Układ trawienny składa się z przewodu pokarmowego (j.ustna-odbyt)+2 gruczoły:

watroba i trzustka.Prezwód: J.ustna,gardło przełyk, zoładek, jelito cienkie, jelito grube.

Jama ustna- Przedsionek lezy do przodu wyrostków zębodołowych i ze3bów na

zewnątrz ściany stanowią ściany: z przodu-wargi z boków policzki.Przedsionek

z przodu przedzielony jest fałdami błony śluzowej tzw wędzidełkiem górnym

dolnym.Miedzy warga dolną jest szpara ustna.Warga posiada czerwień wargową

(naczynia widoczne) na dnią rynienka podnoskowa.

Jama ustna właściwa jest to przestrzeń miedzy łukami zębów a ciśnią gardzieli,

stop stanowi podniebienie dno to okolica podjęzykowa i jezyk. Częśc przednia

składa się z podniebienia twardego(wyrostki i blaszki k podniebiennego ściele

zrosnieta z okostną).Częśc tylna-podniebienie miękkie(m poprzecznie

prążkowany.Pośrodku cz. Tylnej znajduje się języczek.okolica podjęzykowa

znajdujaca się pod jezykiem tworzy dno j.ustnej.Gł warstwę dna j ustnej to

przepona j. ustnej składaca się z m zuchwowo-gnykowych błona śluzowa

pokrywajaca dno j wytwarza fałd podjęzykowy

Zęby:składaja się z korony(pokryta szkliwem, wystaje) szyjki(pokryta

dziąsłemgranica między korzeniem a koroną.)korzenia(pokryty

kostniwem, schowany w zębodole)

Ząb zbudowany jest z zębiny.Korona zawiera jamę zwana komorą

zęba który przechodzi w cieńszy kanał korzenia kończący 1 lub kilkoma

otworami. Na szczycie korzenia.Korona i kanał wypełnione sa tk ł

aczna tworząca miazgęzęba i stanowiąca zrąb dla nerwów u naczyń.

Miazga w otworach szczytowych przechodzi w ozębna korzenia.

W języku wyróżnia się nasadę,trzon, koniec, grzbiet, pow dolna.

Cz. Tylna = nasada języka do przodu trzon zwęża w koniec jezyka.

Miedzy nasadą s trzonem występuję graniczna w kształt V otwartej

do przodu.Przed bruzda sa brodawki okolne ku tyłowi od kąta jest

otwór ślepy.Inne brodawki: nitkowe,grzybowate,liściaste->w nich

błone kubki smakowe.

Gruczoły ślinowe-policzkowe,wargowe językowe i podniebienne.

Oprócz tego fo przedsionka przewód ślinianki przyusznej a w dnie

->przewód ślinianek podżuchwowej i podjęzykowej.

Ślinianka przyuszna(30g)lezy na gałęzi zuchwy, poza nią i do przodu

od małżowiny usznej.Koniec -okolica II zęba.charakter surowiczy.

Ślinianka podżuchwowa(15g)pod przepona j ustnej. Charakter mieszany.

Slinianka podjęzykowa(5g)okolica podjezykowa przylegla do trzonu

zuchwy.Charakter śluzowy.

Cieśń gardzieli.ściany:w góre z podniebienia miękkiego z dołu przez

nasade jezyka z boków przez dwa parzyste łuki przedni

podniebienno-jezykowa i tylno podniebienno-gardłowe.Między

łukami po każdej stronie znajduje się migdałek podniebienny.

W nasadzie jezyka znajduje się migdalek językowy.

Przełyk-  przekazuje pokarm z gardła do żołądka, nie zachodzi w

nim proces trawienia i wchłaniania, leży od przodu do kręgosłupa

a kończy się na 10 lub 11 kręgu piersiowym łącząc się z żołądkiem.

Dł. Jego wynosi 25cm. Ze względu na topografie wyróżnia się w

przełyku cz. Szyjną, piersiową i brzuszną. W przełyku występują 3

zwężenia: górne(krtaniowe), środkowe(aortalne), dolne (brzuszne).

Ściany są zbudowane z błony zewnętrznej, mięśniowej, tk podśluzowej

(znajdują się tam gruczoły przełykowe)  i błony śluzowej (pokryte

nabłonkiem wielowarstwowym płaskim). Błona mięśniowa składa się

z dwóch warstw okrężnej i podłużnej. Żołądek- workowate rozszerzenie

przewodu pokarmowego, kęs tu zostaje zamieniony e płynną miazgę.

żołądek  jest  najbardziej elastyczną częścią układu i dlatego kształt

zmienia się w zależności od wypełnienia pokarmem i okresu trawienia.

Żołądek łączy się z przełykiem cz. Zwaną wpustm żołądka. Powyżej

wpustu po lewej stronie  leży dno żołądka, poniżej trzon przechodząc w

cz. Odźwiernikową zakończoną odźwiernikiem ( stanowi przejście z

żołądka w jelito cienkie które zawiera zgrubiałą warstwę okrężną błony

mięśniowej tzw. Zwieraczem odźwiernika- który zamyka przejścia z

żołądka  do jelita i otwiera się odruchowo po zneutralizowaniu w

dwunastnicy kwaśnej treści pokarmowej). Lewy wypukły brzeg żołądka

nazywa się krzywizną większą a prawy wklęsły- krzywizną mniejszą.

Trzon żołądka jest właściwym magazynem pokarmu, odbywa się

trawienie pokarmów pod wpływem wydzielanego soku żołądkowego,

a cz. Odźwiernikowa transportuje miazgę pokarmową do dwunastnicy .

błona śluzowa pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

Błona mięśniowa ściany żołądka składa się z 3 warstw: podłużnej,

okrężnej i skośnej zapewnia napięcie ścianom żołądka i wykonuje

ruchy robaczkowe przesuwając treść pokarmową.

Jelito cienkie- obróbka chemiczna pokarmu za pomocą enzymów

sliny oraz soku żołądkowego. Występuje wchłanianie przez nabłonek

do głębszych warstw bł sluz. Po czym stamtąd do naczyń włos.

I chłonnych.Jelito cienkie dzielimy na trzy części: dwunastnicę ,

jelito czcze i jelito kręte. Dwunastnica jest ograniczona od dalszej

części jelita, natomiast jelito czcze przechodzi w jelito kręte. Długość

jelita cienkiego może dochodzic do 5 m. Średnica początkowo  do

40mm zmniejsza się do jelita kretego i wynosi 25mm.Dwunastnica-

jest najkrótszym odcinkiem jelita cienkiego i nie przekracza 25cm

długości. Ma kształt podkowiasty i dzieli się na część górną, cz. Zstępującą

, cz. Poziomą i cz. Wstęującą. Początek dwunastnicy to opuszka

dwunastnicy. Opuszka stanowi przedłużenie odwziernika i znajduje

się na wys. 1 kregu lędź, ponad głową trzustki.Potem dwunastnica

zakręca się ku dołowi w cz. Zstepującą, obejmuje głowę trzustki. Na

wys. 3 kręgu lędź. Zakręca w lewo w cz. Poziomą, a następnie skośnie

ku górze i w lewo w cz. Wstępującą. Tu kończu się i przechodzi w

jelito czcze. W błonie śluzowej opuszki nie wyst. Fałdy okrężne. Zaczynają

się one zwykle w cz. Zstępującej, a zanikają zupełnie w końcowym

odcinku jelita krętego. W cz. Zstępującej znajdują się brodawki, większa

i mniejsza.

Jelito czcze i jelito kręte- nie sąod siebie wyrażnie ograniczone i mają

wiele cech wspólnych. Przyjmuje się ze 2/5 górnej części jelita cienkiego

stanowi j. Czcze, a 3/5 dolnej j. Kręte. Jelito Cienkie rozpoczyna się

zgięciem dwunastniczo- czczym na wys. 2 kręgu lędź. A kończy zastawką

krętniczo- kątniczą. Zastawka ta otwiera się tylko w czasie ruchu

perystaltycznego końcowego odcinka j.krętego Ten ruch zapobiega cofaniu

się treści j.kretego z j.grubego.Jelito czcze i kręte leżą wewnątrzotrzewnowo

i przymocowane są do tylnej ściany jamy brzusznej za pomocą krezki.

Krezka j.cienkiego jest podwójnym fałdem otrzewnej, który schodzi z

tylnej ściany jamy brzusznej i w swym wolnym brzegu zawiera jelito.

Brzeg wolny krezki ma długość równą do dł. Jelita, natomiast przyczep wynosi

15 cm.Pętle j.cienkiego wypełniają wiekszą częsć jamy brzusznej i mogą się

przesuwać i zajmować rózne położenie w jej obrębie. Sciana jelita składa się

z czterech warstw. Błona śluzowa j.czczego i krętego jest dostosowana do

głównej funkcji j.cienkiego, tj. zasadniczego procesu trawienia i wchłaniania.

W błonie wystepują komórki kubkowe oraz skupiska tkanki limfoidalnej w

postaci grudek chłonnych pojedynczych i skupionych.Kom. kubkowe wydzielają

sluz. Błona śluz wytwarza fałdy okręzne które zwiekszają pow wew j.cienkiego.

Kosmki jelitowe to cienkie wypustki błony sluz SA blisko siebie ułożone i

SA pokryte nabł. Walcowatym i maja własne włókna m.gładkie. W osi

kosmka leży przynajmniej 1 naczynie chłonne włosowate, kończące się

pętlą.Kosmki są narządami wchłaniającymi chemicznie rozłożone składniki

pokarmowe. Pokarm przenoszony jest dzieki ruchom segmentowym,

wahadłowym oraz perystaltycznym.

Jelito grube- jest końcową częścią przewodu pokarmowego. Dzieli jelito

na ślepe wraz z wyrostkiem robaczkowym, okrężnice i odbytnicę. Długość

jelita wynosi ok. 130-150cm a śred. 50-80mm. Początkiem j.grubego jest

j.ślepe, zwane kątnicą, położone poniżej ujścia j.krętego do j.grubego. Ujście

to ograniczone jest zastawką krętniczo-kątniczą która zapobiega cofaniu się

treści pokarmowej z j.grubego do j.cienkiego. J.Ślepe leży w prawym dole

biodrowym, ma kształt szerokiego worka dł. 7cm  i sred. 90mm. Jest pokryte

otrzewną. W dolnym Przygrod. Odcinku jelitra ślepego leży ujście wyrostka

robaczkowego wyrostek nie bierze udziału bezpośrednio w trawieniu. Powyżej

zastawki rozpoczyna się okręnica. Okrężnicę ze wzgl. Na przebieg dzielimy

na: o. Zstępującą , wstępującą poprzeczną i esowatą. Okrężnica wstępująca-

biegnie w przedłużeniu j.ślepego ku górze na tylnej ścianie jamy brzusznej.

Ok.poprzeczna- ma szeroką krezkę pozwalającą na ruchy jelita. Leży w

prawym podżebrzu. Ok.zstępująca- leży w lewym podżebrzu. Ok.esowata-

wyst na wys lewego grzebienia biodrowego. Na wys. 3 kręgu krzyżowego

esica przechodzi w odbytnicę, która kończy się odbytem. Odbytnicę dzielimy

na: cz. Miedniczą i cz.kroczową. Granicę między nimi stanowi m.

Dźwigacz odbytu, który jest częścią przepony miednicy. Mięśniówka składa

się z taśmy swobodnej, sieciowej i krezkowej.Mięśniówka gładka okrężna

tworzy zwieracz odbytu wew. oraz zewnętrzny. W j.grubym następuje

wchłanianie wody, elektrolitów, witamin i aminokwasów oraz gnicie

strawionych białek.

TRZUSTKA -leży zaotrzewnowo, przylegając do tylnej ściany jamy

brzusznej-ułożona poprzecznie do osi długiej ciała dzieli się na: głowę,

trzon i ogon-głowa trzustki- położona we wgłębieniu krzywizny

dwunastnicy, od jej tyłu przebiega żyła wrotna i przewód żółciowy wspólny

-trzon trzustki-położony poprzecznie w stosunku do kręgosłupa przechodzi

w ogon, dochodzący do wnęki śledziony; na wysokości I, II kręgu

lędźwiowego krzyżuje się z aortą i żyłą główną dolną*cz. Wewnątrzwydzielnicza

trzustki-kom. gruczołowe wydzielają enzymy: trypsyna, chymotrypsyna,

karboksypeptydaza, lipaza, amylaza-gruczoł pęcherzykowy złożony

utworzony przez płaciki trzustki, których wydzieliną jest sok trzustkowy

odprowadzany przez przewodziki trzustkowe do przewodu trzustkowego

lub przewodu dodatkowego, a następnie do dwunastnicy-przewód trzustkowy-

obejmuje całą dł. trzustki, uchodzi w obrębie brodawki większej dwunastnicy

razem z przewodem żółciowym wspólnym-przewód trzustkowy dodatkowy-

biegnie w głowie trzustki, ma 2 ujścia: do głównego przewodu trzustkowego

i do dwunastnicy na brodawce mniejszej*cz. dokrewna trzustki-narząd

wysepkowy, składający się z wysepek (skupisk kom. gruczołowych), które

zbud. są z kom. nabłonkowych między którymi znajduje się sieć naczyń

włosowatych krwionośnych-3 rodzaje kom. : alfa(wytwarzają glukagon),

beta(wytwarzają insulinę) i gamma

WĄTROBA-leży w najwyższym piętrze jamy brzusznej, pod przeponą-

waży ok 1,5 kg; ma zabarwienie czerwonobrunatne-pow. górna, przednia

i tylna-przeponowa- jest wypukła, a pow. dolna-trzewna- jest wklęsła-

wątroba dzieli się na: płat prawy (płat czworoboczny i płat ogoniasty pomiędzy

którymi leży bruzda zwana wrotami wątroby) i płat lewy,które oddzielone

są od siebie na pow. przeponowej wątroby więzadłem sierpowatym, a na

pow. trzewnej szczeliną więzadła obłego i żylnego-wrota wątroby-dochodzą

do nich: tętnica wątrobowa, żyła wrotna i nerwy, a wychodzą: przewód

wątroby i jego przedłużenie, przewód żółciowy oraz naczynia chłonne-wątroba

ma 2 rodzaje unaczynienia: krążenie czynnościowe i odżywcze*krążenie

czynnościowe-utworzone przez żyłę wrotną-prowadzi krew żylną zawierającą

hormony trzustki oraz niektóre prod. czynności śledziony i subst. Wchłonięte

przez ściany pęcherzyka żółciowego-z sieci naczyń włosowatych wątroby

krew uchodzi żyłami wątrobowymi do żyły głównej dolnej.*krążenie odżywcze-

odżywia kom. wątrobowe-składa się z tętnicy wątrobowej właściwej prowadzącej

do siecie naczyń włosowatych krew natlenowaną -jednostką czynnościowo-

morfologiczną są zraziki wątrobowe (połączone tk. łączną, w której biegną

tętnice i żyły międzyzrazikowe) zbud. z kom. wątrobowych układających się

w blaszki wątrobowe-kanaliki żółciowe- uchodzą do przewodzików

międzyzrazikowych, które łączą się w przewodziki żółciowe, które tworzą

2 przewody wątrobowe: mniejsze(lewy płat) i większe(prawy płat)-we wrotach

wątroby przewody te łączą się tworząc przewód wątrobowy wspólny łączocy

się z przewodem pęcherzykowym w przewód żółciowy wspólny, który

uchodzi z przewodem trzustkowym-pęcherzyk żółciowy-leży na pow. Trzewnej

wątroby między płatem prawym, a czworobocznym w dole pęcherzyka

żółciowego-rozróżniamy w nim: trzon, dno i szyjkę*Funkcje wątroby:-wytwarza

żółć niezbędną w trawieniu tłuszczów-magazynuje glikogen, tłuszcze,

białka i witaminy-reguluje poziom poszczególnych aminokwasów we

krwi poprzez ich przemianę na glukozę i mocznik-reguluję gospodarkę

żelaza i miedzi-syntetyzuje białka osocza krwi-wydziela do krwi enzymy

i czynniki krzepnięcia krwi-bierze udział w rozkładaniu krwinek czerwonych-

zatrzymuje większość krążących we krwi hormonów-główne źródło chłonki

odprowadzanej przewodem piersiowym-centralny narząd przemiany

węglowodanów, białek i tłuszczów

OTRZEWNA-pokrywa jamę brzuszną oraz znajdujące się w niej narządy-

jej pow. wewnętrzna pokryta jest jednowarstwowym nabłonkiem płaskim-

zaliczana do błon surowiczych, której śliska pow. ułatwia przesuwanie się

względem sibie narządów sąsiadujących ze sobą*otrzewna trzewna-pokrywa

narządy-do narządów wewnątrzotrzewnowych należy: żołądek, jelito

cienkie(bez dwunastnicy), śledziona, wątroba, jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym,

okrężnica, górna cz. odbytnicy, macica-do narządów pozaotrzewnowych należy:

dwunastnica, trzustka, nerki i nadnercza-do narządów śródotrzewnowych należą:

pęcherz moczowy, środkowa cz. odbytnicy, okrężnica wstępująca i

zstępująca*krezka/więzadło- połączenie obu błon otrzewnej na tylnej

ścianie narządów w podwójną  

---