Psalm 15 (tłum. Biblia poznańska)

KTO JEST GODZIEN OBCOWAĆ Z BOGIEM?

1Psalm Dawida. Jahwe, kto może gościć w Twym świętym Namiocie, kto jest godzien przebywać na Twej świętej górze? 2Ten, kto prowadzi żywot nieskalany i pełni sprawiedliwość, kto żywi w sercu myśli prawe 3i językiem swym nie szerzy oszczerstw; kto nie wyrządza zła bliźniemu swemu ani nie rzuca potwarzy na swego przyjaciela; 4kto odtrąconego ma w pogardzie, ale tych, którzy się Jahwe boją, darzy szacunkiem; kto nie narusza przysięgi danej przyjacielowi, K 5nie pożycza pieniędzy na lichwę i nie da się przekupić darami przeciw niewinnemu. Kto tak postępuje, nigdy się nie zachwieje.

Teologia Psalmu 15

Teologię Ps 15 różnie ujmują ko­mentatorzy tego utworu. I tak Delitzsch uważa, że nauka Psalm 15 jest an­tycypacją Jezusowej nauki o warun­kach wejścia do królestwa Bożego, według której nie wystarczy mówić: Panie, Panie, ale trzeba czynić wolę Ojca (por. Mt 7, 21). Deissler zaś za­znacza, że Psalm 15 uczy o tym, że naj­ważniejszym przykazaniem, które przestrzegając możemy się Bogu spo­dobać, jest miłość bliźniego. Jezus jest tego przykładem (Dz 3, 14; l Kor l, 30) i mógł stanąć jako najgodniej­szy z synów ludzkich przed obliczem Ojca. Przy Ostatniej Wieczerzy, ofia­rując samego siebie jako ofiarę za grzechy, powiedział: ,,To jest moja Krew Przymierza, która za wielu bę­dzie wylana" (Mk 14, 24). On umywał nogi swoich uczniów (J 13), modlił się za nieprzyjaciół (Łk 23, 34), wstawiał się za współwiszącym łotrem (Łk 23, 43). On nawiązując do Ps 15 zaleca swoim uczniom przed wielbieniem Boga w świątyni pojednanie się z bliźnimi, mówiąc: ,,Jeśli przyniesiesz swój dar przed ołtarz i tam przy­pomnisz sobie, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw twój dar przed ołtarzem, idź i pojednaj się z bratem twoim. Potem przyjdź i dar twój ofia­ruj'' (Mt 5, 23-24). Jeszcze na inny aspekt teologiczny Ps 15 zwraca uwa­gę Kraus. Zaznacza on, że Ps 15 uczy o warunkach wstąpienia na Syjon, który w ST oznaczał dwie rzeczywi­stości, świątynię Boga prawdziwego oraz przyszły Syjon, do którego w czasach eschatologicznych pielgrzy­mować będą wszystkie narody (por. Iz 2, 2 n). Każde pielgrzymowanie na Syjon było znakiem tej drugiej piel­grzymki w czasach ostatecznych. NT mówi o Syjonie tylko w znaczeniu eschatologicznym (Hbr 12, 22). Nie­bieskie Jeruzalem w Apokalipsie Ja­nowej jest ostatnim kresem ludzkiego wstępowania przed Boże oblicze. Ten, który czyni sprawiedliwość może wejść do przybytku Boga. Według św. Pawła, z postanowienia Bożego, Chry­stus stał się sprawiedliwością (l Kor l, 30). W Chrystusie bowiem ujawnił się pierwowzór starotestamentalnej sprawiedliwości.

ks. prof. Stanisław Łach

Wyraz grecki „paroikia” oznacza tułaczkę i jednocześnie namiot. Namiot jako dom, który wędruje razem z jego mieszkańcem. Pierwszym miejscem jakie pojawia się w tym utworze jest namiot, a dopiero potem góra. Tak jakby wejście na górę było poprzedzone mieszkaniem w namiocie. Za takim interpretacją idzie komentarz Orygenesa. Brak stałych fundamentów w namiocie i jego tymczasowy charakter skłania do porównania z Kościołem na tym świecie. Góra to Syjon, to królestwo Niebieskie. Pytanie: ” Jahwe, kto może gościć w Twym świętym Namiocie” jest pytaniem o to kto może być w Kościele. Nie tylko być, ale też gościć. Odpowiedzi należy szukać w dalszej części Psalmu. Właściwie jest prosta: ”Ten, kto prowadzi żywot nieskalany i pełni sprawiedliwość”. Ten więc wstępuje na górę Pana, kto prowadząc życie nieskalane pełni sprawiedliwość i gości w Kościele. Sprawiedliwość - jak mówi Orygenes - nie zna brata, nie zna ojca, nie zna matki, zna prawdę; nie ma względu na osobę, naśladuje Boga.

Wiesław Gdowicz

Jan Paweł II

Psalm 15 — człowiek sprawiedliwy

Audiencja generalna, 4 lutego 2004

1. Psalm 15 [14], stanowiący przedmiot naszego rozważania, uznawany jest często przez biblistów za część «liturgii wstępnej». Czytając go, podobnie jak w przypadku niektórych innych utworów Psałterza (por. na przykład Psalmy 24 [23]; 26 [25]; 95 [94]), możemy sobie wyobrazić swego rodzaju procesję wiernych gromadzących się tłumnie przy bramach świątyni na Syjonie, by wziąć udział w sprawowaniu kultu. W formie dialogu między wiernymi i lewitami przedstawione zostają niezbędne warunki, jakie trzeba spełnić, by być dopuszczonym do celebracji liturgicznej, a więc do zażyłości z Bogiem.

Z jednej strony bowiem pada pytanie: «Kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie, kto zamieszka na Twej górze świętej?» (Ps 15 [14], 1). Z drugiej strony, przedstawione zostają cechy wymagane, by móc przekroczyć próg «przybytku», czyli świątyni wznoszącej się na «górze świętej» Syjon. Wymienionych jest jedenaście cech — stanowią one idealną syntezę zasadniczych zobowiązań moralnych zawartych w prawie biblijnym (por. ww. 2-5).

2. Na fasadach egipskich i babilońskich świątyń wypisywane były niekiedy warunki, jakie trzeba było spełnić, by móc wejść do świętego pomieszczenia. Trzeba jednak zwrócić uwagę na znaczącą różnicę między nimi a warunkami, o których mówi nasz Psalm. W wielu kulturach religijnych warunkiem dopuszczenia przed oblicze Bóstwa jest przede wszystkim rytualna czystość zewnętrzna, którą osiąga się poprzez ablucje, określone gesty i szaty.

Natomiast Psalm 15 [14] domaga się oczyszczenia sumienia, tak by jego wybory wypływały z umiłowania sprawiedliwości oraz bliźniego. Dlatego też w tych wierszach wyczuwamy obecność ducha proroków, którzy wielokrotnie zachęcają do łączenia wiary z życiem, modlitwy z żywym zaangażowaniem, adoracji ze sprawiedliwością społeczną (por. Iz 1, 10-20; 33, 14-16; Oz 6, 6; Mi 6, 6-8; Jr 6, 20).

Posłuchajmy, dla przykładu, ostrej nagany proroka Amosa, który w imię Boga piętnuje kult oderwany od spraw codziennych: «Nienawidzę waszych świąt i brzydzę się nimi. Nie będę miał upodobania w waszych uroczystych zebraniach. Bo kiedy składacie Mi całopalenia i wasze ofiary, nie znoszę tego, a na ofiary biesiadne z tucznych wołów nie chcę patrzeć. (...) Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość niech się wyleje jak nie wysychający potok!» (Am 5, 21-22. 24).

3. Przyjrzyjmy się teraz jedenastu zobowiązaniom wymienionym przez Psalmistę, które mogłyby stanowić podstawę osobistego rachunku sumienia, ilekroć przygotowujemy się do wyznania naszych win, byśmy mogli dostąpić komunii z naszym Panem podczas celebracji liturgicznej.

Pierwsze trzy zobowiązania mają charakter ogólny i są wyrazem etycznego wyboru: postępować w sposób moralnie nienaganny, praktykować sprawiedliwość i w końcu dbać o szczerość w mowie (por. Ps 15 [14], 2).

Następnie wymienione są trzy powinności, które możemy określić jako dotyczące relacji z bliźnim: wyeliminowanie oszczerstw z mowy, unikanie wszelkich działań, które mogłyby zaszkodzić bratu, oraz powstrzymywanie się od zniewag ubliżających ludziom, z którymi żyjemy na co dzień (por. w. 3). Dalej Psalmista mówi o wymogu zajęcia zdecydowanego stanowiska w kwestiach społecznych: należy gardzić złoczyńcą, a szanować tego, który boi się Boga. Wreszcie wymienione zostają ostatnie trzy przykazania, w świetle których mamy badać sumienie: dochować wierności danemu słowu, złożonej przysiędze, nawet jeżeli wypływają z tego negatywne konsekwencje dla nas; nie pożyczać pieniędzy na lichwę, będącą plagą, która również i w naszych czasach jest haniebną praktyką, zdolną zniszczyć życie wielu osób; w końcu, unikać wszelkiej formy korupcji w życiu publicznym — również i tego nakazu należy rygorystycznie przestrzegać także w naszych czasach (por. w. 5).

4. Postępowanie tą drogą autentycznych decyzji moralnych oznacza gotowość na spotkanie z Panem. Również Jezus, w Kazaniu na Górze, przedstawia własną podstawową «liturgię wstępną»: «Jeśli więc przyniesiesz dar swój przed ołtarz i tam sobie przypomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przed ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim. Potem przyjdź i dar swój ofiaruj» (Mt 5, 23-24).

Kto postępuje w sposób wskazany przez Psalmistę — tak kończy się nasza modlitwa — «nigdy się nie zachwieje» (Ps 15 [14], 5). Św. Hilary z Poitiers, Ojciec i Doktor Kościoła żyjący w IV w., w swym Tractatus super Psalmos w następujący sposób komentuje tę końcową część Psalmu, odnosząc ją do wstępnego obrazu przybytku świątyni na Syjonie: «Gdy człowiek działa zgodnie z tymi przykazaniami, przebywa w przybytku, odpoczywa na górze. Trzeba więc wiernie wypełniać polecenia oraz realizować dzieło przykazań. Ten Psalm powinien być zakotwiczony w głębi, zapisany w sercu, utrwalony w pamięci; ze skarbem jego wyrażonego zwięźle bogactwa powinniśmy się konfrontować dzień i noc. I w ten sposób, przyswajając sobie ten skarb w drodze ku wieczności i żyjąc w Kościele, będziemy mogli w końcu odpocząć w chwale Ciała Chrystusowego» (PL 9, 308).

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Psalm 15 [14], który jest przedmiotem naszej dzisiejszej refleksji, ma charakter pieśni liturgicznej. Przypomina warunki, które należało spełnić przed udziałem w uroczystościach świątynnych. W egipskich i babilońskich świątyniach tego rodzaju warunki bywały rzeźbione na ich fasadach. Narodowi wybranemu te obowiązki przypominał natomiast śpiew liturgiczny. Psalmista wylicza 11 warunków, które należało spełnić, by można było przekroczyć w spokoju sumienia próg świątyni. Przypomina między innymi o uczuciu Bożej bojaźni i szacunku wobec bliźnich. Podkreśla obowiązek nienagannego postępowania moralnego w życiu, w duchu sprawiedliwości i umiłowania prawdy. W dziedzinie relacji międzyludzkich wskazuje na konieczność dochowania wierności danemu słowu, odrzucenia nadużyć i zgorszeń. Tylko postępując tą drogą człowiek może godnie przygotować się na spotkanie z Panem.

(Słowo Jana Pawła II z okazji Dnia Życia Konsekrowanego zamieszczamy w «Kronice», s. 60.)

---