UNIA EUROPEJSKA (UE), związek państw-czł. Wspólnot Eur. (EWWiS, EWG, Euratom), zawarty na podstawie Traktatu o Unii Europejskiej, podpisanego 1992 w Maastricht, który wszedł w życie 1 XI 1993; Wspólnoty Eur. tworzą tzw. I filar UE, który obejmuje zwł. współpracę ekon. (ustanowienie unii gosp. i walutowej), a także współpracę w zakresie kultury, oświaty, nauki, zdrowia, ochrony środowiska; unia gosp. i walutowa ma objąć — oprócz wolnego rynku — prowadzenie wspólnej zewn. polityki ekon., koordynację nar. polityk gosp. oraz wprowadzenie wspólnej waluty (euro); II filar UE stanowi wspólna polityka zagr. i bezpieczeństwa (stałe wzajemne konsultacje, ustalanie wspólnego stanowiska, koordynacja działań na arenie międzynar., docelowo także formułowanie wspólnej polityki obronnej), a III filar — współpraca w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewn. (wspólne regulacje w zakresie polityki granicznej, azylowej i imigracyjnej, współpraca sądowa i celna, współpraca policji w zakresie walki z przestępczością międzynar., terroryzmem, handlem narkotykami); nacz. instytucją polit. UE jest Rada Eur. (szefowie państw lub rządów oraz przewodn. Komisji Eur.), która określa kierunki rozwoju Unii i podejmuje najważniejsze decyzje; ponadto gł. organami Wspólnot i UE są: Rada UE (ministrowie danego resortu), Komisja Eur. (20 funkcjonariuszy międzynar.), Parlament Eur. (626 posłów z wyborów powsz.), Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy; czł. UE są: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Włochy, W. Brytania oraz od 1995 Austria, Finlandia i Szwecja; 1998 rozpoczęto oficjalne negocjacje z Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowenią i Węgrami na temat ich przystąpienia do UE; siedzibą UE jest Bruksela, a część gł. instytucji ma siedziby w Luksemburgu i Strasburgu.
EUROPEJSKA UNIA PŁATNICZA, organizacja kredytowo-rozrachunkowa, powstała 1950 z siedzibą w Paryżu; 1958 przekształcona w Eur. Układ Walutowy.
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA (EWG), organizacja międzynar. istniejąca od 1958; utworzona na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957; najważniejsza z 3 eur. wspólnot integracyjnych (obok EWWiS i Euratomu); gł. cele: rozwój ekon. państw członkowskich, zacieśnienie współpracy między nimi, ustanowienie swobody przepływu towarów, osób, usług i kapitału; 1992 zawarła porozumienie z EFTA o utworzeniu Eur. Obszaru Gosp.; 1993 na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (tzw. traktat z Maastricht) przyjęła nazwę: Wspólnota Eur. i stanowi odtąd jeden z filarów nowo utworzonej → Unii Europejskiej; członkowie-założyciele: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy, od 1973 czł. także Dania, Irlandia i W. Brytania, od 1981 Grecja, od 1986 Hiszpania i Portugalia, od 1995 Austria, Finlandia i Szwecja; gł. organy 3 wspólnot eur. i Unii Eur.: Rada Eur. (szefowie państw i rządów), Komisja Eur. (komisarze delegowani przez państwa członkowskie), Rada UE (ministrowie danego resortu), Parlament Eur. (wybierany na kadencję 5-letnią przez obywateli państw członkowskich w proporcjach liczby deputowanych do wielkości państw), Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy; siedziby gł. organów w Brukseli, Strasburgu i Luksemburgu.
MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE PARTII POLITYCZNYCH, instytucje współpracy partii i grup polit. powstawały od XIX w., gł. w ruchu socjalist. (1864 I Międzynarodówka, Międzynar. Stow. Robotników, 1889 II Międzynarodówka); po wojnach świat. odbudowywane (1923 Socjalist. Międzynarodówka Robotnicza, 1951 Międzynarodówka Socjalist.); radykalny nurt ruchu robotn. utworzył po I wojnie świat. własną organizację (1919 III Międzynarodówka, Międzynarodówka Komunist. rozwiązana 1943), 1938 powstała IV Międzynarodówka (trockistowska). Partie chłopskie i agrarne podjęły współpracę w latach 20. XX w. (1921 Międzynar. Biuro Agrarne, 1928 Zielona Międzynarodówka — rozwiązane 1938). Po II wojnie świat. powstały świat. organizacje partii: liberalnych (1947 Międzynarodówka Liberalna), chrześc.-demokr. (1961 Świat. Unia Chrześc.-Demokr., 1982 przekształcona w Międzynarodówkę Chrześc.-Demokr.), konserwatywnych (1983 Międzynar. Unia Demokratów) oraz organizacje regionalne, m.in. 1965 Eur. Unia Chrześc.-Demokr., 1974 Konfederacja Partii Socjalist. Wspólnoty Eur., 1976 Federacja Liberalnych i Reformatorskich Partii Wspólnoty Eur., 1978 Eur. Unia Demokratyczna.