Współczesne koncepcja kontroli społecznej. Siemoszko wyróżnił 3 koncepcje: Reissa, Nye`a, hirschiego. Koncepcja Reissa opiera się na dwóch centralnych pojęciach: kontrola wewnętrzna i zewnętrzna. Kontrola wewnętrzna - zdolność jednostki do powstrzymywania się do takiego sposobu realizowania potrzeb który pozostaje w konflikcie z normami i regułami obowiązującymi w społeczeństwie. Kontrola zewnętrzna - zdolność grup społecznych i instytucji do skutecznego egzekwowania zachowań zgodnych z normami i regułami. Zdaniem Reissa zachowanie dewiacyjne jest rezultatem takiego osłabienia kontroli wewnętrznej i zewnętrznej które powodują że te źródła nie mogą doprowadzić do zachować zgodnych z normami w społeczeństwie. Z zewnętrznych źródeł kontroli najistotniejsze jest kontrola sprawowana przez społeczność w której żyje jednostka - sąsiadów, kościół szkołę oraz kontrola sprawowana przez grupy pierwotne w tym zwłaszcza przez rodzinę. Ta ostatnia stanowi też zasadniczy czynnik kształtowania się kontroli wewnętrznej - bo tu właśnie przekazywane są konformistyczne normy postępowania i kształtują się konformistyczne role społeczne. Przestępczość jest zdaniem autora - niepowodzeniem grup pierwotnych. Prawdopodobieństwo zachowań dewiacyjnego zwiększa się w nast. sytuacjach: -gdy zespół mechanizmów kontrolnych dotychczas sprawnie funkcjonujących ulega osłabieniu. Np. gdy rodzina ulega dezintegracji i nie może należycie pełnić swych funkcji kontrolnych. -gdy brak jest klarownych norm i reguł w grupie odniesienia do których jednostka dostosowuje swoje zachowanie. - gdy jednostka nie przyswoiła sobie konformistycznych norm zachowania. Zachowanie dewiacyjne może być niezależnym skutkiem osłabienia któregoś z typów kontroli. Im kontrola wewnętrzna jest silniejsza tym słabsza może być kontrola zewnętrzna. Oddziaływanie rodziny jest w tym układzie najważniejsze. Koncepcja Nye`a. Punktem wyjścia jego rozważań jest krytyka ujęcia Reissa. Mianowicie niepotrzebnie dokonał on podziału na kontrolę wewnętrzną i zewnętrzną bo zdaniem Nye`a jest to ten sam rodzaj kontroli społecznej tylko w pierwszym przypadku sprawowany od wewnątrz jednostki, w drugim zewnątrz. Autor zakłada że do zachowania przestępczego dochodzi w wypadku braku kontroli lub jej nieskuteczność. Wyróżnił on trzy zasadnicze rodzaje kontroli społecznej oraz jeden element quasi-kontrlony: Łańcuch kontr. Społ. składa się z nast. ogniw: kontrola wewnętrzna, kontrola pośrednia, kontrola bezpośrednia oraz element quasi- kontrolny - zaspokajanie potrzeb. Poszczególne ogniwa nie są od siebie niezależne. Kontrola wewnętrzna jest jednoznaczna z internalizacją norm. Tworzy sumienie jednostki co jak wiadomo nie zawsze jest skuteczne zatem musi być uzupełniane przez inne czynniki kontroli. Kontrola pośrednia jest związana z uczuciową identyfikacją z rodzicami oraz innymi osobami o nastawieniu konformistycznym - samo przez się wymusza konformizm. Ale kontrola pośrednia może być skuteczna pod warunkiem że istnieje tu silna więź uczuciowa. Bezpośrednia kontrola społeczna sprawowana jest za pomocą bodźców negatywnych: ostracyzm, dezaprobata, ośmieszenie oraz zinstytucjonalizowane typy kar (więzienie). Jest to konieczne konformizm musi być czasem wymuszony również w tak dotkliwy sposób. Nye również uważał że rodzina pełni wiele funkcji w systemie kontroli społecznej. Ma wpływ na kształtowanie się kontroli wewn. z racji swej funkcji socjalizacyjnej. Ważna funkcja kontroli pośredniej - sprawowanie nadzoru nad dziećmi i stosowanie sankcji. Zaspokojenie potrzeb - im większy jest stopień zaspokojenia tym słabsza może być kontrola społeczna. Zatem deprawacja jest czynnikiem motywującym do zachowań dewiacyjnych. Autor miał na myśli : pragnienie uczucia, uznania, bezpieczeństwa i nowych doświadczeń. Szczególna rola zaspokajania potrzeb przypada rodzinie ta również uczy zaspokajania potrzeb w przyszłości. Teoria Hirschiego. Zasadnicza teza tej teorii brzmi: jednostka może dokonywać czynów przestępczych ponieważ jej więzi z porządkiem konformistycznym zostały w jakiś sposób zerwane. Wyróżnił on cztery komponenty więzi jednostki ze społeczeństwem - które mogą mieć wpływ na zachowanie dewiacyjne: Przywiązanie. Oznacza ono emocjonalne związki jednostki z otoczeniem. Jeżeli człowiek jest przywiązany od odtoczenia ceni je i szanuje - automatycznie liczy się z opinią istotnych innych - przestrzega norm które to otoczenie uznaje. Gdy zaś słabnie więź emocjonalne słabnie „alarm wewnętrzny” jednostka nie obchodzi już co pomyślą o nim inni. Otoczenie przestaje wywierać presję w kierunku konformizmu. Przywiązanie oznacza w tej teorii to samo co sumienie czy superego czy internalizacja, ale ma dwie zalety których nie mają pozostałe pojęcia: przywiązanie jest mierzalne - poziom przywiązanie można każdorazowo ustalać niezależnie od wystąpienia zachowania dewiacyjnego. Przywiązanie jest również zmienne w czasie. Autor uważał że internalizować normy to tyle co uznawać normy których przestrzega społeczeństwo. Jednostka naruszająca normy działa więc wbrew oczekiwaniom społeczeństwa. Zaangażowanie. Tu zaangażowanie jest odpowiednikiem zdrowego rozsądku. Konformizm wynika z kalkulacji zysków i strat. Musi się on opłacać. Groźba utraty prestiżu pozycji zawodowej ośmieszenia jest skutecznym hamulcem przed naruszeniem norm. Dotyczy to zwłaszcza ludzi którzy zainwestowali w działalność konformistyczną. W analogiczny sposób wyjaśnia autor konformizm społeczeństwa jako całości. Twierdził że społeczeństwo jest zorganizowane w taki sposób aby interesy większości ludzi były zagrożone gdyby angażowali się oni w dewiację. Wynika stąd że naruszenie norm jest szczególnie prawdopodobne u tych jednostek które mają mało od stracenia. Zaabsorbowanie. Oznacza to zaabsorbowanie działalnością zgodną z normami. Tu przed zachowaniem dewiacyjnym chroni brak czasu lub sposobności. Jednostka jest zaabsorbowana pracą planami szkoła brak jest jej zatem czasu i ochoty na dewiacyjne zachowanie. Zdaniem autora zajęcie się czymś pożytecznym doskonale przeciwdziała zachowaniom złym. Jeśli człowiek ma rozliczna obowiązki zainteresowania którymi poświęca wiele czasu to głupie pomysły raczej nie przychodzą mu do głowy. Przekonanie. O konieczności przestrzegania norm. Im jednostka jest mniej przekonana o konieczności przestrzegania norm tym bardziej jest prawdopodobne że będzie je naruszała. Przekonanie o tym że nie należy naruszać norm słabnie wówczas gdy osłabnie jest ogólna więź jednostki ze społeczeństwem. Czynnikiem dewiacjogennym jest też słaba wiara w porządek konformistyczny (brak szacunku dla norm społecznych)