrażenie, które w dowolnym zdaniu podmiotowo-orzecznikowym nadaje się na PODMIOT lub ORZECZNIK. Nazwami mogą być: rzeczowniki,przymiotniki, niektóre zaimki i imiesłowy, bezokoliczniki, pewne wyrażenia, zdania ujęte w cudzysłów.
|
NAZWA INDYWIDUALNA (i) jest to wyrażenie, które w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym, przy zasadniczym sposobie rozumienia słowa „jest” (ε) nadaje się wyłącznie na PODMIOT. Jan jest studentem - x ε S - z/ig (Jan należy do zbioru stud.) Nazwy indywidualne to imiona własne: „Jan Kochanowski”, „Gdańsk”, „Wisła”. NAZWA GENERALNA (g) jest to wyrażenie, które w zdaniu podmiot.-orzecznik., przy zasadniczym sposobie rozumienia słowa „jest” (c ) nadaje się wyłącznie na ORZECZNIK Student jest człowiekiem - S c L - z/ii (Zbiór studentów zawiera się w zbiorze ludzi) Jan jest Pawłem - x=y - z/ii
|
TREŚĆ A ZAKRES NAZWY POJĘCIE w sensie logicznym jest to znaczenie, czyli intersubiektywny sposób rozumienia nazwy generalnej. W pojęciu zawarte są dwa różne, ściśle ze sobą powiązane czynniki: TREŚĆ i ZAKRES |
ZAKRES NAZWY GENERALNEJ - DENOTACJA jest to zbiór jej desygnatów. Np. zakresem nazwy „miasto” jest zbiór wszystkich miast, zakresem nazwy „najdłuższa rzeka Polski” jest zbiór jednoelementowy, którego jedynym elementem jest Wisła, zakresem nazwy „Pegaz” jest zbiór pusty. DESYGNATAMI nazywamy przedmioty oznaczone przez pewną nazwę (przy danym jej znaczeniu) DENOTOWANIE jest to stosunek nazwy do jej zakresu. Każda nazwa generalna denotuje pewien zakres, chociaż może nim być także zbiór pusty, jak w przypadku „Pegaza”. Zbiór pusty nic nie oznacza, bo w realnym świecie nie istnieje taki przedmiot, stworzenie. |
TREŚĆ jest to pewien określony zbiór cech (ogół cech) przysługujący każdemu z desygnatów danej nazwy TREŚĆ PEŁNA (cechy konstytutywne + cechy konsekutywne) jest to zbiór wszystkich cech przysługujących wspólnie każdemu z desygnatów pewnej nazwy. TREŚĆ CHARAKTERYSTYCZNA (cechy konstytutywne) nazwy to dowolny zbiór cech, które łącznie przysługują każdemu z desygnatów tej nazwy i tylko jej desygnatom. CECHY KONSTYTUTYWNE ponieważ dowolna treść charakterystyczna danej nazwy ustanawia tj. konstytuuje zakres tej nazwy. CECHY KONSEKUTYWNE (współnastępujące) ten rodzaj cech dołączony do treści charakterystycznej jakiejś nazwy nie zmienia jej zakresu. |
TREŚĆ JĘZYKOWA bądź LEKSYKALNA (słownikowa) Zwana KONOTACJĄ nazwy, jest to taka jej treść charakterystyczna, która tej nazwie przysługuje ze względu na jej znaczenie ustalone przez zwyczaj językowy (takie, jakie można znaleźć w słowniku) TEORIA STOPNI SEMANTYCZNYCH JĘZYKA została opracowana dla uniknięcia pewnych nieporozumień przy posługiwaniu się językiem, dla ścisłego odróżnienia języka, w którym opisuje się pewną rzeczywistość od języka służącego do opisu samego języka. Teoria ta polega na tym, że wyróżnia się pewną rzeczywistość pozajęzykową, a następnie wyróżnia się język służący do opisu tej rzeczywistości. Jest to „język pierwszego stopnia” lub „język przedmiotowy”. |
Dalej wyróżnia się język służący do opisu języka przedmiotowego, który nazywa się „językiem drugiego stopnia” lub „metajęzykiem”. Dowiedziono, że wiele pojęć semantycznych, w tym pojęcie prawdy, można poprawnie analizować dopiero na poziomie metajęzyka. SUPOZYCJA rola zastępowania w zdaniu nazwy, jako znaku czegoś, przez to o czym jest w tym zdaniu mowa. Wyróżnia się 3 rodzaje supozycji: a) supozycję prostą, gdy nazwa zastępuje konkretny przedmiot przez nią oznaczony (desygnat) b) supozycję formalną, gdy nazwa zastępuje pojęcie lub tzw. powszechnik c) supozycję materialną, gdy nazwa zastępuje samą siebie (w mowie lub piśmie) |
N A Z W Y PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ: NAZWA jest PROSTA jeżeli jest ona wyrażeniem prostym. Np.dom NAZWA jest ZŁOŻONA jeżeli jest zbudowana z jakiegoś funktora nazwotwórczego i odpowiednich argumentów. Np. Dom nad rzeką, lub dom, w którym mieszkał A. Mickiewicz PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER ONTYCZNY DESYGNATÓW: NAZWY KONKRETNE są to nazwy rzeczy lub osób np. dom, kot, prezenter, pięć komputerów, a także nazwy wyobrażeń rzeczy lub osób: centaur, pegaz, cyklop |
1