fleksnij, gramatyka historyczna


Rzeczowniki w rodzaju nijakim - liczba pojedyncza

Końcówki deklinacji tworzących rodzaj nijaki

współcześnie

komentarze:

deklinacja

I

V

temat

o / jo

(kamy)

M

o e

ę (-en -ęt); o (-es)

Rzeczowniki z rozszerzeniem o -ęt oznaczały osobniki młode, kiedyś odnosiły się też do ludzi. Te rzeczowniki były wypierane przez rzeczowniki z formantem -ak. Formacje z -ak są wtórne jeśli chodzi o rzeczowniki z dawnym rozszerzeniem tematu o -ęt. „Książę” - kiedyś był rodzaju nijakiego, dopiero zmiana semantyczna (książę=syn króla, nie tylko jako dziecko) spowodowała zmianę odmiany. Pozostałością dawnej odmiany jest M lmn - książęta. Rozszerzenie -es się nie zachowało (było dla rzeczowników oko, ucho, niebo, drzewo, ciało). Pozostałością jego są np. przymiotniki - niebieski, cielesny. Cały typ z rozszerzeniem o -es przeszedł do I deklinacji.

D

a

e

a

Końcówka I deklinacji wyparła końcówkę deklinacji V. Te z I deklinacji kontynuują stan psł, te z V mają przejętą z I.

C

u

i

u

U z deklinacji I wypiera końcówkę deklinacji V

B

=M

=M

=M

N

omь,emь

ьmь>em

em

W twardotematowej I wyszła z użycia końcówka pod wpływem deklinacji V i rodzaju męskiego

Ms

ě, i

e

e || u

Twardotematowe dzisiaj mają e (to jest kontynuacja typu twardotematowego), miękkotematowe mają dzisiaj u. Dodatkowo te wyrazy, które mają dzisiaj temat zakończony na tylnojęzykową (k, g, x) - mają zakończenie na u (bo e powodowałoby konieczność palatalizacji II).

Uwagi ogólne:

Rzeczowniki w rodzaju nijakim - liczba mnoga

Końcówki deklinacji tworzących rodzaj nijaki

współcześnie

komentarze:

deklinacja

I

V

temat

o / jo

(kamy)

M

a

a

a

D

ъ ь

ъ

Ø || i

Ø - można powiedzieć, że jest kontynuowana (chociaż są wyjątki - np. poddaszy, przedszkoli - wyjątki te mają i i pochodzą z wyrażeń przyimkowych. Końcówka i - na wzór miękkotematowych albo żeńskich miękkotematowych.

C

omъ emъ

ьmъ >em

om

Końcówki em się nie zachowały. Om z twardotematowej odmiany się upowszechniło.

B

=M

=M

=M

N

y i

y

ami

-ami z deklinacji III, jeszcze w XVI wieku występuje końcówka -y, w XVII wieku jeszcze y istniało (dowód - archaizm „przed laty”, „silnymi ramiony” kiedyś było) [lato - kiedyś oznaczało rok, tematy supletywne rok-lata pojawiły się w średniowieczu]

Ms

ěxъ, ixъ

ьxъ >ex

ach

Końcówka ix przeważnie nie występuje w starych tekstach. Najpierw była wypierana przez końcówkę ex, a w XVII wieku wyparta przez ach z III deklinacji.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Odmiana zaimków rodzajowych, Gramatyka historyczna języka polskiego
Deklinacja zaimkĂłw, UCZELNIA, gramatyka historyczna, gramatyka
Język satyry okupacyjnej (referat E[1]. Jędrzejko), gramatyka historyczna
pytania 2013 (1), Filologia polska, Gramatyka historyczna
borrowings ściąga gramatyka historyczna tereszkiewicz pwsz tarnów
zj - otazky, gramatyka, gramatyka historyczna
Podstawa z gramatyki historycznej, Gramatyka Historyczna
Różowa tabletka, Gramatyka historyczna języka polskiego
Wpływ techniki na język polski, gramatyka historyczna
Historyczny.samogłoski, Rusycystyka, Gramatyka historyczna języka rosyjskiego
słownik lindego, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna
Scalanie się i powstanie państwa polskiego, gramatyka historyczna
Periodyzacja języka polskiego wg Antoniego Kaliny, Gramatyka historyczna języka polskiego
Tabelki, Polonistyka, Gramatyka historyczna

więcej podobnych podstron