Temat IV: Kapitał - środki działalności gospodarczej

1. Ludzie i rzeczy. Zasoby gospodarcze.

2. Kapitał i relacje kapitałowe.

3. Technika produkcji.

4. Technika i technologia.

5. Koncentracja kapitału.

Wszelkie działalności gospodarstwa wymagają określonych nakładów społecznej energii, a jej nośnikami są ludzie i rzeczy. Te nakłady określa się mianem środków działalności gospodarczej.

Środki działalności gospodarczej mogą być traktowane jako strumienie i noszą nazwę - czynników produkcji (podkreśla się tutaj fakt, że użytkowanie społecznej energii rozłożona jest w czasie. Jako zasoby przy których pomija się aspekt gospodarczy dziedzin gospodarczych podkreślając rozmiary użytkowanej energii.

Zasoby gospodarcze to wartości materialne i intelektualne potrzebne do funkcjonowania i rozwoju gospodarki narodowej. W skład zasobów wchodzą (gotowe produkty) jak i środki służące pomnażaniu tych wartości (kapitał).

Postać zewnętrzna tych zasobów to:

• Ludzkie - ludzie wraz z umiejętnościami

• Naturalne - są to dobra wytworzone przez naturę, a nie przez człowieka. Dzielimy je na:

• Odnawialne np. las

• Nieodnawialne czyli wszelkiego rodzaju

• Kapitałowe - są to wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych będące wytworem pracy człowieka. Dzielimy je na:

• Rzeczowe np. przedmioty pracy i środki pracy (narzędzia, surowce) inna nazwą rzeczowych są to środki produkcji

• Finansowe: są to środki pieniężne, które maja różną postać.

• Gotówka

• Kredyt

• Papiery wartościowe

Kapitał jest to aktywny zasób gospodarczy, który służy pomnażaniu wartości gospodarczych. Pojecie kapitału ewoluowało w miarę upływu czasu. Zmieniał się również desygnat kapitału:

• Fizjokratyzm - ziemia i środki działalności rolniczej

• Merkantylizm - handel zagranicznymi towarami

• Kasycy - maszyny, budynki fabryczne

• Lata 60- te XX wieku - kwalifikacje czyli kapitał ludzki (Teodor Schultz autor książki „Kapitał ludzki”)

• Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat - instytucje (kapitał instytucji)

Rodzaje kapitału ze względu na postać:

• 
  Pieniężny pieniężno - rzeczowy

• Rzeczowy

Kapitał pieniężno - rzeczowy nazywa się kapitałem oznacza się literą „C”.

Kapitał rzeczowo - pieniężny jest to suma wartości kapitałowych których nośnikiem są rzeczy.

Kapitał ludzki - suma wartości ludzkiej, których nośnikiem są ludzie; są to wartości intelektualne i kulturowe pod postacią kwalifikacji oraz norm postępowania zgromadzone w sercach i umysłach ludzi.

Przedsiębiorczość - to postawa wobec otoczenia osoby prowadzącej działalność gospodarczą ukierunkowane na ekspansję i wzrost efektywności.

Kapitał instytucjonalny. Instytucje - są to wszelkie więzi społeczne, także wyraz organizacyjnych tych więzi. W skład instytucji wchodzą: norma prawna i system prawny.

Normy nieformalne (np. nie spóźniać się do pracy), wszelkie organizacje które stoją na straży norm np. (Państwo, Kościół), organizacje społeczne wyższej użyteczności (np. Urząd ochrony konsumecji)- pozarządowe instytucje wspierające gospodarkę (np. biura centralne). Instytucje pracowników i pracobiorców (np. związki zawodowe, pracownicy).

Podział kapitału ze względu na wytworzenie wartości podatkowej. Istnieje kapitał zmienny - jest to część kapitału wydatkowana na zakup środków produkcji.

Czas przebywania w fazach ruchu okrężnego

• Kapitał trwały

• Kapitał obrotowy

Relacje kapitałowe mogą być traktowane jako;

• Ilościowe

• Funkcjonalne

Istnieje intensywność kapitałowa - jest to relacja środków trwałych do pracy.

Relacje ogólne - technika produkcji inaczej metoda wytworzenia. Jest to funkcjonalne poręczenie kapitału ludzkiego i rzeczowego.

Technika szczegółowa

Technologia - funkcjonalne połączenie różnych rzeczowych elementów procesu produkcyjnego np. ile mąki i wody potrzeba do upieczenia chleba

Organizacja - funkcjonalne połączenie różnych elementów kapitału ludzkiego.

Postęp techniczny jest to taka zmiana techniki w tym technologii i organizacji która prowadzi do wzrostu wartości gospodarowania.

Koncentracja kapitału - powiększenie w ramach danego agregatu produkcyjnego przedsiębiorstwa, branży, gospodarki narodowej, dyspozycyjnych zasobów pracy i kapitału w celu powiększenia produkcji i wydajności pracy to akumulacja kapitału. Ta akumulacyjność kapitału prowadzi do zjawiska koncentracji kapitału - do skupienia się kapitału.

Prawo koncentracji kapitału jest prawem uniwersalnym choć nie absolutnym bo nie działa zawsze i nie dotyczy wszystkich działalności. Jest silniej odczuwany w gałęziach tradycyjnych a słabiej w nowo powstałych gałęziach.

Aspekt koncentracji:

• Przestrzenny który znajduje swój wyraz do koncentracji działalności gospodarczej na wybranych obszarach np. Warszawa

• Organizacyjny sprowadzający się do tworzenia coraz większych jednostek gospodarczych np. sieci sklepów

• Techniczny polega na konstruowaniu i instalowaniu coraz większych agregatów wytwórczych np. sklepy wielo powierzchniowe

• Własnościowy co oznacza polaryzację własności i gromadzenie coraz większych zasobów w rękach nielicznych.

Jednym z organizacyjnych składników koncentracji kapitału jest zjawisko centralizacji kapitału i produkcji sprowadzające się do łączenia rozproszonych kapitałów które już wcześniej istniały w jeden większy kapitał.

Rodzaje koncentracji

• Pozioma czyli łączenie czynników produkcji w danej branży

• Pionowa polegająca na tworzeniu międzybranżowych jednostek produkcyjnych zwykle według sekwencji czynności technologicznych (koncern ekonomiczny).

Strona 1 z 4

---