SPOTKANIE 3
Autonomia a wstyd i zwątpienie - Erikson.
Trzymanie może stać się destrukcyjnym i okrutnym zatrzymywaniem lub zahamowaniem, ale może być też modelem postawy opiekuńczej.
Puszczanie może przerodzić się w szkodliwe wyzwalanie sił niszczycielskich, ale może też przybrać formę zrelaksowanej postawy.
W tej fazie regulacja zewnętrzna musi przynosić zdecydowaną pociechę, rozwiewać obawy. Dziecko musi poczuć, iż podstawowa wiara w życie, która jest trwałym skarbem ocalonym przed wściekłością fazy oralne, nie zostanie narażona na niebezpieczeństwo przy zmianie poglądów, tym nagłym, gwałtownym pragnieniem posiadania wyboru, przywłaszczania sobie wszystkiego i upartego wydalania.
Ponieważ środowisko zachęca dziecko do „stania na własnych nogach”, musi też ochraniać je przed nonsensownymi i narzuconymi doświadczeniami wstydu i pierwszego zwątpienia.
Jeśli pozbawi się dziecko stopniowego dobrze ukierunkowanego doświadczenia autonomii wolnego wybory, dziecko skieruje przeciwko sobie całą swą skłonność do dyskryminacji i manipulacji. Zacznie nadmiernie manipulować samym sobą, przedwcześnie rozwinie się jego sumienie. Zamiast przywłaszczać sobie przedmioty i badać je za pomocą celowych, powtarzających się czynności, dziecko zostaje opętane przez samą powtarzalność.
Dziecięcy model nerwicy kompulsywnej (nerwica natręctw)!
Zawstydzanie wykorzystuje rosnące poczucie własnej małości, które rodzi się dopiero wówczas, kiedy dziecko potrafi już samodzielnie stać, zaś rozwój umysłowy umożliwia mu konstatacje proporcji wielkości i siły.
„Niech diabli wezmą wasze oczy!!”
Niejedno małe dziecko, zawstydzone ponad miarę, może zacząć objawiać chroniczną skłonność (mniemając przecież ani wystarczającej odwagi, ani odpowiednich słów) do podobnie prowokacyjnych zachowań.
zarówno wytrzymałość dziecka, jak i człowieka dorosłego, ma swoje granice w obliczu stawianych mu wymagań uznania siebie, własnego ciała i pragnień za złe i brudne, a tych, którzy sądy te wydają, za nieomylnych.
Zwątpienie faza ta jest decydująca dla proporcji pomiędzy miłością a nienawiścią, współpracą a samowolą, wolnością wyrażania siebie a jego stłumieniem.
Z poczucia samokontroli bez utraty poczucia własnej godności wywodzi się trwała życzliwość wobec innych i duma, z poczucia utraty samokontroli i bycia kontrolowanym przez kogoś innego wyrasta utrzymująca się skłonność do zwątpienia i wstydu.
Rozbudzone w dziecku poczucie autonomii, ulegające modyfikacjom w ciągu życia, służy zachowaniu poczucia sprawiedliwości w życiu politycznym i ekonomicznym.