SKRÓTY I WYRAŻENIA
a.Ch.n.- ante Christum natum
p.Ch.n. - post Christum natum
AD - Anno Domini
SPQR - Senatus Populusque Romanus - Senat i naród rzymski
I.O.M. - Iovi Optimo Maximo - Jowiszowi Najlepszemu Największemu
D.O.M. - Deo Optimo Maximo - Bogu Najlepszemu Największemu
cf - confer - porównaj
eg - exempli gratia - na przykład
ib., ibid. - ibidem - tamże, w tym samym miejscu
id. - idem - ten sam, autor cytowany wyżej
i.e. - id est - to znaczy
l.c. - loco citato - w przytoczonym miejscu
op. cit. - opere citato - w cytowanym dziele
p., pp -( pagina,-ae) - strona, strony
sqq. - sequentes - następne
c. , cap. - caput - rozdział
circa - około
NB - Nota bene! - Zauważ dobrze, zwróć uwagę, należy wziąć pod uwagę
N.N. (n.n.) = non notus - nieznany
v. - verte! - odwróć!
scil. - scilicet - to znaczy, domyślnie
P.S. - Post scriptum - napisane później, dopisane
etc. - et cetera - i tak dalej, i inne
P.T. - Pleno titulo - Pełnym tytułem (tzn. z zachowaniem należnych tytułów; napis na listach, pismach).
Sensu stricto - W ścisłym znaczeniu.
Stricte - Ściśle, dokładnie.
Sensu proprio - We właściwym znaczeniu.
Ad acta - Odłożyć na zawsze.
Ad hoc - Do tego.
Ad rem - Do rzeczy.
Ad vocem - W słowo, właściwie, stosownie.
Alma mater - Matka żywicielka.
Alter ego - Drugie ja.
Aurea mediocritas - Złoty śodek.
A linea - Od początku wiersza, nowy wiersz.
Ccurriculum vitae - Bieg życia, życiorys (CV).
Dde facto - W istocie, w rzeczywistości.
De iure - Zgodnie z prawem.
Ex aequo - Z równie słusznych względów.
Modus vivendi - Sposób życia.
Est modus in rebus -Jest sposób na wszystko; wszystko ma swoje granice, swoją miarę.
Nihil obstat - Nic nie stoi na przeszkodzie.
Censor obstat - Sprzeciwia się cenzura.
Nolens volens - Chcąc nie chcąc.
In flagranti - Na gorącym uczynku.
In aeternum - Na wieki.
In extenso - W całości ( bez skrótów, zmian..).
In gremio - Razem, wspólnie.
Vade mecum - Pójdź ze mną - umowny tytuł przewodników, poradników, podręczników.
Quorum - (dosł.: Których) - liczba osób niezbędna do obradowania, podjęcia uchwały.
Quod erat demonstrandum - Co było do udowodnienia.
Venia legendi = venia docendi - Pozwolenie na nauczanie (wykładanie ) na wyższych uczelniach.
Smma summarum - Wszystko razem, w ogóle, ostatecznie.
Ssumma cum laude - Z najwyższą pochwałą.
Summa cum pietate - Z najwyższą miłością, poważaniem.
In ambiguo - W razie wątpliwości.
Perpetuum mobile - Ciągle ruszająca się (maszyna); zadanie niemożliwe do urzeczywistnienia.
Pro memoria - Dla pamięci, na pamiątkę.
Qui pro quo - Jedno zamiast drugiego; pomyłka (zabawna).
Requiescant in pace - Niech odpoczywają w pokoju.
Sit venia verbo - Niech mi będzie wolno powiedzieć; za pozwoleniem.
Status quo - Obecny stan rzeczy.
Status quo ante - Stan dawniejszy.
Placet - Podoba się; przyjmuję; zezwalam.
Terminus ante quem - Czas, przed którym coś nastąpi.
Terminus post quem - Czas, po którym coś nastąpi.
Quid novi? - Co nowego?
Terra incognita - Nieznana ziemia; przen.: wszelka nauka, sztuka, dziedzina nieznana lub mało znana.
Urbi et orbi - Miastu i światu; każdemu i wszystkim; na wszystkie strony.
Vice versa - Na odwrót.
Vis comica - Siła komizmu.
Vis maior - Siła wyższa.
Ad absurdum - Rozumując fałszywie dochodzi się do absurdu.
Alibi - Pobyt na innym miejscu (jako dowód niewinności).
Captatio benevolentiae - Zjednywanie względów, życzliwości.
Condicio sine qua non - Warunek nieodzowny.
Corpus delicti - Przedmiot służący jako dowód przestępstwa.
Errata - Sprostowanie pomyłek drukarskich.
Ex libris - Z książek, z księgozbioru.
Lapsus linguae - Błąd języka; błąd popełniony w mowie.
Lapsus calami - Błąd pióra; błąd popełniony w pisaniu.
Lege artis - Według reguł sztuki; po mistrzowsku; prawidłowo.
Lex retro non agit - Prawo nie działa wstecz.
Pacta sunt servanda. - Należy dotrzymywać umów.
Nulla poena sine lege - Nie ma kary bez przepisu prawnego.
In dubiis pro reo - W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego.
Dura lex, sed lex. (Ulpian) - Twarde prawo, ale prawo.
Audiatur et altera pars. (Św. Augustyn) - Niech będzie wysłuchana druga stona.
Summum ius, summa iniuria - Najwyższe prawo, najwyższa krzywda; kurczowe trzymanie się prawa prowadzi do niesprawiedliwości.
Persona (non) grata - Osoba mile (niemile) widziana.
In persona - Osobiście, we własnej osobie.
In perpetuum - Na zawsze.
In statu nascendi - W stanie rodzenia się; na etapie powstawania.
Per acclamationem - Przez aklamację, jednogłośne okrzyknięcie.
Facsimile - Podobizna; dokładna kopia dokumentu lub czyjegoś pisma.
Fiat lux - Niech się stanie światłość; niech prawda wyjdzie na jaw.
Homo faber - Człowiek tworzący coś, twórca.
In spe - W nadziei, w przyszłości.
Imponderabilia - ( Nie dające się zważyć) - Rzeczy, których wpływu nie da się obliczyć, nieuchwytne (ale mogące mieć znaczenie).
Per metum - Ze strachu.
Vide supra (vide infra) - Patrz wyżej (patrz niżej) [w tekście].
Ad Kalendas Graecas. (wg Oktawiana) - Na Kalendy greckie; termin , którego nie ma (na święty nigdy).
Arbiter elegantiarum - Znawca elegancji, dobrego smaku.
Ecce homo - Oto człowiek.
Rara avis. Corvus albus. (Juwenalis) - Rzadki ptak; Biały kruk.
Festina lente. (Oktawian August) - spiesz się powoli.
Finis coronat opus. (Owidiusz) - Koniec wieńczy dzieło.
Licentia poetica. (Seneka) - Swoboda poetycka; swoboda wypowiedzi.
Malum necessarium. (Menander) - Zło konieczne.
Manus manum lavat. (Seneka) - Ręka rękę myje.
Lavare manus. ( Piłat-u Mat.) - Umywać ręce.
Nil admirari. (Horacy, Epist.I, 6, 1-2) - Niczemu się nie dziwić.
Nil desperandum.(Horacy, Carm.I, 7,27) - Nie należy tracić nadziei.
Nomina sunt odiosa. (Cic.) - (dosł: imiona są znienawidzone, niewłaściwe) - Nie należy wymieniać nazwisk.
Deus ex machina. - Bóg z maszyny (teatralnej) - nagłe i nieoczekiwane rozwiązanie sytuacji.
Relata refero. (Herodot) - Przekazuję to, co zostało przekazane (przen.: powtarzam, co usłyszałem.
Tempus fugit.(Werg.) - Czas ucieka.
Sua sponte. (Owid.) - Z własnej woli.
Per fas et nefas. - Przez to, co godne i niegodne - nie przebierając w środkach.
Pro domo sua.(Cic.) - W obronie własnego domu, w obronie własnej.
Pro publico bono. - Dla dobra publicznego.
Sapere aude! (Horacy, Epist, 2, 40) - Odważ się być mądry; Sapere auso - temu, który odważył się być mądry - napis na medalu podarowanym Stanisławowi Konarskiemu przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
Sapienti sat. ( Plaut i Terencjusz) - Mądremu wystarczy (pol: mądrej głowie dość dwie słowie).
Signum temporis. ( Mat.) - Znak czasu.
Silva rerum. (z Cic.) - Las rzeczy - zbiór różnych wiadomości, rozmaitości.
Sine ira et studio. (Tacyt) -Bez gniewu i zbytniej gorliwości (stronniczości); obiektywnie.
Nosce te ipsum! (Chilon - Napis na świątyni Apollina w Delfach) - Poznaj samego siebie.
Nunc est bibendum. (Hor.) -Teraz trzeba pić (wyrażenie radości !).
In vino veritas - prawda w winie - Wino rozwiązuje języki, pijany mówi prawdę.
Pecunia non olet. (Wespazjan) - Pieniądze nie śmierdzą.
Panem et circenses. - Chleba i igrzysk - zawołanie próżniaczego pospólstwa rzymskiego.
Sustine et abstine! (Epiktet) - Znoś i powstrzymuj się; cierp i panuj nad sobą.
Primus inter pares. - Pierwszy wśród równych.
Suum cuique. (Katon Starszy) - Każdemu, co mu się należy.
Mutatis mutandis. - Po dokonaniu koniecznych zmian.
Ex cathedra - Z katedry,; określenie wypowiedzi autorytatywnej, niedopuszczającej dalszej dyskusji.
Ad multos (plurimos) annos; Plurimos annos - Wiele lat! sto lat!
O, sancta simplicitas! - O, święta naiwności! -słowa przypisywane Janowi Husowi
Pia desideria - Pobożne życzenia.
Nodus Gordius - Węzeł gordyjski. - zawiła sprawa, trudność nie do przezwyciężenia.
Per procura - W zastępstwie, na mocy pełnomocnictwa.
Dictum - Powiedzenie, słowo, wypowiedź ; Dictum acerbum - ostre słowo, gorzka prawda.