Paprotniki i rośliny nagonasienne

Rośliny nagonasienne nazywane są inaczej nagozalążkowymi. Nazwa wzięła się od tego, że zalążek jest nagi, nie okryty żadnym okwiatem. Nagonasienne to rośliny głównie iglaste, posiadające liście przez cały rok. Wśród tej grupy występują drzewa i krzewy. Pokoleniem dominującym jest sporofit.

Najbardziej popularnym przedstawicielem tej grupy jest sosna pospolita. Jest to drzewo jednopienne, rozdzielnopłciowe. Kwiatostan męski ma kształt kłosa, a żeński szyszki. Należy pamiętać, ze kwiatostan to zbiór kwiatów osadzonych na osi głównej. Żeński kwiatostan składa się z liści zarodnionośnych zwanych owocolistkami. Na nich osadzone są zalążki. Wewnątrz zalążka znajduje się tkanka zwana ośrodkiem. W ni tworzy się komórka jajowa. Najpierw tworzy się cztery makrospory. Trzy z nich zanikają, jedna pozostaje i dzieli się mitotycznie. W ten sposób powstaje przedrośle żeńskie, czyli bielmo pierwotne. W jego wnętrzu na szczycie zwróconym do okienka powstają rodnie z komórkami jajowymi.

Paprotniki zalicza się do roślin zarodnikowych. Występuje u nich przemiana pokoleń. Z tej grupy wywodzą się rośliny nagonasienne. Są to już właściwe organowce. Posiadają łodygę liście i korzenie. Pokoleniem dominującym jest sporofit. Gametofit uległ znacznej redukcji. Powstaje z zarodników. Tworzy przedrośle żeńskie. Żyje krótko. Może być samożywne lub żyć w symbiozie z grzybami. Na przedroślu znajdują się rodnie i plemnie. Do zapłodnienia dochodzi w obecności wody. Zygota powstaje w wyniku połączenia komórki jajowej z plemnikiem. Kiełkuje ona w diploidalny sporofit. To sporofit zróżnicowany jest w organy. Tylko na początku rozwoju żyje kosztem gametofitu. Szybko usamodzielnia się. Zbudowany jest korzeni utrzymujących roślinę w podłożu, łodygi i liści. Łodyga częściowo może znajdować się pod ziemią, jest to kłącze. Liście mają budowę złożoną. Sporofit jest rośliną wieloletnią, w klimacie umiarkowanym zrzuca liście na zimę. Zimuje tylko kłącze.

W budowie wewnętrznej występuje zróżnicowanie na tkanki: okrywającą, wzmacniającą, przewodzącą miękiszową i twórczą.

Paprotniki posiadają dwa typy liści: trofofile i sporofile. Trofofile są liśćmi płonnymi. Pełnią funkcje asymilacyjne. Sporofile posiadają na swojej powierzchni zarodnie z zarodnikami. Sporofile często tworzą kłos zarodnionośny. W zależności od rodzaju zarodników paprotniki dzieli się na jednakozarodnikowe (zarodniki są jednakowe, kiełkuje z nich obupłciowy gametofit) i różnozarodnikowe ( występują dwa rodzaje zarodników: makrospory- kiełkują w przedrośle żeńskie i mikrospory- kiełkują w przedrośle męskie).

Sporofile pod spodem liścia posiadają zarodnie. Są to tarczki skupione po 6 do 8 zarodni na liściu. W czasie suszy zarodnie pękają. Wysypują się z nich zarodniki.

U paprotników występuje przemiana pokoleń. Sporofit jest diploidalny. W wyniku mejozy w zarodniach powstają haploidalne zarodniki. Z zarodników kiełkuje haploidalny gametofit. Na nim formują się rodnie i plemnie. Powstają zróżnicowane gamety, które w obecności wody łączą się ze sobą. Powstaje diploidalna zygota, z której kiełkuje sporofit. W ten sposób cykl się zamyka.

Jednym z przedstawicieli paprotników różnozarodnikowych jest widliczka. Niewielki sporofit jest rośliną płożącą się, podwójnie rozgałęzioną. Na szczycie łodygi znajdują się kłosy zarodnionośne. Każdy z nich podzielony jest na dwie części. W dolnej położone są makrosporangia a w górnej mikrosporangia. W makrosporangiach jest po cztery makrospory. Z nich powstaje przedrośle żeńskie z rodniami. W mikrosporangiach znajduje się wiele mikrospor. Z nich powstaje przedrośle męskie z plemniami.

Widliczka jest przedstawicielem widłaków. Widłakowe są roślinami pochodzącymi z ery paleozoicznej. Są to nie tylko paprotniki różnozarodnikowe, ale również jednakozarodnikowe. Pędy widłaków są rozgałęzione dychotomicznie. Zarodnie znajdują się na wierzchniej stronie liści. Przedrośla zazwyczaj są bezlistne, zredukowane. W Polsce występują: widłak goździsty, widłak jałowcowaty, widłak wroniec, widłak spłaszczony, widłak torfowy i widłak alpejski. Nalezą one do widłaków jednakozarodnikowych. Z widłaków różnozarodnikowych w Polsce są: poryblin jeziorny i poryblin kolczasty. Wszystkie są objęte ścisłą ochroną.

Zarodniki widłaków kiełkują w przedrośla bardzo powoli. Proces ten trwa około 6- 7 lat. Dojrzałość płciową przedrośla osiągają po 12- 15 latach. Przedrośle jest heterotroficzne. Żyje w symbiozie z grzybami.

Psylofity zaliczane są do najstarszych roślin lądowych. Jest to grupa sztuczna. W niej można wyróżnić ryniofity, zosterofilofity i trymerofity. Były to rośliny telomowe. Łodyga rozgałęziała się dychotomicznie, czyli jedna łodyga dzieliła się na dwie. Wiązki przewodzące drewna zbudowane były z cewek. Sporofit i gametofit były podobne do siebie, różniły się tylko wielkością. Zarodnie wyniesione były na szczyty pędów.

Skrzypowe

Są to niewielkie rośliny. Łodyga posiada charakterystyczną budowę. Jest ona kanałem wypełnionym powietrzem. Składa się z węzłów i międzywęźli. Sporofile mają odmienną budowę od trofofili. Wyglądają jak tarczki, na których od spodu wyrastają workowate zarodnie. Są one zebrane na szczytach pędów zarodnionośnych w kłosy zarodnionośne. Zarodniki pod względem budowy morfologicznej są takie same. Fizjologicznie różnią się od siebie znacząco. Z jednych wyrastają przedrośla żeńskie, z innych przedrośla męskie. W Polsce przedstawicielami skrzypowatych są: skrzyp polny, skrzyp zimowy i skrzyp olbrzymi. Ostatni z wymienionych gatunków jest pod ochroną.

Skrzypy największe rozmiary osiągały podobnie jak inne paprotniki w erze paleozoicznej.

Rośliny nasienne do zapłodnienia nie potrzebują wody. Stało się to dzięki wytworzeniu łagiewki. Umożliwia ona dostanie się plemnika do rodni. Z zygoty powstaje zarodek. U nasiennych zarodek zostaje otoczony nasieniem. Nasienie powstaje z zalążka, z osłonek zalążka powstają łupiny nasienne. Jest to forma przetrwalnikowa. Substancje odżywcze dla zarodka znajdują się w nasieniu, w postaci bielma. Zarodek zawiera zawiązki korzenia i pędu.

U nagonasiennych nasiona zgromadzone są w szyszkach, które są zasklepione. Dopiero po ty jak dojrzeje, czyli upływie około 3 lat, szyszka otwiera się i wysypuje swoją zawartość. Dojrzałe nasiona roznoszone są dzięki skrzydełkom.

ROŚLINY NAGONASIENNE

Podgromada: Nagozalążkowe wielkolistne

Klasa: Sagowce

Klasa: Gniotowe

Klasa: Paprocie nasienne- wymarłe

Klasa: Benetyty- wymarłe

Klasa: Kordaity- wymarłe

Podgromada: Nagozalążkowe drobnolistne

Klasa: Miłorzębowe- żywa skamieniałość

Klasa: Szpilkowe

Szpilkowe jest to klasa, której przedstawiciele zamieszkują nasze lasy. Wśród polskich przedstawicieli są: sosna zwyczajna, świerk pospolity, jodła pospolita, sosna limba, kosodrzewina, cisy, jałowiec i modrzew. Modrzew jest jedynym gatunkiem nagonasiennych w Polsce zrzucających igły na zimę.

Cis pospolity jest rośliną trująca z wyjątkiem osnówki,

Limba ma 5 igieł na krótkopędzie, rośnie w górnych partiach gór, chroniona.

Sosna pospolita ma 2 igły na krótkopędzie, wykorzystuje się ja w budowie mebli.

Świerk ma ostro zakończone igły. Zebrane są po dwie na krótkopędzie.

Jodła ma szyszki rosnące do góry.

Kosodrzewina jest krzewem, odmianą sosny. Na krótkopędzie ma po dwie igły. Tworzy piętro kosówki w górach.

Jedynym żyjącym przedstawicielem w klasie miłorzębowe jest miłorząb dwuklapowy, zwany również miłorzębem chińskim. Pochodzi z ery mezozoicznej. Rośnie w południowo- zachodniej części Chin. Nie ma igieł tylko płatowate liście. Zrzuca je na zimę.

Paprocie nasienne żyły w paleozoiku. Były to już rośliny nagonasienne. W dewonie były głównym składnikiem gęstych lasów.

Gniotowe to rośliny posiadające wiele cech zbliżonych do okrytonasiennych. Przedstawicielem tej grupy jest welwiczja przedziwna. Spotkać ją można tylko w jednym miejscu na świecie, dokładnie na niewielkim fragmencie pustyni Namib. Zapylana jest przez owady, posiada naczynia w drewnie. Nie wykształca rodni, gametofit męski zbudowany jest tylko z dwóch komórek.

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

---