SKRÓTY
a.Ch.n = ante Christum natum - przed narodzeniem Chrystusa
p.Ch.n = post Christum natum - po narodzeniu Chrystusa
a.D = anno Domini - roku pańskiego (w roku pańskim)
a.m = ante meridiem - przed południem
p.m = post meridiem - popołudniu
ca. = circa - około
cf. = confer - porównaj
c.v. = curriculum vitae - życiorys (przebieg życia)
D.O.M. = Deo Optimo Maximo - Bogu najlepszemu największemu
e.c., e.g. = exempli causa (gratia) - na przykład (np.)dla przykładu
etc. = et cetera - i tak dalej (itd.)
H.S.E = hic sepultus est - tu został pogrzebany
Ib., ibid. = ibidem - tamże/w tym samym miejscu
Id. = idem - ten sam, to samo
i.e. = id est - to jest/to znaczy
I.H.S = Iesus Hominum Salwator - Jezus zbawiciel ludzi, In Hoc Salus - W nim zbawienie
I.N.R.I = Iesus Nasarenus Rex Iuderum - Jezus Nazarejczyk Król Żydowski
l.c. = loco cytato- w miejscu cytowanym
N.N. = non notus - nieznany
NB = nota bene - zanotuj dobrze, zwróć uwagę, nawiasem mówiąc
P.S. = post scriptum-po napisanym
P.T. = pleno titulo - pełnym tytułem , z zachowaniem należnego tytułu
Rp = recipe - przyjmij
S.PQ.R - Senatu Populusque Romanus - Senat i lud rzymski
v. = vertatur (obraca się), verte (obróć), vide (patrz, zoacz), versus (wiersz), verso (strona odwrotna)
WYRAŻENIA OGÓLNE
Ad acta - od akt, do dokumentów(odłożyć sprawę)
Ad hoc - na to/do tego/doraźnie/na chwilę/już/na teraz
Ad rem - do rzeczy (zwrócić)
Alias - inaczej (zwany) innym razem
Alibi - gdzie indziej, dowód niewinności
Alter ego - drugie ja
Condicio sine quo non - warunek, bez którego… warunek niezbędny/konieczny
Corpus delicti - dowód przestępstwa/rzeczowy
Cui bono - dla czyjegoś dobra/dla/kogo będzie/z korzyścią
De facto - na podstawie czynu
De iure - według prawa/na mocy prawa
Debet (jest winny, dłużny)/habet (ma, posiada)
Hic et nunc - tu i teraz
Imprimatur - niech będzie odbite
In flagranti (crimine comprehensi) - na gorącym uczynku (złapany)
In medias res - do sedna sprawy
In minus (na mniej/niekorzyść) / In plus (na więcej/korzyść)
In spe - w nadziei/oczekując na to co będzie
Ipso facto - samym czynem/na mocy samego faktu/przez to właśnie/z samego faktu
Lapsus lingua(calami memoriae) błąd językowy, (przejęzyczenie się) / lapsus calami (błąd w pisowni) / lapsus memoriae (błąd pamięci)
Lege artis - według zasad sztuki/po mistrzowsku
Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie
Per procura (w zastępstwie) per procuriatorem (na podstawie pełnomocnictwa/nie osobiście)
Pro forma - dla kształtu, dla formy/pozoru
Pro publico bono - dla dobra publicznego
Pro et contra - za i przeciw
Post factum - po dokonaniu czynu/po fakcie
Qui pro quo - kto zamiast kogo/co zamiast czego/nieporozumienie
Sensu Stricto (w znaczeniu ściśle dosłownym) / sensu lato ( w znaczeniu szerszym) / sensu largo (w znaczeniu bogatszym)
Stricte - dokładnie, dosłownie/ściśle
Status quo ante - poprzedni stan rzeczy
Vis legis - moc ustawy
Vis maior - siła wyższa (dsł. Większa)
Votum separatum - głos odosobniony, zdanie odrębne/opinia odrębna/niezgoda z przyjętym wnioskiem
WYRAŻENIA I ZW PRAWNICZE
Apud iudicem accusare - oskarżać wobec sędziego/przed sędzią
Causam agere - prowadzić sprawę
Causam perdere - stracić sprawę, przegrać
Causam vincere - wygrać sprawę
Debitum reddere - oddać dług
Debitum solvere - rozwiązać dług
De iuribus certare - walczyć o prawa
Dies Fastos (nefastos) observare - przestrzegać dni sądowych (niesądowych)
Ex legibus iudicare - osądzać wg ustaw
Heredes constituere - ustanowić spadkobierców
In crimen incurrere - popaść w zbrodnię/popełniać przestępstwo
Iniuste acusare - oskarżać niesprawiedliwie
Iniurias accipere - przyjąć/doznawać krzywdy
In iudicio se sistere - stawić się w sądzie
In iudicium (ius) vocare - wzywać do sądu
Iura vi eripere - dochodzić praw siłą
Iure carere - być pozbawionym prawa
Iurisperitum consulere - radzić się prawnika
Legem violare - łamać prawo
Leges condere-stanowić prawa
Leges observare-zachowywać ustawy(prawa),przestrzegać ustaw
Legibus parere-być posłusznym ustawom/podlegać ustawom
Officia explere-wypełniać obowiązki
Pecuniam reddere-oddawać pieniądze
Quaestiones solvere-rozwiązywać zagadnienia/problemy
Res iudiciarias tractate-zajmować się sprawami sądowymi(sądownictwem)
Reum absolvere-uwolnić pozwanego
Reum defendere-bronić pozwanego
Reum punire-karać pozwanego
Salus rei publice-dobro państwa
Sententiam dicere-ogłaszać wyrok
Summa lex-najwyższe prawo
Tabulas testamenti legere-czytać tabliczki testamentu
Testimonium dare-dawać świadectwo