PEDAGOGIKA SPOŁECZNA - ćwiczenia
Definicja szkoły - przez szkołę rozumie się zgrupowanie uczniów wokół osoby nauczyciela (mistrza) z zamiarem realizacji wspólnie zaakceptowanych celów dydaktyczno - wychowawczych.
Mówi się, że w postępowej szkole współczesnej są to cele wielostronnego, harmonijnego rozwijania osobowości uczniów w sferze fizyczno - ruchowej, psychicznej i duchowej.
(wg J. Kujawiński, Szkoła dialogu i samodzielnego uczenia się uczniów.)
Podkreśla się, że:
szkoła jest środowiskiem społeczno - wychowawczym
szkoła należy do środowiska społeczno - instytucjonalnego
szkoła jest instytucją, gdzie występuje społeczność dwupokoleniowa (nauczyciele i uczniowie), przy czym uczniowie są dzieleni na klasy i oddziały wg roczników, a nauczyciele otrzymują gratyfikację wg upływu lat (tzw. stażu), a nie za wyniki pracy.
Istotne jest to, aby szkoła jako układ instytucjonalny nie wywoływał ujemnych skutków dla rozwoju psychospołecznego wychowanków. Ujęcie szkoły jako układu instytucjonalnego ma zapewniać porządek życia społecznego, ułatwiać je, służyć mu, ale nie zastępować.
Funkcje są to skutki wywoływane przez działania czy zachowanie się członków grupy, występujące w szerszej zbiorowości bez względu na to, czy były one zamierzone czy pożądane. Zadania różnią się tym od funkcji, że są zamierzone, mają określony cel i środki działania, pokrywają się z funkcjami założonymi (zamierzonymi), w rzeczywistości szkolnej oddziaływanie na uczniów wykraczają poza czynności zamierzone i dlatego mówi się raczej o funkcjach mających szerszy zakres niż zadania.
Funkcje szkoły łączą się wzajemnie i zazębiają.
Funkcje szkoły:
Kształcąca (dydaktyczna) [kształcąco - wychowująca] - realizująca proces dydaktyczny:
optymalne wykorzystanie doświadczeń dzieci i młodzieży w działalności dydaktyczno - wychowawczej
rozszerzanie różnorodnych form aktywności uczniów i ich samorządności w szkole i miejscu zamieszkania
organizowanie współpracy szkoły z innymi instytucjami w celu realizacji programu nauczania i wychowania, np. z organizacjami pozarządowymi, samorządem lokalnym i Kościołem
zmiana roli nauczyciela w toku realizacji zadań dydaktycznych
ścisła integracja procesu kształcenia i wychowania
uwzględnienie wymogu kształcenia ustawicznego
Metody kształcenia:
operatywne - związane z działaniem, stosowaniem wiedzy w praktyce z wykorzystywaniem źródeł pozaszkolnych np. Zachęcanie uczniów do uczestniczenia w działaniach społecznych - wolontariat, przynależność do organizacji pozarządowych, kół zainteresowań, świetlic rozwijających zainteresowania dzieci i młodzieży, pobudzanie do twórczego, kreatywnego myślenia, stwarzanie sytuacji, w których uczniowie zastosują teorie w praktyce.
waloryzacyjne - powodujące przeżywanie wartości, np. Uczestniczenie w wystawach prezentujących malarstwo, rzeźbę (uwrażliwianie na sztukę),zachęcanie uczniów do wyrażania własnej interpretacji utworów poetyckich
problemowe - związane z rozwiązywaniem problemów praktycznych i naukowych, odkrywanie rozwiązań zadań, np. Stwarzanie sytuacji problemowych z uwzględnieniem możliwości i zainteresowań dzieci i młodzieży, pobudzanie do aktywności dzieci i młodzież, stwarzając możliwości przygotowywania i uczestniczenia w samodzielnych projektach.
Wychowawcza
internalizacja wartości uniwersalnych (sprawiedliwość, równość, wolność, solidarność, prawda) i indywidualnych (uczciwość, tolerancja, godność, życzliwość, samoograniczenie, autonomia, zaradność, opiekuńczość)
respektuje zasadę wychowania we wspólnocie - ukierunkowanie pracy wychowawczej na uruchomienie, włączenie różnych grup uczniowskich o charakterze otwartym, głównie samorządne organizacje uczniowskie
uwzględnia wielostronny rozwój aktywności uczniów
pole działań wykracza poza teren szkoły - oddziaływania dotyczą także rodziców uczniów
Opiekuńczo - pomocowa [opiekuńczo - wychowawcza]
stwarzanie korzystnych i optymalnych warunków do zaspokajania i rozwijania potrzeb dzieci i młodzieży, wspieranie ich rozwoju poprzez tworzenie także korzystnych warunków dla przebiegu procesu wychowania
obejmuje ogół uczniów, nie tylko tych, którzy są pozbawieni dostatecznej opieki rodzicielskiej
zapewnia poczucie bezpieczeństwa oraz stwarza warunki dobrego samopoczucia podczas nauki i odpoczynku
zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych oraz społecznych
wzbogacanie potrzeb przez rozwijanie zainteresowań i zamiłowań
zapewnienie uczniom możliwości indywidualnego rozwoju, z uwzględnieniem posiadanych możliwości i umiejętności
prowadzenie działalności korekcyjnej i wyrównawczej
pomoc w wyborze określonego systemu wartości oraz w kreowaniu siebie i odnajdywaniu wśród rzeczywistych warunków życia własnej drogi do ideału pełnego człowieka
wychowanie do czasu wolnego - organizowanie różnych form racjonalnego korzystania z czasu wolnego.
Formy realizacji funkcji opiekuńczo- wychowawczej:
diagnoza sytuacji dziecka w rodzinie i środowisku
ratownictwo indywidualnego
kompensacja w tym kompensacja wychowawcza
profilaktyka
stymulowanie rozwoju
poradnictwo
integracja i koordynacja działalności
Kompensacja wychowawcza - korygowanie niewłaściwie ukształtowanych poglądów i postaw moralnych.
Profilaktyka pierwotna - zapobieganie wystąpieniu zjawisk patologicznych, dewiacyjnych, oraz wszelkich zjawisk zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu dziecka i jego rodziny.
Profilaktyka wtórna - zapobieganie, po wcześniejszym procesie resocjalizacyjnym, przed powrotem do niewłaściwych form zachowania z okresu wcześniejszego, poprzez współpracę z kuratorami sądowymi i społecznymi.
Poradnictwo (doradztwo) - działalność służąca uczniom przede wszystkim w ich samodzielnej pracy poprzez umożliwienie korzystania z konsultacji i rady nauczyciela w sprawach bieżących, a także dotyczących kwestii dalszego kształcenia. Swoim zasięgiem powinno obejmować także rodziców i pedagogów środowiskowych zatrudnionych w osiedlach mieszkaniowych.
Integracja - tworzenie harmonijnej całości z całym systemem wychowawczym szkoły.
Integracja pionowa - zapewnienie ciągłości procesów opiekuńczo - wychowawczych od wczesnego dzieciństwa poprzez przedszkole do wyższych szczebli systemu szkolnego,co przekłada się na likwidację tzw. progów z trudem przezwyciężanych przez dzieci.
Integracja pozioma - dążenie do ujednolicenia celów i metod postępowania z wychowankami w zaspokajaniu ich potrzeb w rodzinie, szkole i w środowisku.
Integracyjna - [in. koordynacyjna] - działania animacyjno - koordynacyjne
otwartość na własne środowisko i rozbudowanie więzi społecznych
poparcie instytucji oraz osób środowiska, w którym działa
utrzymywanie pomiędzy szkołą a środowiskiem współpracy i partnerstwa
autonomia szkoły niezbędna do własnych prób i poszukiwania racjonalnych rozwiązań programowo - organizacyjnych