Ab ovo - [od jajka] - od początku; 1
|
Ad hoc - z miejsca, od razu;
|
Ad Kalendas Graecas - [Na greckie Kalendy] ≈ na „Święty Nigdy";
|
Ad littĕram - [co do litery] - dosłownie;
|
Alea iacta est - Kości (=do gry) zostały rzucone ≈ Nie ma odwrotu.
|
Alibi - gdzie indziej (dowód na nieobecność na miejscu w czasie przestępstwa).
|
Aliena vitia in ocŭlis habemus, a tergo nostra sunt. [Cudze wady mamy w oczach, nasze są na plecach.] ≈ Widzieć źdźbło w oku bliźniego, nie widzieć belki w swoim.
|
Alma mater - [matka karmicielka] - macierzysta uczelnia;
|
Alter ego - [drugi ja] - bliski przyjaciel;
|
Amicus certus in re incerta cernĭtur. - [Prawdziwy przyjaciel jest poznawany w sytuacji niepewnej.] ≈ Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie.
|
Amicus cognoscĭtur amore, more, ore, re - Przyjaciel jest poznawany po miłości, zachowaniu, słowach, czynach.
|
Amicus Plato, sed magis amica verĭtas. [Platon przyjacielem, lecz bardziej przyjaciółką prawda.] = prawda więcej znaczy niż przyjaźń.
|
Artes molliunt mores - [Sztuki ...] - Sztuka łagodzi obyczaje.
|
Audiatur et altĕra pars - Niech będzie wysłuchana także druga strona! http://tiny.pl/r361
|
Aurea mediocrĭtas - złoty środek (=umiar);
|
Aurora musis amica - [Jutrzenka przyjaciółką muz] ≈ Kto rano wstaje temu Pan Bóg daje.
|
Aut Caesar, aut nihil - [Albo Cezar, albo nic] ≈ Albo wszystko, albo nic.
|
Bis ad eundem lapĭdem offendĕre - Dwa razy potknąć się o ten sam kamień.
|
Bis dat, qui cito dat - Dwa razy daje, kto szybko daje.
|
Carpe diem - [Zrywaj dzień] - Używaj dnia!
|
Casus belli - powód wojny;
|
Causa causarum - [Przyczyna przyczyn] - praprzyczyna;
|
Cedant arma togae - [Niech oręż ustąpi przed togą] - Niech władza wojskowa ustąpi władzy cywilnej.
|
Charta non erubescit - [Papier się nie rumieni.] ≈ Papier jest cierpliwy.
|
Circŭlus vitiosus - błędne koło;
|
Citius, altius, fortius - Szybciej, wyżej, silniej! (hasło olimpiady, przyjęte w roku )
|
Clavum clavo - [Gwoździa gwoździem] ≈ klin klinem;
|
Cogĭto, ergo sum - Myślę, więc jestem.
|
Condicio sine qua non - [Warunek bez którego nic] - warunek konieczny;
|
Consuetudo altĕra natura - Przyzwyczajenie drugą naturą.
|
Contra spem spero - [Wbrew nadziei mam nadzieję.] - Wbrew złym przewidywaniom wciąż mam nadzieję.
|
Cum grano salis - [Z ziarnkiem / szczyptą soli] - nieco złośliwie; 2
|
Curricŭlum vitae - c.v - bieg życia, życiorys;
|
De facto - w rzeczywistości, zgodnie ze stanem faktycznym;
|
De gustĭbus non est disputandum - O gustach nie należy dyskutować.
|
De iure - wg prawa, zgodnie ze stanem prawnym;
|
De mortuis nil nisi bene - [O zmarłych nic, jeśli nie dobrze] - O zmarłych tylko dobrze;
|
Deus ex machĭna - a) wydarzenie doprowadzające do nagłej odmiany sytuacji pozornie bez wyjścia; b) coś nie umotywowanego, pojawiającego się nie wiadomo skąd;
|
Dictum factum - [Co] powiedziane [to] uczynione.
|
Dies diem docet - [Dzień uczy dzień] - Z każdym dniem nabiera się doświadczenia.
|
Divĭde et impĕra - Dziel i rządź!
|
Do, ut des - Daję, abyś dał. (rzymska formuła modlitewna)
|
Docendo discĭmus - Przez nauczanie (innych) uczymy się (sami).
|
Dum spiro, spero - Póki oddycham (=żyję), mam nadzieję;
|
Dura lex, sed lex - Surowe prawo, jednak prawo.
|
Errare humanum est - [Błądzenie jest ludzkie.] - Błądzić jest rzeczą ludzką;
|
Est modus in rebus - [Miara jest w rzeczach] - Wszystko ma swą miarę.
|
Et fumus patriae dulcis - Nawet dym ojczyzny słodki.
|
Et tu Brute! - I ty Brutusie!
|
Ex cathĕdra - [z katedry] - autorytatywnie;
|
Ex ipso fonte bibĕre - Pić z samego źródła;
|
Ex libris - [spośród ksiąg] - z księgozbioru ...
|
Ex officio - z obowiązku, z urzędu;
|
Ex ungue leonem - Lwa [można poznać] po pazurach.
|
Faber est suae quisque fortunae - Każdy jest kowalem własnego losu.
|
Feci quod potui, faciant meliora potentes - Uczyniłem, co mogłem, niech lepiej uczynią ci, którzy potrafią.
|
Felix qui potuit rerum cognoscĕre causas. - Szczęśliwy ten, kto zdołał poznać przyczyny rzeczy. (zasadę wszechświata);
|
Ferro ignique - [żelazem i ogniem] - ogniem i mieczem;
|
Festĭna lente - Spiesz się powoli!
|
Finis coronat opus - Koniec wieńczy dzieło.
|
Fortes fortuna adiŭvat - Odważnym los sprzyja.
|
|
Gutta cavat lapĭdem - Kropla drąży skałę;
|
Habent sua fata libelli - Książki mają swe losy. 3
|
Hannĭbal ante portas - Hannibal u bram (= stan najwyższego zagrożenia);
|
Homĭnem quaero - Szukam (prawdziwego) człowieka.
|
Homo homĭni lupus - Człowiek człowiekowi wilkiem.
|
Homo sapiens - człowiek myślący / rozumny;
|
Honesta mors turpi vita potior - Godna śmierć lepsza od haniebnego życia.
|
Honores mutant mores - Zaszczyty zmieniają obyczaje / charakter.
|
Honoris causa - dla zaszczytu;
|
ibĭdem - tamże (przy podawaniu źródła cytatu);
|
Idem per idem - to samo przez to samo (o błędnej definicji);
|
Ignorantia non est argumentum - Niewiedza nie stanowi argumentu.
|
Ignorantia iuris nocet - Nieznajomość prawa szkodzi.
|
Ignosce saepe altĕri, numquam tibi - Często wybaczaj bliźniemu, nigdy sobie.
|
In imo pectŏre - w głębi serca;
|
In medias res - [w środek rzeczy] - do tego, co najistotniejsze, do sedna sprawy
|
Inter arma silent Musae - Wśród oręża milczą Muzy.
|
In vino verĭtas - W winie prawda.
|
Invita Minerva - wbrew zdrowemu rozsądkowi;
|
Ius vitae ac necis - prawo życia i śmierci;
|
Labor omnia vincit - Praca wszystko przezwycięża.
|
Lapsus calămi - [Błąd pióra] - błąd ortograficzny;
|
Lapsus linguae - [Błąd języka] - przejęzyczenie;
|
Lege artis - zgodnie z prawidłami sztuki;
|
Lege necessitatis - prawem (wyższej) konieczności;
|
Margaritas ante porcos - Perły przed wieprze.
|
Mens sana in corpŏre sano - [Zdrowy umysł w zdrowym ciele] ≈ W zdrowym ciele zdrowy duch.
|
Modus vivendi - sposób życia;
|
More maiorum - [wg obyczajów przodków] zgodnie z tradycją;
|
Manus manum lavat - Ręka rękę myje.
|
Multos timere debet, quem multi timent - Wielu się bać powinien ten, kogo wielu się boi.
|
Nil posse creari de nihĭlo - nic nie może być stworzone z niczego;
|
Non multa sed multum -[Nie dużo, lecz bardzo = intensywnie] - nie ilość, lecz jakość; 4
|
Non progrĕdi est regrĕdi - [Nie iść do przodu znaczy cofać się.] ≈ Kto stoi w miejscu, ten się cofa.
|
Nosce te ipsum - Poznaj samego siebie!
|
Nota bene - [zauważ dobrze] - Zwróć uwagę!
|
Nulla dies sine linea - Żadnego dnia bez linijki.
|
Omne principium difficĭle - Każdy początek trudny.
|
Omnia mea mecum porto - Wszystko, co posiadam (=moje), noszę ze sobą.
|
Omnia vincit amor. - Miłość wszystko zwycięża.
|
Omnis ars naturae imitatio - Wszelka sztuka jest naśladowaniem natury.
|
O tempŏra! O mores! - O czasy! O obyczaje!
|
Otium post negotium - [wypoczynek po pracy] - Najpierw obowiązek, potem przyjemności.
|
O sancta simplicĭtas! - O święta prostoto!
|
Panem et circenses - Chleba i igrzysk!
|
Pars pro toto - część za całość (= metonimia);
|
|
|
Pecunia non olet - Pieniądz nie śmierdzi.
|
Per aspĕra ad astra - Przez trudy do gwiazd.
|
Per fas et nefas - [przez to co się godzi i nie godzi] - po trupach; bez skrupułów;
|
Pericŭlum in mora - Niebezpieczeństwo w zwłoce.
|
Persona non grata - osoba niepożądana;
|
Plenus venter non studet libenter - [Pełen żołądek nie studiuje chętnie.] - Objadanie się nie sprzyja nauce.
|
Post factum - [po zdarzeniu] - za późno;
|
Post scriptum - po tym, co napisane;
|
Primus inter pares - Pierwszy wśród równych.
|
Pro et contra - za i przeciw;
|
|
Punĭca fides - rzetelność fenicka = wiarołomstwo;
|
Quae sunt Caesăris Caesări - Co cesarskie, cesarzowi!
|
Qualis rex, talis grex - [Jaki król, taki dwór.] - Jaki pan, taki kram.
|
Qui pro quo - jeden za drugiego;
|
Quidquid agis, prudenter agas et respĭce finem. - Cokolwiek czynisz, czyń mądrze i bacz, co z tego wyniknie [na koniec]. 5
|
Quod licet Iovi, non licet bovi. - [Co wolno Jowiszowi, nie wolno wołowi) - Co wolno wojewodzie
|
Repetitio est mater studiorum - Powtarzanie jest matką nauki.
|
Saepe stilum vertas - [Często odwracaj rylec] - Często poprawiaj błędy!
|
Salus patriae - suprema lex - Dobro ojczyzny najwyższym prawem.
|
Sapienti sat - [Mądremu dość] - Mądremu nie trzeba wiele (do zrozumienia).
|
Scientia est potentia - Wiedza jest potęgą.
|
Scio me nihil scire - Wiem, że nic nie wiem.
|
Semper avarus eget - Chciwemu wciąż mało.
|
Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis - Mowa jest dana wszystkim, rozum niewielu.
|
Sero venientĭbus ossa - [Dla późno przychodzących kości] - Kto późno przychodzi, ten sam sobie szkodzi.
|
Si vis pacem, para bellum - Jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny.
|
Si vivis Romae, Romano vive more - [Jeśli mieszkasz w Rzymie zachowuj się jak Rzymianin] ≈ Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak one.
|
Sine ira et studio - [bez gniewu i zaangażowania] - obiektywnie;
|
Sponte sua - sam z siebie, dobrowolnie;
|
Status belli - stan wojenny;
|
Sui genĕris - swego rodzaju;
|
Suum cuique - [Każdemu to, co jego.] - Każdemu to, co mu się należy.
|
Tabŭla rasa - czysta tabliczka = ignorant;
|
Terra incognĭta - ziemia nieznana;
|
Timeo Danaos et dona ferentes - Boję się Greków, nawet gdy przynoszą dary.
|
Tres faciunt collegium - Trzech czyni zgromadzenie.
|
Urbi et orbi - miastu (=Rzymowi) i światu; (błogosławieństwo papieskie)
|
Usus magister optĭmus - Praktyka najlepszym nauczycielem.
|
Vae victis! - Biada zwyciężonym!
|
|
Veni, vidi, vici - Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem.
|
Verba volant, scripta manent - Słowa ulatują, pismo pozostaje.
|
Vita brevis, ars longa - Życie krótkie, sztuka długa.
|
Vivĕre est militare - Żyć to walczyć.
|
Volens - nolens - chcąc nie chcąc
|