PEDAGOGIKA SPOŁ.WG A. KAMIŃSKIEGO:

1) W znaczeniu węższym - pedagogika społeczna jest teorią wychowawczej funkcji pracy socjalnej, odnoszącej się do wszystkich generacji wieku

2) W znaczeniu szerszym - kierunek pedagogiczny koncentrujący swe zainteresowania na środowisku, a ściśle mówiąc na wzajemnym oddziaływaniu środowiska na jednostkę oraz jednostki na środowisko oraz wynikających stąd trudnościach, sukcesach, problemach i zadaniach wychowawczych.

PEDAGOGIKA SPOŁ. WG RADLIŃSKIEJ (twórczyni Polskiej pedagogiki społ.) - jest nauką praktyczną, rozwijającą się o człowieku na skrzyżowaniu nauk, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem (teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.

Koncepcja pedagogiki społecznej zrodziła się w związku z narastającymi problemami wychowawczymi i nauczania, które wyszły poza szkołę. Zaistniała potrzeba integracji szkoły ze środowiskiem z uwagi na szybki rozwój społeczny, kulturalny, ekonomiczny.

Pedagogika społeczna popularyzuje idee demokratyczne.

PEDAGOGIKA SPOŁ JAKO NAUKA to działalność zbiorowa, której celem jest wyjaśniający opis rzeczywistości, który umożliwia:

1) Porządkowanie i systematyzowanie naszych wiadomości o rzeczywistości tj. zaliczanie konkretnych obiektywów i zdarzeń do określonych mniej lub bardziej ogólnych kategorii,

2) Wyjaśnianie faktów i przewidywanie ich występowania,

3) Projektowanie zmian i zmienianie rzeczywistości.

PEDAGOGIKA SPOŁ. JAKO NAUKA O WYCHOWANIU - pedagogika społ. jest nauką o środowiskowych uwarunkowaniach procesów wychowawczych. Koncentruje się wokół sytuacji wychowawczych poza szkołą. Jej jądrem jest środowisko społeczne. Pedagogika społ. miała ogromne pole do popisu w okresie transformacji ustrojowej, przy zmianie ustroju od władzy centralnej do terytorialnej. Najróżniejsze problemy w tym i społeczne powinny być rozwiązywane w środowisku lokalnym, ponieważ ci, którzy żyją w danym środowisku mogą wpływać na jego kształt, bowiem znają jego mocne i słabe strony.

WYCHOWANIE - działalność świadoma i celowa zmierzająca do rozwoju człowieka oraz przygotowująca do życia w społeczeństwie. Bądź też proces polegający na podejmowaniu szeregu procesów wychowawczych w celu ukształtowania osobowości. Wychowywanie nie oznacza sterowania i manipulowania, ale stymulowanie rozwoju. Wychowanie daje możliwość rozwoju.

CELE WYCHOWANIA:

1) Wykształcenie pozytywnych systemów wartości
2) Dążenie do pełnego i wszechstronnego rozwoju osobowości jednostek
3) Daje możliwość sprawnego współdziałania z otoczeniem
WPŁYWY W WYCHOWANIU:

1) Działania podejmowane przez instytucje wychowawcze mające na celu realizowanie określonego wzoru wychowawczego;
2) Wpływy środowiskowe. Zazwyczaj oba te rodzaje wpływów działają równolegle i są ze sobą ściśle sprzężone.

WYCHOWANIE RÓWNOLEGŁE - wpływy wychowawcze wpływająca na młode pokolenia poza szkołą, łącznie z kontaktami społecznymi i kulturowymi w środowisku oraz środkami masowego przekazu.

Polega na oddziaływaniach szerszego kręgu niż oddziaływania pozaszkolne instytucji wychowawczych. Obok formalnej instytucji szkoły wyrasta niejako odrębna szkoła, organizująca dynamiczne oddziaływania na osobowość młodej generacji poza murami budynku szkolnego.

Organizacje pozaszkolne:
1) Świetlice.
2) Kluby, boiska.

ZADANIA GMINY - zaspakajanie zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej w tym ochrona zdrowia, ochrona środowiska, pomoc społeczna, oświata, kultura, kultura fizyczna, zieleń, porządek publiczny. Gmina może powierzyć realizację swych zadań innym podmiotom zawierając z nimi odpowiednie umowy np. na działania pomocowe lub naprawcze z organizacjami poza rządowymi i tak się dzieje. Gminy dotują różnego rodzaju inicjatywy związane z zapobieganiem występowania problemów społecznych oraz z ich rozwiązywaniem np. domy dla bezdomnych, samotnych matek. To od działaczy społecznych, ich wiedzy, kompetencji i konkretnych umiejętności zależy, kto i ile dostanie od gminy środków na działalność społeczną. Każdy mieszkaniec gminy ma prawo realizować zadania wynikające z ustawy. Działalność wychowawcza, inicjatywa, możliwość realizacji pomysłów, motywowanie do podejmowania działań pomocowych, naprawczych to są kompetencje pracownika socjalnego - jako instytucji przekształcającej środowisko.

PEDAGOGIKĘ SPOŁ. INTERESUJĄ:

1) Wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska.

2) Przekształcające środowisko siły społeczne - mocne strony tkwiące w jednostkach, grupach, urządzeniach i instytucjach.

CELE PEDAGOGIKI SPOŁ.

Pedagogika społeczna wyrosła i rozwija się w ścisłym powiązaniu z bieżącymi oraz pojawiającymi się potrzebami społecznymi. Pełni rolę usługową wobec jednostek i grup. Pomaga w wyrównywaniu szans pomyślnego wychowania, rozwoju i prawidłowego funkcjonowania (w posiadania umiejętności społecznych, samorealizacji, zaspakajaniu potrzeb opiekuńczych i rozwojowych człowieka). Głównym celem pedagogiki społ. jest profilaktyka i kompensacja społ.

PROFILAKTYKA I KOMPENSACJA SPOŁ. OBEJMUJĄ:

1) Wyposażenie jednostek, grup społecznych w umiejętności społeczne (samostanowienie o sobie; nawiązywanie zdrowych relacji z innymi, współpraca z innymi, podejmowanie działań na rzecz środowiska, itp.),

2) Wyrównywanie szans,

3) Przekształcanie środowiska za pomocą sił społecznych,

KOMPENSACJA SPOŁECZNA - oznacza wyrównywanie braków środowiskowych, utrudniających pomyślny przebieg życia jednostki lub grupy.

Przykłady kompensacji:
1)Rodzina zastępcza lub opiekuńcza, w której umieszczone zostało osierocone dziecko.
2)Klub młodzieży, stający się „drugim domem” młodego człowieka.
3)Kurator sądowy sprawujący opiekę nad wykolejającym się nieletnim, którego rodzice nie mogą zapewnić właściwej opieki wychowawczej.

4)Dom rencistów dla osamotnionych osób starszych.

Rodzaje kompensacji:

1) Bezpośrednia - zasiłek; np. pomoc w lekcjach.
2) Pośrednia - organizowanie warunków życia np. żeby dziecko samo mogło odrabiać lekcje (stworzenie odpowiednich warunków).
3) Opiekuńcza - kiedy zajmujemy się opieką nad dziećmi.
4) Wychowawcza - kiedy dostarczamy bodźce o charakterze wychowawczym.

PROFILAKTYKA SPOŁECZNA (zapobieganie) - polega na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc i kompensacji społecznej. Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka społeczna powinna redukować przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń, patologii społecznej. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego, zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed niepożądanymi odchyleniami od stanów normalnych.
Przykłady zadań profilaktyki społ. - urządzenia i placówki wspomagające rozwój dzieci młodszych i starszych:
1) Przedszkola
2) Ogrody jordanowskie
3) Place zabaw
4) Świetlice podwórkowe
5) Samorządy dziecięce w osiedlach
6) Drużyny zuchowe i harcerskie
7) Koła zainteresowań
8) Młodzieżowe domy kultury
9) Kluby sportowe

RODZAJE PROFILAKTYKI:
1) Profilaktyka I stopnia - wspieranie zachowań pożądanych społecznie - działania skierowane do jednostek prawidłowo funkcjonujących i redukcja szkód - działania wobec osób będących w problemie.

2) Profilaktyka II stopnia - rehabilitacja - działania wobec osób, które korzystają ze wsparcie społecznego (terapii) w celu wyeliminowanie niepożądanych zachowań społecznych, [są to także osoby będące w problemie, pomimo podjętej np. terapii.

3) Profilaktyka III stopnia - readaptacja społeczna (Postrehabilitacja) - działania skierowane na osoby, które wyszły z problemu, aby zapobiec powrotowi do zachowań niepożądanych społecznie.

INNE SPOJRZENIA NA PROFILAKTYKĘ:

1) Profilaktyka I stopnia:

A) Zapobieganie ukierunkowane na całą społeczność i badające ewentualne przyczyny zjawiska, by osłabić ryzyko jego powstania - ma na celu zapobieganie wzrostowi i rozprzestrzenianiu się negatywnego zjawiska wśród szeroko pojętej społeczności.

B) Stosowanie profilaktyki I stopnia poprzez m.in.:

* Edukację środowiskową.

* Promocję alternatywnych zjawisk w danym środowisku społecznym i kulturowym.

2) Profilaktyka II stopnia:

A) Zapobieganie ukierunkowane na określoną społeczność, wysoce zagrożoną tzn. grupy wysokiego ryzyka - ma na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się i wzrostowi negatywnego zjawiska wśród zagrożonej społeczności.

B) Stosowanie profilaktyki II stopnia poprzez m.in. programy naprawcze.

3) Profilaktyka III stopnia:

A) Zapobieganie ukierunkowane na jednostki, które zostały już dotknięte problemem społecznym, pokonały go i nie chcą ponownie cierpieć z jego powodu (często identyfikowane z leczeniem i rehabilitacją) - ma na celu zapobieganie zjawisku recydywy i nawrotom.

B) Stosowanie profilaktyki III stopnia poprzez (między innymi):

* Tworzenie grup wsparcia,

* CIS

ZADANIA PEDAGOGIKI SPOŁ.:

1) Dokonywanie opisu i oceny postępowania społeczno - wychowawczego w środowisku, głównie poprzez analizę rzeczywistych faktów, rejestracja, opis i analiza rozbieżności pomiędzy wychowaniem a socjalizacją,

2) Środowiskowa diagnostyka pedagogiczna: diagnozowanie problemów społecznych,

3) Projektowanie działalności społeczno - pedagogicznej, kulturalnej, socjalnej, itp. - badanie rzeczywistości poprzez działanie, poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań problemów jednostek, grup społecznych, jako powinność humanistyczna, wypracowanie metod eliminacji negatywnych wpływów na rozwój jednostki, grup społecznych,

4) Wypracowanie wzorców pożądanych społecznie (funkcjonowania jednostek, grup społecznych, placówek opiekuńczo wychowawczych, instytucji oświatowych oraz układów rodzinnych.

zadania współczeSNEJ pedagogikI społ.

1) Zajmowanie się instytucjami, które osobom i zbiorowością w różnym wieku udzielają wymaganej opieki i pomocy.
2) Działanie, tworzenie, przebudowywanie środowiska jednostki- jak postępować , jak zmierzać do wytyczonego celu.
3) Organizowanie środowiska wychowawczego. Analiza warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych ( w pracy, nauce, zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie rówieśniczej, i towarzyskiej działalności kulturalnej i w innych formach aktywności ludzkiej).
4) Koncentrowanie się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zadań wychowawczych.
5) Przekształcanie środowiska ze względu na cele.
6) Zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych

7) Ulepszanie wpływów pozytywnych

PEDAGOG SPOŁ.:

1) Klasyczny pedagog nie jest przygotowany do rozwiązywania spraw pozaszkolnych, środowiskowych, problemów dewiacyjnych

2) Podstawowym zadaniem pedagoga społecznego jest aktywizacja sił społecznych.

3) Pedagog społeczny działa w środowisku lokalnym, ma wpływ na jego przeobrażanie.

4) Pedagog społeczny działa wobec jednostek, grup społecznych w ramach profilaktyki.

Umiejętności pedagoga:

1) Umiejętność dowartościowania podopiecznego - wykorzystanie sił tkwiących w jednostce.

2) Umiejętność motywowania do podjęcia zmiany.

3) Umiejętność kształtowania i utrwalania postaw pożądanych społecznie.

OBSZARY PROBLEMÓW SPOŁ.:

1) Nierówności społeczno - ekonomiczne.

2) Nierówności socjalne.

3) Nierówności kulturalne i edukacyjne.

4) Naznaczenie, marginalizacja, wykluczenie społeczne.

Są one rozpatrywane z punktu widzenia pedagogiki społecznej jako:

1) Globalne - (regionalne, koncepcja „małych ojczyzn”, przestrzeń i sieć edukacyjna człowieka, jego relacje z otoczeniem biologiczno - kulturowym).

2) Lokalne,

3) Indywidualne,

PROBLEMY WSPÓŁCZESNE:

1) Wojny, terroryzm, narkoterroryzm, narkobiznes, przestępczość, uzależnienia, fundamentalizm religijny.

2) Korupcja, dominacja ekonomii i polityki w życiu społecznym, rasizm, nacjonalizm.

3) Kapitalizm, bezrobocie, bezdomność, konsumpcjonizm, kultura masowa.

ŚRODOWISKO LOKALNE - gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium, posiadających wspólną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa. To mała ojczyzna, habitat, wspólnota, społeczność, lokalna przestrzeń życia (osiedle, wieś, obszar geogr.). To również zespół czynników wpływających i wyznaczających kierunek rozwoju jednostki.

ŚRODOWISKO LOKALNE wg Ireny Lepalczyk - teren przestrzennie wydzielony, w którego skład wchodzą, oprócz mieszkań, wszelkie urządzenia usługowe, socjalne i kulturalne, uzależnione od potrzeb i struktury społeczno-demograficznej mieszkańców. W środowisku lokalnym rozwijają się grupy społeczności lokalnej będące podstawa tworzenia się więzi i współzależności międzyludzkich ułatwiające kształtowanie się osobowości dzieci, młodzieży i dorosłych. W środowisku lokalnym ujawniają się i kształtują siły społeczne.

SIŁY SPOŁECZNE - (jednostkowe lub zbiorowe) są napędem środowiska. Od ich witalności zależeć będzie to czy dzieje się coś dobrego czy złego, nawet, jeśli nic się nie dzieje.

CECHY ŚRODOWISKA LOKALNEGO:

1) Wyraźne granice terytorialne.

2) Występują grupy o charakterze wspólnotowym, świadome swej przynależności.

3) Występuje poczucie jedności i wspólne działanie w przypadku zagrożeń

4) Istnieje system kontroli społecznej.

5) Funkcjonują jawne siły społeczne.

6) Sieć stosunków rzeczowych i osobowych nie ingeruje w sferę życia prywatnego.
7) Tożsamość etniczna, religijna, kulturowa,
8) Poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków.
9) Poczucie przynależności, więzi, względna jednolitość ekonomiczna i zawodowa.

ROZLUŹNIENIE WIĘZI LOKALNYCH:

1) Rozluźnienie więzi międzyludzkich.

2) Większa autonomia jednostki.

3) Kult indywidualizmu.

4) Zanik instytucji sąsiedztwa.

5) Brak zaufania i stabilności.

6) Brak znaczenia kontroli społ.

7) Zmniejszenie się horyzontu postrzegania.

CELE I ZADANIA ŚRODOWISKA LOKALNEGO:

1) Przybliżenie humanistyczno - uniwersalnych, chrześcijańskich, narodowych, regionalnych itp. wartości.

2) Optymalne zaspokajanie potrzeb wyższych społeczno-kulturalnych.

3) Tworzenie sprzyjających warunków dzieciom, młodzi i dorosłym doprawiania i rozwijania aktywności intelektualnej, opiekuńczej.

4) Wspieranie i wzmacnianie rodziny jako środowiska społeczno - wychowawczego.

5) Przekształcanie i modernizacja środowiska lokalnego.

FUNKCJE ŚRODOWISKA:

1) Edukacyjno - intelektualna,

2) Integracyjno - regulującą,

3) Pomocniczo - opiekuńcza,

4) Rekreacyjna

PRZEOBRAŻANIE ŚRODOWISK - ma na celu wywołanie określonych zmian, które będą kształtowały osobowość jednostki.



PODZIAŁ ŚRODOWISK:
1) Wg J. Pięter:

A) Człowiek

B) Środowisko rodzinne

C) Środowisko miejscowe

D) Środowisko okoliczne

E) Kultura społeczna i globalna
2) wg Kawuli

A) Rodzina

B) Społeczność lokalna

C) Społeczność okoliczna

D) Społeczność globalna


POZYTYWNE PRZEKSZTAŁCANIE ŚRODOWISKA WYCH.:
1) Rodzina - zależy od jej członków, im większa kultura pedagogiczna i wiedza społeczna tym wyższa jakość środowiska wychowawczego; istotna jest chęć rodzica, a edukowanie go jest obowiązkiem oświaty
2) Oświata i edukacja - w dużym stopniu od niej zależy jakość środowiska wychowawczego;

OŚWIATA - jest nie tylko przygotowaniem do twórczego uczestnictwa w życiu zbiorowym i do korzystania z osiągnięć cywilizacji, ale także do tworzenia interakcji między jednostkami, a grupami społecznymi;

EDUKACJA - odwołuje się do przeobrażania środowiska, przygotowanie członków lokalnej społeczności do aktywnego udziału w procesie zachodzących i zaskakujących nas przemian

OGNIWA EDUKACJI:
1) Ośrodki wychowania naturalnego (rodzina)
2) Placówki opiekuńczo -wychowawcze dla dzieci i młodzieży np. domy dziecka
3) Placówki wspomagające rozwój dzieci i młodzieży np. świetlice, czytelnie,
4) Instytucje bezpośredniego upowszechniania kultury i sztuki np. kino, teatr
5) Instytucje i środki masowego komunikowania np. radio, telewizja
6) Instytucje społ.- wych. np. kościół
7) Ośrodki organizujące działalność wychowania np. służba zdrowia

EDUKACJA RÓWNOLEGŁA - jest efektem oddziaływania składników globalnego systemu oświaty i wychowania. Dwa znaczenia edukacji:

1) Znaczenie szerokie - całokształt wpływów i oddziaływań o charakterze rozwojowym, zarówno zamierzonych jak i niezamierzonych, intencjonalnych i nieintencjonalnych, świadomie ale i okazjonalnie, przypadkowo na dzieci, młodzież i dorosłych.
2) Znaczenie wąskie - układ placówek wychowania pozaszkolnego dzieci i młodzieży (kształcenie, wychowanie, opieka w instytucjach wychowania pozaszkolnego, kulturalno - oświatowych, opiekuńczo - wychowawczych. Dotyczy tylko pewnej grupy dzieci i młodzieży. Te wpływy kończą się w pewnym okresie życia, gdy opuszczają instytucje.

CECHY EDUKACJI RÓWNOLEGŁEJ:
1) Obejmuje dzieci, młodzież i ludzi dorosłych
2) Ma charakter intencjonalny- zamierzony, planowy, ale może mieć charakter okazjonalny, nieintencjonalny
3) Realizatorami ed. równoległej zamierzonej są jednostkowe, grupowe siły społ. w środowisku
4) Realizatorami ed. równoległej niezamierzonej może być środowisko społeczne, kulturowe, przyrodnicze
5) Otwartość na wpływy innych mikro i makro środowisk
6) Zróżnicowanie oddziaływań środowiskowych
7) W porównaniu z edukacją szkolna jest mniej sformalizowana, w większym stopniu nastawiona na zaspokajanie potrzeb indywidualnych dzieci, młodzieży, dorosłych; bardziej atrakcyjna w swej treści i formach, a także dobrowolna
8) Podmiotowość ed. równoległej wyraża się w postrzeganiu zasad: oddolnych inicjatyw środowiskowych, autonomii i zaufania; wolności i wyboru w podejmowaniu decyzji, tolerancji, partnerstwa i dialogu
9) Jej efekty (skutki) oddziaływań dotyczą zmian jakie stwarzają oddziaływania środowiskowe, a które dotyczą sfer życia człowieka i jego osobowości.
10) Oddziaływania mogą prowadzić do wartościowych wychowawczo, rozwojowo zamian w życiu człowieka, ale i do niepożądanych, patologicznych.

TEZA HABERNASA - proces modernizacji (wytworzenie dóbr, podział dóbr, refleksja)
Modernizacja poszczególnych działów edukacji powinna stać się celem nauk społecznych

MODERNIZACJA - zastępowanie starych rzeczy nowymi, starych sposobów myślenia, działania, innymi.

MODERNIZACJA SPOŁECZEŃSTWA:

1) Społeczeństwo przedindustrialne.

2) Społeczeństwo na poły uprzemysłowione.

3) Społeczeństwo przemysłowe (nowoczesne).

4) Społeczeństwo poprzemysłowe (ponowoczesne).

5) Społeczeństwo informatyczne (postnowoczesne).



ZAGROŻENIA STRUKTURALNE I FUNKCJONALNE W SKALI MIKRO, MAKRO I MEZOSPOŁECZEŃSTW - zagrożenia strukturalne wiąże się z rodziną. Zagrożenia funkcjonalne - wszystko, co dzieje się w rodzinie to skala mikro. Marko natomiast to całe społeczeństwo.

PROBLEMY ZWIĄZANE Z MARGINALIZACJĄ:

1) Zasięg i liczebność grup społecznych dotkniętych marginalizacją ciągle wzrasta.

2) Stopień upośledzenia ludzi mierzymy dystansem między elitami, kapitałem oraz sytuacją socjalną, dystans ten nabrał już groteskowych rozmiarów.

RODZINA - podstawowa grupa pierwotna gr. społeczna złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków. Naturalna grupa społ., która stanowi duchowe zjednoczenie szczupłego grona osób, skupionych we wspólnym ognisku domowym.

RODZINA:
1) Ujęcie socjologiczne( wg Szczepańskiego) - grupa złożona z osób które łączy stosunek małżeński i rodzicielski w szerokim społecznym i prawnym znaczeniu ( prawnym bo są rodzice, społeczny bo małżeństwo) członkowie rodzin żyją zazwyczaj pod jednym dachem tworzą jedno gospodarstwo domowe obejmujące 2 pokolenia (mała rodzina) 3 pokolenia (wielka rodzina).

2) Ujęcie psychologiczne(wg Przetacznikowej) - rodzinę tworzą osoby które wiążą związki małżeństwa, pokrewieństwa lub adopcji; członkowie rodziny nie tylko zamieszkują razem ale współdziałają ze sobą zgodnie z wewnętrznym podziałem ról; rodzina ma swój świat, stanowi zarazem grupę otwarta na wpływy zewnętrzne, kształtując system wartości i norm zachowania się społecznego
3) Ujęcie pedagogiczne(wg Kawuli) - rodzina jest grupą społ., w której następuje poznanie pierwszych form etyczno - moralnych, rozróżnianie dobra i zła, klasyfikowanie osób, przedmiotów i zjawisk (uznaje on także za rodzinę związki wolne - konkubinat).

CYKLE ZYCIA MAŁŻEŃSKO - RODZINNEGO:
1) Narzeczeństwo.
2) Małżeństwo bezdzietne.
3) Małżeństwo z dziećmi.
4) Rodzina z odchodzącymi dziećmi.
5) Małżeństwo odłączone od dzieci.


TYPOLOGIA RODZIN:

I) Wg liczebności członków:
1) Monogamiczna (♂+♀).
2) Poliandryczna (1♂+kika♀).
3) Poligamiczna (kilku ♂+ 1♀).

II) Wg zbiorowości, spośród której wybierany jest małżonek:
1) Endogamiczne (elitarna - to samo środowisko).
2) Egzogamiczne (egalitarna - różne środowisko).

III) Wg sprawującego władzę:
1) Matriarchalne.
2) Patriarchalne.
3) Egalitarne.

IV) Wg miejsca zamieszkania:
1) Matrylokalne.
2) Patrylokalne.
3) Neolokalne.

V) Wg tego po kim dziedziczymy nazwisko:
1) Matrylinearne.
2) Patrylinearne.


STRUKTURARODZINY ZE WZGLĘDU NA LICZBĘ JEJ CZŁONKÓW:
1) Pełna (rodzic+ dzieci);
2) Zrekonstruowana (rodzic + dzieci+ macocha/ojczym);
3) Związki kohabitacyjne;
4) Niepełna (rozbita, sieroca, panna z dzieckiem separacja)


FUNKCJE RODZINY (wg Tyszki):

I Biopsychiczna:
1) Prokreacyjna - zaspokajanie potrzeb w kwestii posiadania potomstwa. Zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członków rodziny, ale też w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodziców.
2) Seksualna - zaspokajanie potrzeb seksualnych współmałżonków, nie musi być związana z prokreacją.

II Ekonomiczna:
1) Materialno - ekonomiczna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodziny, prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych rodzinie, gromadzenie trwałych dóbr materialnych, zapewnienie startu życiowego dzieciom.
2) Opiekuńczo - zabezpieczająca - troska nad dziećmi i osobami starszymi i chorymi. Obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb zaspokoić np. sprawowanie nadzoru nad małymi dziećmi, pomoc osobom starszym, chorym.

III Społeczno - wyznaczająca:
1) Klasowa - utrzymanie dziecka w klasie rodziny.
2) Legalizacyjno-kontrolna - rodzice legalizują pewne zachowania(np. przyzwyczajenie do nagości).

IV Socjopsychiczna:
1) Socjalizacyjna - dostosowanie zachowania do norm obowiązujących w społeczeństwie. Rodzina przekazuje podstawowe wzory zachowań, zwyczajów i obyczajów, określone wartości moralne, społeczne, polityczne, poglądy, opinie
2) Kulturalna- zapoznawanie z dziedzictwem kultury, inkulturacja. Uczenie wrażliwości estetycznej i umiejętności korzystania z dóbr kultury.
3) Rekreacyjno-towarzyska - umiejętności zachowania się w towarzystwie, spędzania czasu wolnego, spontaniczne kontakty towarzyskie.
4) Emocjonalno-ekspresyjna - zaspokajanie potrzeb emocjonalnych członków rodziny: potrzeby bezpieczeństwa, bliskiego kontaktu, akceptacji, bycia kochanym, samorealizacji, kontaktu intelektualnego.


POTRZEBY JAKIE RODZINA POWINNA ZASPOKAJAC:
1) Bezpieczeństwa.
2) Poznania.
3) Akceptacji.
4) Kontaktu emocjonalnego.
5) Samodzielności.
6) Posiadania.


STYLE WYCHOWAWCZE:
1) Autokratyczny - zdecydowane przewodnictwo rodziców.
2) Liberalny-bezstresowe wychowanie.
3) Demokratyczne.
4) Niekonsekwentny - wszystkie naraz.


PRZEMIANY RODZIN WSPÓŁCZESNYCH:
1) Zmiana rodzin patriarchalnych na matriarchalne.
2) Zmniejszenie ilości dzieci.
3) Możliwość regulacji urodzin.
4) Podział obowiązków na wszystkich.
5) Rozwój placówek opiekuńczo - wychowawczych.
6) Spadek więzi międzyrodzinnych.
7) Ograniczone stosunki z sąsiadami.
8) Spędzanie wolnego czasu.
9) Wynalazki techniczne.
10) Kult dobrego wizerunku.


RODZINA FUNKCJONALNA - spełnia wszystkie funkcje i zaspokaja potrzeby dziecka.

RODZINA DYSFUNKCJONALNA - nie spełnia swoich funkcji, jest źródłem przykrości, podłożem napięć i frustracji (Całkowicie - utrata więzi, totalny chaos; Częściowo - alkoholizm, narkomania, długotrwała choroba jednego z członków, ubóstwo, bezrobocie).

cechy rodziny:

1) Wspólne zamieszkanie, nazwisko, własność, kultura duchowa, ciągłość biologiczna.
2) Więź oparta na szczególnie intymnych stosunkach, na powiązaniu emocjonalnym i na trwałości tej więzi.
3) Wiara w prawdziwą łączność biologiczną, tradycję rodzinną i społ.
4) Posiadają wspólne cele, podobne normy moralno - społeczne.
5) Odczuwają poczucie odrębności swojej grupy.
6) Nieformalna tzn., że dziecko z chwilą urodzenia naturalnie staje się członkiem rodziny.
7) Bez względu na liczbę dzieci jest małą grupą społeczną.
8) Jest tą najważniejszą, niezastąpioną grupą społ. w życiu każdego człowieka.
9) Występuje wzajemna odpowiedzialność za siebie w sposób naturalny.
10) Współprzeżywanie.
11) Więź miłości jest naturalna.

GRUPA RÓWIEŚNICZA - organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną - wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.

podstawowe cechy grupy rówieśniczej:
1) Warunki istnienia.
2) Cele grup rówieśniczych:

A) Wspólne - to cele indywidualne, ale osiągane wspólnie np. grupowe pójście do kina, gdyż każdy z członków chce obejrzeć film.
B) Zespołowe - wymagana jest zespołowa działalność całej grupy np., przy organizowaniu zespołu muzycznego. Sprzyja to jej konsolidacji będącej rezultatem wspólnego przeżywania sukcesów bądź porażek.
3) Ośrodki skupienia grup rówieśniczych:
A) Miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże
B) Nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego lub popularnych filmów, książek itp.,
C) Sygnały w postaci haseł, umownych znaków, wyrazów, służące do podkreślenia odrębności grupy
D) Insygnia, odznaki lub określone elementy w wyglądzie np. fryzura czy ubrania
E) Obrzędy inicjacyjne badające sprawność i wytrzymałość kandydata
F) Grupa rówieśnicza to dynamiczny układ pozycji i ról społ. Układ pozycji zależny jest od wkładu poszczególnych jednostek w realizację zespołowego celu, zaś układ ról - od organizacji grupy.
4) Stopień uznania pozwala na wyróżnienie w grupie:
A) Członków najbardziej aktywnych.
B) Członków mniej aktywnych, ale pełnoprawnych.
C) Tzw. margines jednostek najmniej popularnych, lecz gotowych przyjąć wszelkie warunki, aby utrzymać członkostwo.
5) Uznanie społ. uzależnia się od celu grupowego i ulubionych zajęć członków grupy.
6) Najbardziej popularny członek grupy staje się jej przywódcą. Trzy typy przywódców:
A) Przewodniczący (doświadczenie, wiedza, umiejętności w danej dziedzinie).
B) Przywódca formalny (nie cieszą się takim autorytetem, co przewodniczący, gdyż nie potrafią imponować, walczą o utrzymanie swej pozycji np. poprzez zabiegi dyplomatyczne).
C) Prowodyrzy (mają znaczny wpływ na innych dzięki swej aktywności w sytuacjach trudnych).

GRUPA PIERWOTNA:

1) Członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa.

2) Dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista)

3) Niewielkie rozmiary grupy.

4) Członkowie mają poczucie przynależności oraz odrębności wobec otoczenia.

5) Grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy.

6) Istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje.

7) Grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów, labilność struktury i wewnętrznej hierarchii.

8) Przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy.

GRUPY WTÓRNE:

1) Członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej.
2) Dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych.

3) Możliwe wielkie rozmiary o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowej.
4) Struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym.
5) Istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi.

6) Wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy.

7) Tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności i uniformizmu organizacyjnego.

8) Posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami.

GRUPY RÓWIEŚNICZE DZIELIMY ZE WZGLĘDU NA:
1) Wiek: homogeniczne - skupiające rówieśników, heterogeniczne - w różnym wieku.
2) Płeć: jednorodne, mieszane.
3) Stopień spoistości: zwarte - funkcje złożone, częste spotkania, luźne: funkcje proste.

4) Społeczna postawa funkcjonowania grup: celowe - działalność oparta na regułach przewidziana liczba członków; spontaniczne - brak sformalizowanych zasad.
5) Typ więzi:

A) Formalne - kluby, bractwa.

B) Nieformalne - struktura i zasady zaznaczają się we wzajemnych interakcjach.

PRAWO PRACY - nikomu nie można zabronić wykonywania zawodu (z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie np. zakaz wykonywania zawodu w zw. z popełnieniem przestępstwa związanego z zatrudnieniem), państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia.

PRZEPISY PRAWA PRACY, ŚWIADCZĄCE O WYCH. CHARAKTERZE ZATRUDNIENIA:

1) Poszanowanie dóbr osobistych pracownika.

2) Równe prawa pracowników

3) Zakaz dyskryminacji (polityczna, wyznaniowa, rasowa, z powodu chorób i innych)

4) Prawo do godziwego wynagrodzenia.

5) Prawo do wypoczynku.

6) Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

7) Zaspokojenie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników,

8) Prawo do podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

9) Zgodność postanowień umów z prawem.

10) Prawo do tworzenia organizacji mających na celu reprezentację i obronę praw pracowników i pracodawców.

11) Partycypacja w zarządzaniu - pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy.

wspólne idee łączące pozytywizm i pedagogikę społeczną.
Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce miał podobne uwarunkowania jak na świecie, ponadto specyficzna sytuacja ekonomiczna i polityczno - społeczna po 1864 roku po upadku powstania styczniowego występujący dość powszechnie zaniedbanie kulturowe, brak poczucia polskości, analfabetyzm, przyczyniły się do propagowania, jednak poza szkołą, pozytywistycznych haseł ,, praca u podstaw”, ,,oświata dla ludu'. Potrzeba poznania środowiska społecznego poza szkołą była w Polsce szczególnie uzasadniona z uwagi na rozwój sieci kół samokształceniowych i innych inicjatyw oświatowych.
Praca u podstaw - była to praca dla ludu i nad ludem, którą pojmowali pozytywiści jako obowiązek nawiązywania przez ziemiaństwo i inteligencję kontaktów ze wsią, celem dźwignięcia chłopów na wyższy poziom kultury umysłowej, przez to świadomości narodowej. Dążenia te, zamykające się w założeniach omawianego hasła, wynikały z wiary w możliwość harmonijnej współpracy wszystkich warstw dla dobra ogólnego.
Praca organiczna - Herbert Spencer wysunął koncepcję traktowania społeczeństwa jako żywego organizmu, którego właściwe funkcjonowanie może zapewnić tylko prawidłowa działalność wszystkich organów. Aby społeczeństwa osiągały coraz wyższe stadia rozwoju, muszą pomnażać swe bogactwa, doskonalić wszystkie dziedziny gospodarki i kultury. Dlatego propagować trzeba działalność ludzi z inicjatywą, z konkretnym fachem w ręku, przedsiębiorczych dziedziców, pomysłowych i wykształconych inżynierów, gdyż w nich jest droga prowadząca do aktywizacji innych, do podniesienia i unowocześnienia gospodarki i wreszcie do ogólnego dobrobytu kraju. Należało, więc wszczepić narodowi zasadę utylitaryzmu, by przekonać o konieczności działania na rzecz wspólnego dobra. W ówczesnej prasie tak definiowano tę zasadę: „Utylitaryzm”, to owa wielka społeczna zasada, która nakazuje człowiekowi być użytecznym wszędzie i zawsze, uczy stawiać sobie jasno określony cel i ku niemu wytrwale zmierzać".

PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI SPOŁ. NA ŚWIECIE:

1) Henryk Pestalozzi 1746 - 1827

A) Zapoczątkował ideę oświaty ludu, uważał, że dzięki edukacji społecznie wzrośnie postęp moralny oraz polepszą się warunki ekonomiczne.

B) Widział potrzebę pozytywnych bodźców na jednostkę, za strony środowiska.

C) Na podstawie obserwacji dzieci w sierocińcach stwierdził, że: brak rodziny powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym.

D) Preferował model wychowawczy rodzinno-opiekuńczy.

2) Robert Owen 1771-1858

A) Działacz rolniczy, widział potrzebę wspierania robotników oraz uważał ze dzieci powinny uczyć się a nie pracować.

B) Proponował dla robotników dostęp, bibliotek, czytelni wspólne spotkania oraz omawianie spraw ze środowiska robotniczego.

D) Chciał stworzyć spółdzielnie produkcyjne (dzielenie zysku między robotników)

3) Adolf Diesterweg 1790-1866

A) W 1834 r. wprowadził po raz pierwszy terminu „Sozialpedagogik” - pedagogika społeczna B) Wskazywał na potrzebę pracy oświatowej nauczycieli w środowisku poza szkołą.

C) Pisał: „Inteligencja winna troszczyć się o oświatę i ludzkie warunki dla tych, którzy czy to z własnej winy czy nie przejawiają w tej dziedzinie wielkie potrzeby”. Chodziło o przygotowanie nauczycieli do złożonych zadań pomocy dziecku i ten zakres przygotowania nazwał pedagogiką społeczną. (Widział potrzebę przygotowania nauczycieli do diagnozy potrzeb socjalnych oraz wspieranie dzieci i młodzieży)

4) Paul Natrop 1854-1924 - jako pierwszy użył nazwę pedagogiki społecznej

5) Mary Richmond 1861-1922 - wypracowała narzędzie diagnozowania środowiska. Wg. niej diagnozę mógł przeprowadzić przygotowany do tego pracownik - diagnoza oparta na wywiadzie środowiskowym.

6) Alice Salomon 1872-1948

A) Działała na rzecz kobiet, była krytykiem społecznej nierówności.

B) Była twórczynią pracy socjalnej w Niemczech.

C) Założyła społeczną szkołę dla kobiet w Berlinie, która w 1925 przerodziła się w Niemiecką Akademię Pracy Socjalnej i Pedagogicznej.

D) Prace socjalna traktowała interdyscyplinarnie oraz zauważyła role kobiety w tej pracy.

7) Stanisław Szacki 1878-1934

A) Koncepcja szkoły środowiskowej

B) Jako uczeń szkoły carskiej doszedł do wniosku, "iż na zewnątrz trzeba przystosować się, zaś z zewnątrz trzeba żyć po swojemu."

C) Był twórcą kolonii letniej, której podstawą była praca fizyczna, która jako autentyczna może sprzyjać rozwojowi osobowości młodego człowieka.

D) Zorganizował dział oświatowy dla biedoty (kółka zainteresowań), chodziło mu o wychowanie w środowisku (szkoła środowiskowa)

PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI SPOŁ. W POLSCE:

1) Ludwik Krzywiki 1859-1941

A) Wielki Ruch Demokrartzacji Wiedzy - upowszechnienie wykształcenia ogólnego jako warunek rozwojowy społeczeństwa

B) Preferował samokształcenie

C) Widział potrzebę kształcenia doraźnego

D) Podkreślał znaczenie idei i ideałów

2) Edward Abramowski 1869 - 1919 - widział potrzebę tworzenia stowarzyszeń społecznych, spółdzielni, związków zawodowych pracy - te organizacje dzięki zasadom dobrowolności do ich przynależności są odpowiednie za sprawy społeczne. Stowarzyszenie miało być odpowiedzią na potrzeby społeczne:

A) Potrzeby etyczne

B) Samowychowawcze

C) Samopomocowe

D) Dzięki stowarzyszeniom miałby być możliwy rozwój społeczeństwa.

3) Helena Radlińska 1879-1954

A) Zajmowała kształcenie pracowników społecznych w Polsce

B) Zajmowała się badaniami środowiska na jednostkę:

* W 1913 r. ukazanie się pracy zbiorowej pod redakcją H. Radlińskiej, Ludwika Krzywickiego pt. :Praca oświatowa. Jej zadania, metody i organizacja”. Praca ta była przeznaczona dla pracowników pracy społecznej (jako informator i przewodnik).

* Założenia Pracy oświatowej:

a) Praca społeczna jest równoznaczna z oświata poza szkolną.

b) Jej podstawą są doświadczenia i własny dorobek polskich działaczy i badaczy, doświadczenie i tradycje pracy oświatowej stanowią punkt wyjścia dla ukazania problemów przyszłości,

4) Aleksander Kamiński 1903-1978

A) Badał rzeczywistość, procesy wychowania

B) Widział potrzebę tworzenia grup uczniowskich, zwanych małymi klubami społecznymi zagospodarowanie czasu poza dydaktyką (ukształtowanie wartości oraz osobowości człowieka)

C) Zachęcał do udziału w organizacjach poza szkolnych.

5) Ryszard Wroczyński 1909-1987

A) Przyjmował podmiotową i demokratyczną interpretację wychowania i jego roli w przebudowie środowiska,

B) Szkoła winna być powiązana ze środowiskiem społeczno - kulturowym i pełnić funkcję integracyjną,

C) Dążył do podniesienia statusu naukowego pedagogiki społecznej oraz zadbał o utrzymanie tej dyscypliny w programach akademickiego nauczania,

D) Przedstawił koncepcje uczenia się przez całe życie,

E) Edukacja i rozwój jednostki odbywa się w szerokiej perspektywie wpływów tradycji, kultury (wraz z kultura fizyczną) oraz społeczeństwa,

F) Koncepcja pedagogiki społecznej według R. Wroczyńskiego uznawała możliwość poznawania świata przezywanego, jego wymiarów kulturowych, aksjologicznych, etycznych, oraz możliwość łączenia procesu poznawania rzeczywistości z jednoczesnymi próbami wprowadzania zmian do tej rzeczywistości, zmiany środowiska za pomocą działań edukacyjnych,

G) Koncepcja pedagogiki społecznej w ujęciu R. Wroczyńskiego ma charakter szerokiej i całościowej refleksji nad naturą wychowania i rolą jaką w tym procesie odgrywa środowisko,

H) Zastanawiał się jak jest, jak może być i jak powinno być, "czyli, jak wychowywanie może ulepszać świat"

I) Rola organizacji środowiska wychowawczego należy do szkoły.

J) 1966 Ryszard Wroczyński „Wprowadzenie do pedagogiki społecznej” - ugruntował w świadomości społecznej główne przesłanki pedagogiki społecznej. Uporządkował występujące problemy społeczne, wskazał nowe. Tradycyjne problemy to warunki bytowe lub sytuacje losowe. Nowe zadania to opieka środowiskowa opieka nad dzieckiej w osiedlach mieszkaniowych, organizacja tej opieki)

16

---