EPIDEMIOLOGIA I PATOGENEZA BOCZNYCH SKRZYWIEŃ KRĘGOSŁUPA

KLINIKA BOCZNYCH SKRZYWIEŃ KRĘGOSŁUPA

EPIDEMIOLOGIA

skolioza strukturalna u 2-3 % dzieci

Skoliozy wymagające leczenia stanowią 1% populacji . W Polsce odpowiada to ok. 5000 chorych z każdego rocznika

RYZYKO PROGRESJI ZNIEKSZTAŁCENIA !

- większe, im wcześniej skolioza wystąpi

- większe u dziewcząt niż u chłopców

- większe w skoliozach pierwotnie dwułukowych

- tym większe im większa jest utrata fizjologicznej kifozy piersiowej oraz im większy jest kąt Cobba

w chwili wykrycia skrzywienia

ETIOLOGIA

Przyczyny powstania skolioz idiopatycznych nie zostały wyjaśnione

Aktualnie najwięcej zwolenników ma koncepcja wieloczynnikowo (w tym genetycznie) uwarunkowanej patologii ośrodkowego układu nerwowego, dotyczącej w szczególności szeroko rozumianego układu posturalnego

PODZIAŁ ETIOLOGICZNY SKOLIOZ (wg SCOLIOSIS RESEARCH SOCIETY)

- idiopatyczna ok. 80-90% wszystkich s. strukturalnych

- nerwowo-mięśniowa

- mięśniowa

- wrodzona

- nerwiakowłóknikowatość

- mezynchymalna

- urazowa

- dysplazje kostne

- nowotwory

- patologia lędźwiowo-krzyżowa

- neurogenna

- przykurcz tkanek miękkich

- torakogenna

- histeryczna

- czynnościowa

PODZIAŁ CHRONOLOGICZNY wg Jamesa

- WCZESNODZIECIĘCE (pojawiają się do 3 rż)

- DZIECIĘCE (ujawniają się w wieku 3 lat do rozpoczęcia dojrzewania)

- MŁODZIEŃCZE (w okresie dojrzewania)

PODZIAŁ LOKALIZACYJNY

A Skoliozy jednołukowe

• Skolioza piersiowa

• Skolioza piersiowa niska

• Skolioza piersiowo- lędźwiowa

• Skolioza lędźwiowa

B Skoliozy dwułukowe

• Skolioza piersiowa i skolioza lędźwiowa zrównoważone

• Skolioza piersiowa i skolioza lędźwiowa z przewagą piersiowej

• Skolioza piersiowa i skolioza lędźwiowa z przewagą lędźwiowej

• Skolioza piersiowa podwójna

• Skolioza piersiowa wysoka i skolioza piersiowo- lędźwiowa

PATOGENEZA SKOLIOZ

- Roaf (1966) - udowadnia, że w skoliozach idiopatycznych długość kolumny przedniej kręgosłupa (obejmującej trzony i krążki międzykręgowe) jest większa niż kolumny tylnej (stawowo-wyrostkowej)

- kolumna przednia- trzony kręgowe, krążki międzykręgowe i oba więzadła podłużne; nie zawiera ona mięśni

- dwie symetryczne kolumny tylne- składają się z wyrostków stawowych, poprzecznych, kolczystych, ich układu torebkowo-więzadłowego oraz układu głębokich mięśni grzbietu

Kolumny tylne łączą się w linii pośrodkowej, a każda z nich łączy się z kolumną przednią poprzez nasadę łuku

SKOLIZA IDIOPATYCZNA (łac.scoliosis idiopathica, ang. idiopatic scoliosis)

DEFINICJA

Skolioza idiopatyczna- jest rozwojowym zniekształceniem kręgosłupa i tułowia

• schorzenia jest nieznana

• Charakter zniekształcenia jest trójpłaszczyznowy

• Kąt na radiogramie wynosi co najmniej 10º

• Pogarsza się w okresach szybkiego wzrastania kręgosłupa

Charakter zniekształcenia jest trójwymiarowy:

- w płaszczyźnie czołowej występuje wygięcie boczne kręgosłupa;

- w płaszczyźnie strzałkowej zaburzenie fizjologicznej kifozy piersiowej lub lordozy lędźwiowej;

- w płaszczyźnie poprzecznej rotacja i torsja kręgów

Deformacja rozwija się równocześnie we wszystkich trzech płaszczyznach (torsja kręgosłupa).

Identyfikacja wygięcia pierwotnego

1) W przypadku obecności 3 wygięć - środkowe

2) W przypadku 4 wygięć - 2 środkowe

3) Największe, kształt łuku, o równych, regularnych połówkach

4) Najbardziej utrwalone, najmniej podatne na korekcję

5) O największych zmianach strukturalnych (torsja i sklinowacenie kręgów)

6) Przy pochyleniu do przodu pacjenta - widoczny garb żebrowy i wał lędźwiowy

7) Jeśli istnieje boczne przesunięcie tułowia - to na stronę wypukłą wygięcia pierwotnego

PATOMECHANIZM

Zniekształcenie skoliotyczne klatki piersiowej

- garb żebrowy

- wał lędźwiowy

- pojęcie “garbu wewnętrznego”

Zniekształcenie skoliotyczne miednicy WIĘZADŁA

• Więzadło podłużne przednie i tylne przemieszcza się w stronę wypukłą skrzywienia

• Więzadła żółte- w wyniku zmniejszania przestrzeni między łukami kręgów ulegają zgrubieniu i wpuklają się w kierunku kanału kręgowego, szczególnie po stronie wklęsłej krzywizny. Po stronie wypukłej więzadła te są rozciągnięte.

WIĘZADŁA

• Więzadła międzykolcowe i nadkolcowe ulegają najmniejszym zmianom i utrzymują wyrostki kolczyste możliwie jak najbliżej pośrodkowej linii ciała

• Więzadła międzypoprzeczne wykazują największe zmiany po wypukłej stronie skrzywienia (wydłużone, rozciągnięte)

MIĘŚNIE

• STRONA WKLĘSŁA- mięśnie krótkie są przykurczone i zanikłe, mięśnie długie działające na cięciwie krzywizny ulegają skróceniu czynnościowemu i łącznie z czynnikami statyczno-grawitacyjnymi nasilają skrzywienie

• STRONA WYPUKŁA-mięśnie krótkie ulegają rozciągnięciu i zanikowi z nieczynności, a mięśnie długie tracą możliwość fizjologicznego działania na skutek zmiany układu przyczepów

PATOMORFOLOGIA SKOLIOZ wnioski

1. Zmniejszanie się fizjologicznej kifozy piersiowej jest stałą cechą progresującej skoliozy piersiowej.

2. Trójpłaszczyznowe korygowanie skoliozy jest osiągalne tylko pod warunkiem odtworzenia fizjologicznej kifozy piersiowej.

3. Intensywne ćwiczenia polegające na wzmacnianiu długich mięśni grzbietu działających po cięciwie łuku skoliozy i po cięciwie łuku lordozy mogą niepotrzebnie lordotyzować kręgosłup piersiowy.

PATOGENEZA SKOLIOZ LĘDŹWIOWYCH
I PIERSIOWO-LĘDŹWIOWYCH

- początkowo największa jest składowa boczna; następnie obracanie się kręgów wokół osi długiej kręgosłupa powiększa skrzywienie w pł. czołowej, powoduje uwypuklenie wału mięśniowego lędźwiowego lub garbu piersiowo-lędźwiowego; zmniejszenie lordozy lędźwiowej

Techniki lecznicze:

- małe wartości skoliozy - ćwiczenia przesuwania

miednicy ”shifting”

- średnie wartości skolizy - gorset Cheneau

z asymetrycznym rozkładem pelot miednicznych

i lędźwiowych

• duże wartości skoliozy- korekcja operacyjna wykonana na poziomie trzonów kręgowych

z dojścia przedniego

Ostateczne zniekształcenie miednicy jest wypadkową trójpłaszczyznowego przemieszczenia i trójpłaszczyznowego wewnętrznego zniekształcenia miednicy (torsji).

BADANIE

• WYWIAD

• BADANIE POSTAWY CIAŁA (z przodu, z boku i z tyłu)

• TEST ADAMSA

• POMIAR KOMPENSACJI TUŁOWIA

• KOREKTYWNOŚĆ SKOLIOZY

• KOMPENSACJA SKOLIOZY

INTERPRETACJA BADANIA SKOLIOMETREM

• 0- 3° FIZJOLOGICZNA ASYMETRIA TUŁOWIA

• 4°-6° POWTÓRZYĆ BADANIE ZA 3 MIESIĄCE

• 7° I WIĘCEJ - SKOLIOZA, DO SPECJALISTY

Metoda Dobosiewicz

Zasadniczymi celami ćwiczeń jest:

- odtworzenie naturalnych wygięć kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

- uruchomienie stawów żebrowo- kręgowych i żebrowo- poprzecznych strony wklęsłej skrzywienia poprzez wprowadzenie asymetrycznego wzorca oddechowego

- wyrównanie napięcia mięśniowego po obu stronach skrzywienia

- utrwalenie uzyskanych korekcjiGłówne cele terapii skolioz
(wg Białek)

1. Zwiększenie mobilności poszczególnych odcinków ciała poprzez:

- relaksację mięśni przykurczonych

- stymulację mięśni osłabionych

- uelastycznienie centralnego i obwodowego systemu nerwowego (neuromoblizacje)

- rozluźnienie systemu powięziowego (terapia powięziowa)

- zwiększenie zakresu ruchu w obrębie stawów kręgosłupa i miednicy- równowaga miednicy (terapia manualna)

- poprawa wentylacji płuc i ruchomości żeber (ćwiczenia oddechowe)

- poprawa kontroli proprioceptywnej

METODA SCHROTH- WEISS

Polega na trójpłaszczyznowej korekcji skolioz połączonej z ruchem oddechowym

Metoda jest stosowana nie tylko u dzieci i młodzieży, ale również u osób dorosłych

PNF W LECZENIU SKOLIOZ

• Mobilizacja struktur mięśniowych

• Stymulacja czucia głębokiego

• Hyperkorekcja w łańcuchach zamkniętych

• Odszukiwanie symetrii w różnych pozycjach wyjściowych

• Intensywny plan ćwiczeń domowych

---