Osoby fizyczne

Z. Radwański „Prawo cywilne - część ogólna”

Stosunki cywilnoprawne to wzajemne zależności między równorzędnymi jednostkami ze względu na przysługujące im uprawnienia do określonych przedmiotów materialnych lub niematerialnych. Przez podmioty prawa rozumiemy jednostki uczestniczące w tych stosunkach, do których wymienione przedmioty należą.

Podmiotem prawa jest każdy człowiek bez względu na płeć, rasę, narodowość, wyznanie czy pochodzenie. Podmiotowość prawną polskie prawo przyznaje każdemu człowiekowi, stanowiąc w art. 8 § 1 KC, że zdolność prawną ma każdy człowiek.

• Zdolność prawna - właściwość polegająca na zdolności do tego, aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Jest nieodłączną cechą każdego podmiotu prawa. Podmiotowość prawna i zdolność prawna to pojęcia tożsame. Nie można w drodze czynności prawnej ograniczyć, ani wyłączyć zdolności prawnej.

Człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia, tj. odłączenia od ciała matki, przy czym konieczną przesłanką nabycia zdolności prawnej jest, aby dziecko w chwili urodzenia żyło; bez znaczenia czy jest zdolne do życia. Art. 9 KC wprowadza domniemanie, że dziecko przyszło na świat żywe, ciężar dowodu, że dziecko urodziło się martwe, spoczywa na tym, kto się na ten fakt powołuje.

Treść art. 8 KC w jego obecnym brzmieniu może stanowić podstawę do wysnucia wniosku, że nasciturus nie ma zdolności prawnej, gdyż uzyskuje ją dopiero z chwilą urodzenia. Taki pogląd ukształtował się w doktrynie i orzecznictwie. Art. 927 par. 2 w zw. z art. 972 KC przewiduje, że dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą lub zapisobiorcą, jeżeli przyjdzie na świat żywe. Ojcostwo dziecka poczętego, lecz jeszcze nie narodzonego, może być ustalone przez uznanie, nie jest natomiast dopuszczalne sądowe ustalenie ojcostwa takiego dziecka. Celem strzeżenia praw dziecka poczętego, a nie narodzonego, może być ustanowiony kurator. Z tego względu przyjęło się, iż prawo polskie przyznaje dziecku poczętemu zdolność prawną warunkową. Przysługuje ona nasciturisowi pod warunkiem zawieszającym , że nasciturus urodzi się żywy.

Zdolność prawna warunkowa - prawa podmiotowe nie mogą być wykonywane, a jedynie zabezpieczone, w oczekiwaniu, czy dziecko urodzi się żywe i w następstwie tego nabędzie je definitywnie. „nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur”

Każdemu człowiekowi przysługuje zdolność prawna w takim samym zakresie. Przypadki ograniczenia zdolności prawnej są w polskim prawie nader rzadkie. Przewiduje je np. Kodeks karny, który wśród kar dodatkowych wymienia m.in. pozbawienie praw rodzicielskich i opiekuńczych.

Ustanie zdolności prawnej - następuje zawsze z chwilą śmierci człowieka, która wyznacza tym samym kres osoby fizycznej. W następstwie tego gasną lub przechodzą na inne osoby przysługujące człowiekowi w chwili jego śmierci prawa lub obowiązki.

Dowodem śmierci człowieka jest akt zgonu. Sporządza go urząd stanu cywilnego po przedstawieniu mu karty zgonu, wystawionej przez lekarza oraz na podstawie pisemnego zgłoszenia właściwego organu prowadzącego dochodzenie, co do okoliczności zgonu. Akt zgonu sporządza się również na podstawie dwóch orzeczeń sądowych:

1. o stwierdzeniu zgonu - wydaje sąd gdy akt zgonu nie został sporządzony i gdy w wyniku postępowania dowodowego dojdzie do przekonania że śmierć danej osoby jest niewątpliwa

2. o uznaniu za zmarłego - wydaje sąd gdy człowiek zaginął. Gdy nie da się ustalić czy dana osobna żyje czy zmarła. Ma charakter konstytutywny, ponieważ dopiero decyzja sądu wywołuje skutki prawne. Zaginiony może być uznany z zmarłego po upływie 10 lat od końca roku kalendarzowego, w których według istniejących informacji jeszcze żył. Gdy zaginiony w chwili uznania ukończył 70 lat, to wystarczy upływ lat 5. nie wolno nikogo uznać za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego w którym ukończyłby on 24 lata.

• Zdolność sądowa - związana jest ściśle ze zdolnością prawną, polegającą na możliwości bycia stronami lub uczestnikami postępowania sądowego w sprawach cywilnych.

• Zdolność do czynności prawnych - oznacza że podmiot prawa cywilnego może sam dokonywać czynności prawnych prowadzących do nabywania praw i zaciągania zobowiązań lub do kreowania innych zmian w jego stosunkach cywilnoprawnych. Nie zawsze musi ona przysługiwać każdemu podmiotowi obdarzonemu zdolnością prawną. W okresach gdy podmiot nie ma zdolności do czynności prawnych, zastępuje go ktoś inny (np. rodzic nieletniego dziecka).

W odniesieniu do osób fizycznych zdolność do czynności prawnych wiąże się z tym, że człowiek do podejmowania tych czynności musi osiągnąć konieczną dojrzałość i mieć odpowiednią sprawność umysłową. Biorąc pod uwagę te okoliczności, polski system prawny wyróżnia trzy stany człowieka:

1. brak zdolności do czynności prawnych

• osoby które, nie ukończyły lat 13

• osoby całkowicie ubezwłasnowolnione (może być osoba, która ukończyła 13 lat; osoba która nie jest w stanie kierować swym postępowaniem wskutek choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii; ma charakter konstytutywny; osoba taka nie może zawrzeć związku małżeńskiego, sporządzić testamentu, uznać dziecka, ustanawia się dla niej przedstawiciela ustawowego - rodzice, opiekun, kurator; ustaje wspólność małżeńska).

Czynności prawne dokonywane przez osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych są bezprawnie nieważne (art. 14 §1 KC). Zasada ta chroni wspomniane osoby przed niekorzystnymi dla nich konsekwencjami czynności prawnych, ale równocześnie dotkliwie ogranicza ich udział w stosunkach cywilnoprawnych. W imieniu tych osób czynności tych dokonują przedstawiciele ustawowi (z reguły rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie).

2. ograniczoną zdolność do czynności prawnych

• osoby które ukończyły 13 rok życia, a nie ukończyły jeszcze 18 raku życia; zawarcie związku małżeńskiego przed 18 rokiem życia powoduje uzyskanie pełnoletności.

• osoby częściowo ubezwłasnowolnione, ukończenie 18 roku życia, osoba potrzebuje pomocy (choroba psychiczna, alkoholowa), orzeczenie sądowe ma charakter konstytutywny, ustanawia się przedstawiciela ustawowego - kuratora, możliwość zawarcia związku małżeńskiego za zgodą sądu, ustaje wspólność majątkowa

• osoba dla której ustanowiono tymczasowego doradcę (sąd ustanawia doradcę na czas postępowania sądowego o ubezwłasnowolnienie)

3. pełną zdolność do czynności prawnych - uzyskuje pełnoletni, tzn. osoba, która ukończyła 18 rok życia lub wcześniej zawarła związek małżeński (art. 10 KC). Zdolność tę zachowuje się do śmierci, jeżeli nie nastąpiło ubezwłasnowolnienie lub ustanowienie doradcy tymczasowego w toku postępowania o ubezwłasnowolnieni

Cechy osobiste człowieka, wyróżniające go od innych ludzi, które mają szczególne znaczenie na obszarze stosunków cywilnoprawnych:

• imię i nazwisko - językowe oznaczenia indywidualnej osoby fizycznej odróżniające ją od innych ludzi

dziecku nie można nadać więcej niż dwóch imion (art. 50 PrASC)

zmiana imienia lub nazwiska dopuszczalna jest tylko z ważnych przyczyn ustalanych w trybie administracyjnoprawnym

pseudonimy - oznaczenia przesłaniające dowolnie przybierane zwłaszcza w związku z działalnością artystyczną, literacką lub wojskową

• dodatkowe dane osobowe - są to: data i miejsce urodzenia, imiona rodziców i nazwisko rodowe matki (lub ojca jeśli je zmienił)

rejestruje się je wraz z imieniem i nazwiskiem w księgach stanu cywilnego (art. 40 PrASC)

• stan rodzinny - czyli usytuowanie człowieka w tzw. rodzinie małej. Jego cechą jest niepodzielność, polegająca na tym że człowiek może pozostawać tylko w jednej relacji tego typu oraz wzajemność rozumiana w sensie, że stan rodzinny jednej osoby z konieczności logicznej determinuje stan rodzinny innej osoby. Jest to:

pochodzenie od określonych rodziców (także adopcja)

związanie małżeństwem (bycie lub niebycie w związku małżeńskim)

separacja - stan małżonków

• płeć - cecha przyrodzona człowieka (płeć żeńska i męska)

• wiek - ustala się go na podstawie daty urodzenia człowieka, rejestrowanej w księgach stanu cywilnego

• stan cywilny - pojęcie to nie jest jasno określone w przepisach, art. 1 PrASC wiąże z nim szerokie znaczenie: „Ustawa reguluje sprawy związane z rejestracją urodzeń, małżeństw oraz zgonów, a także sprawy dotyczące innych zdarzeń, które mają wpływ na stan cywilny osób”.

J. Ignatowicz - stan cywilny to wyłącznie stan rodzinny osoby, głównie z uwagi na to że ma on niepodzielny i wzajemny charakter, a jego dochodzenie odbywa się w drodze odrębnego postępowania sądowego.

H. Eichler - pojęcie stanu cywilnego należy odnieść do podstawowych - przede wszystkim dla prawa prywatnego - cech osobistych człowieka, podlegających ogólnemu reżimowi prawa o aktach prawa cywilnego.

• księgi stanu cywilnego - są prowadzone przez urzędy stanu cywilnego. Rejestruje się w nich fakty: urodzenia, małżeństwa i zgonu, z podaniem miejsca i daty ich zajścia. Ponadto płeć, pochodzenie od rodziców, imię i nazwisko dziecka oraz jego przysposobienie, jeżeli miało ono miejsce oraz wszelkie zmiany dotyczące wspomnianych okoliczności

• ewidencja ludności - obejmuje rejestrację danych o osobach, nie tylko tych znajdujących się w księgach stanu cywilnego ale również o miejscach ich pobytu - zarówno stałego jak i czasowego

dowód osobisty - dokument stwierdzający tożsamość osoby fizycznej

Miejsce zamieszkania - w rozumieniu przepisów określa je jedynie miejscowość, a nie adres. Obecnie określenie miejscowości jako miejsca zamieszkania jest użyteczne dla ustalenia właściwości miejscowej sądu oraz innych organów powołanych do dokonywania doniosłych dla stosunków cywilnoprawnych czynności.

Reguły określania miejsca zamieszkania człowieka różnią się w zależności od tego, jakich osób fizycznych dotyczą:

• osoby pełnoletnie - (nie pozbawione zdolności do czynności prawnych) - określa się według tego gdzie taka osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 KC). Na tej podstawie wyróżnia się dwa elementy łącznie konstruujące pojęcie miejsca zamieszkania:

1. obiektywny - faktyczne przebywanie w określonym miejscu

2. subiektywny - polegający na zamiarze stałego pobytu

art. 28 KC stanowi, że można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania

art. 25 KC mówi, że małżonkowie mogą mieć odrębne miejsca zamieszkania

• dzieci lub podopieczni - miejsce zamieszkania osób, których interesy w stosunkach cywilnoprawnych reprezentują rodzice lub opiekunowie określa się według miejsca zamieszkania przedstawicieli ustawowych (art. 26, 27 KC). Jest to tzw. pochodne lub ustawowe miejsce zamieszkania.

W sytuacji gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom mającym różne miejsca zamieszkania, „miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa”, a „jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy”.

OSOBY PRAWNE!!!

Osoba prawna - jednostka organizacyjna, która została przez normę prawną wyposażona w zdolność prawną, która zatem może być podmiotem stosunków cywilnoprawnych. Jest nią twór społeczny, prezentujący się w postaci zorganizowanej formy działalności ludzkiej, czyli realnego zjawiska.

Art. 33 KC - „Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.”

Zdolność prawna osób prawnych - zakres jej jest węższy niż zdolności osób fizycznych, ale mogą one uzyskiwać wszelkie prawa i być obciążane wszelkimi zobowiązaniami.

Ograniczenia zdolności prawnej osób prawnych wynikają:

- z istoty osób prawnych,

- z ustawy,

- ze statutu.

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych - wg art. 38 KC osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Tym samy prawo polskie stoi na stanowisku teorii organów - organ składa się z osób fizycznych, które zgodnie z przepisami określającymi ustrój danej osoby prawnej urzeczywistniają jej wolę.

Metody konstrukcji osób prawnych:

• metoda ogólnego formułowania cech osób prawnych. Prawodawca uznaje za osobę prawną każdą jednostkę organizacyjną, która ma zespół cech generalnie przez niego określonych.

• metoda normatywna; opiera się na jednoznaczności i pewności kwalifikacyjnej; wskazuje z nazwy typy i indywidualne organizacje wyposażone w osobowość prawną.

FUNKCJE OSÓB PRAWNYCH





dogodna dla obrotu prowadzi do ograniczenia

gospodarczego forma odpowiedzialności uczestników

koncentracji kapitału organizacji obdarzonej

osobowością prawną

W zależności od tego, w jakim zakresie państwo zastrzega sobie wpływ na powstanie osoby prawnej, wyróżnia się:

- system aktów organów państwa, osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa, jego akt jest niezbędną przesłanką jej powstania; może nim być akt normatywny - ustawa lub rozporządzenie,

- system koncesyjny, organizacja społeczna powstaje z inicjatywy tzw. założycieli, którymi - zależnie od typu osoby prawnej - mogą być osoby fizyczne lub prawne, ale ponadto potrzebne jest jeszcze zezwolenie właściwego organu państwa (koncesja),

- system normatywny, akt normatywny określa w sposób generalny dla danego typu osoby prawnej przesłanki, od których spełnienia zależy powstanie konkretnej jednostki; państwo zastrzega sobie kontrolę nad tym, czy zachowane zostały wszystkie, przewidziane prawem, wymagania i uzależnia nabycie osobowości prawnej od wpisania danej organizacji do odpowiedniego rejestru (przy powstaniu spółek akcyjnych i z o.o.).

[Wpis do rejestru - pozwala kontrolować, czy nowa osoba prawna powstała zgodnie z obowiązującymi przepisami; z chwilą wpisania osoba prawna uzyskuje osobowość prawną. [Art. 37 § 1 KC „Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej”]

Nazwa - indywidualizuje osobę prawną w obrocie cywilnoprawnym; ustala ją akt erekcyjny osoby prawnej (ustawa, rozporządzenie, umowa, statut)

Siedziba - ustalana jest w akcie erekcyjnym w dowolny sposób;

[ZASADA: gdy akt erekcyjny nie określa siedziby osoby prawnej wtedy - wg art. 41 KC - „(...) siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający”]

Organy - wg art. 38 KC „Osoba prawna działa przez swoje organy (...)”

Teoria organów osób prawnych:

• 
  wolę osoby prawnej urzeczywistniają osoby fizyczne wchodzące w skład organu (są to tzw. piastuni)

• charakter organu określają przepisy właściwe dla tej osoby prawnej

• działanie piastuna jest działaniem organu gdy:

1. mieści się w granicach kompetencji

2. osoba fizyczna działa jako organ

3. osoba fizyczna działa stosownie do procedury

• organ nie jest samodzielnym podmiotem stosunku cywilnoprawnego

• uprawnienie organu jest kompetencją do działania a nie jest prawem do działania

[ZASADA: jeżeli ktoś bezpodstawnie występując w roli organu osoby prawnej zawiera umowę, to umowa taka nie wywołuje skutków prawnych; gdyby jednak druga strona nie wiedziała o tym, że zawiera umowę z rzekomym tylko organem, wówczas ustawa chroni jej dobrą wiarę]

[Przekroczenie uprawnień - kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres swojego umocowania, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonywaniu umowy oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, ze zawarła umowę, nie wiedząc o braku umocowania.]

Odpowiedzialność za zawarcie umowy lub przekroczenie umocowania przez osobę działającą jako organ lub w imieniu spółki nie istniejącej wg art. 39 §1,2 KC:

1. obowiązany jest do zwrotu tego co uzyskał

2. oraz do naprawienia szkody którą na skutek działań tej osoby poniosła.

[ZASADA: Zgodnie z art. 42 §1 KC jeżeli osoba prawna nie ma organów i nie może z tego powodu prowadzić swoich praw ustanawia dla niej sąd kuratora. Kurator powinien niezwłocznie powołać organy osoby prawnej albo przeprowadzić jej likwidację (art. 42 §2 KC)]

Najbardziej rozpowszechniony jest system organizacyjny, na który składają się trzy organy: stanowiący, kontrolny oraz organ zarządzający.

Teoria organów a teoria przedstawicielstwa:

• 
  wola organu jest wolą osoby prawnej a przedstawiciel wyraża wolę własną ale ze skutkiem dla i w imieniu osoby prawnej

• organ wchodzi w skład struktury osoby prawnej a przedstawiciel jest poza tą strukturą

• organ czerpie umocowanie swej kompetencji z ustroju osoby prawnej uregulowano ustawą lub statutem a przedstawiciel umocowany jest na podstawie pełnomocnictw

• ustanowienie organu jest obowiązkiem, czyli osoba prawna nie może działać bez organu a ustanowienie przedstawiciela jest dobrowolne

[przedstawiciel osoby prawnej - najczęściej pełnomocnik, jest samodzielnym podmiotem prawnym niezależnym od podmiotowości osoby prawnej, działa na podstawie umocowania wynikającego z pełnomocnictwa i nie jest on konieczny w obrocie cywilnoprawnym]

Dobra osobiste - Art. 43 KC tworzy odesłanie do przepisów o dobrach osobistych osoby fizycznej i nakazuje te przepisy stosować odpowiednio do osób prawnych.

Dobra osobiste osób prawnych mają charakter niemajątkowy i niezbywalny; w dużej mierze wpływają one na ogólną sytuację ekonomiczną tych osób prawnych

• polski system ochrony danych osobowych ograniczony jest tylko do osób fizycznych

• spośród uprawnień ochronnych służącym osobom fizycznym do odpowiedniego stosowania na rzecz osób prawnych nadają się:

1. żądanie ustalenia prawa osobistego

2. roszczenie o zaniechanie lub usunięcie skutków naruszeń

Typy dóbr osobistych osób prawnych








dobra sława nazwa nietykalność pomieszczeń

(dobre imię, reputacja) w przypadku gdy osoby prawne używają w których znajdują się biura osoby prawnej

naruszenie polega na rozgłaszaniu tej samej nazwy, kolizję tę rozstrzyga się

nieprawdziwych informacji lub wedle zasady pierwszeństwa używania

ferowaniu ocen nie mieszczących się - szczególnym rodzajem nazwy jest

w granicach rzeczowej i firma przedsiębiorcy

konstruktywnej krytyki

tajemnica korespondencji strefa prywatności

osoba prawna może przeciwstawić się bezprawnemu

śledzeniu, przesłuchiwaniu lub innym działaniom

zmierzającym do uzyskania tajemnic przedsiębiorstwa

Rodzaje osób prawnych:

1. Państwowe osoby prawne - wyróżnia się je ze względu na ich majątkowe, a także strukturalne powiązania z państwem

• Skarb Państwa - swoisty podmiot prawa cywilnego; realizuje zadania publiczne państwa (przede wszystkim władcze) wymagające korzystania przez państwo z jego mienia - można powiedzieć że Skarbem Państwa jest samo państwo występujące w charakterze podmiotu cywilnoprawnego (fiskus)

Jako odrębna osoba prawna sam odpowiada za swoje zobowiązania; w szczególności więc nie ponoszą odpowiedzialności za jego zobowiązania przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne

(art. 40 § 1 KC) „Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za państwowe osoby prawne, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej”

Skarb Państwa działa przez jednostki organizacyjne, które w stosunkach cywilnoprawnych i procesowych występują jako tzw. stationes fisci [zagadnienie reprezentacji Skarbu Państwa reguluje ustawa o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa]

• inne państwowe osoby prawne - (podstawę ich wyróżniania wskazuje art. 1a ustawy o uprawnieniach SP) - należą do nich inne niż Skarb Państwa jednostki organizacyjne, posiadające osobowość prawną, której mienie jest w całości mieniem państwowym

Tworzy się je przede wszystkim dlatego, aby przesunąć kompetencje w zakresie cywilnoprawnych stosunków gospodarczych z urzędników państwowych na rzecz specjalistów pełniących funkcje organów państwowych osób prawnych

Należą do nich:

1. przedsiębiorstwa państwowe

2. banki państwowe (np. PKO BP)

3. państwowe osoby prawne powoływane na podstawie indywidualnych ustaw np. Narodowy Bank Polski

[mienie państwowe - odnosi się nie tylko do majątku Skarbu Państwa, ale również do majątków innych państwowych osób prawnych]

• szczególne zadania ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa - należą do nich:

1. inicjowanie polityki państwa w zakresie gospodarowania mieniem Skarbu państwa i państwowych osób prawnych

2. ochrona interesów Skarbu Państwa

wykonuje on także inne funkcje (art. 2 ustawy o uprawnieniach SP), w szczególności:

1. ewidencjonuje wszystkie państwowe jednostki organizacyjne, którym przysługuje kompetencja do reprezentowania Skarbu Państwa i które wykonują jego prawa majątkowe

2. kontroluje wykonywanie wspomnianych wyżej uprawnień

3. wyraża zgodę na czynności prawne państwowych osób prawnych w zakresie rozporządzanie rzeczowymi składnikami ich majątku trwałego, których wartość przekracza 50 000 euro;

4. może przyjmować wykonywanie na rzecz organów Skarbu Państwa oraz państwowych osób prawnych, zastępstwa procesowego w sprawach szczególnie skomplikowanych lub o znacznej wartości przedmiotu sporu

2. Jednostki samorządu terytorialnego - art. 165 ust 1 Konstytucji „Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe.”

• gmina - dla uzyskanie przez gminę osobowości pranej nie jest konieczna jej rejestracja

ma ona swój własny majątek, którym nie odpowiada za zobowiązanie innych komunalnych osób prawnych, a te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy

nie ma wyodrębnionego systemu organów; może prowadzić działalność gospodarczą poprzez:

1. oświadczenia woli składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta

2. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

3. spółki akcyjne, które wyposażone są w odrębną osobowość prawną

• związki międzygminne - nabywają osobowość prawną po zarejestrowaniu w specjalnym rejestrze

organem wykonawczym związku jest zarząd, a jego kompetencje określa statut związku

• powiat - lokalna wspólnota samorządowa, którą na mocy prawa tworzą mieszkańcy określonego terytorium

osobowość prawna pozwala mu występować bezpośrednio w stosunkach cywilnoprawnych, a także dysponować należącym do niego mieniem

• województwo - regionalna wspólnota samorządowa, którą tworzą z mocy ustawy mieszkańcy największej jednostki zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej

oświadczenia woli składa marszałek województwa wraz z członkiem zarządu

3. Korporacje i fundacyjne osoby prawne

• korporacje - w ich strukturze organizacyjnej funkcjonują członkowie, którzy poprzez swoje uprawnienia organizacyjne decydują o jej działalności (stowarzyszenia, partie polityczne, spółki handlowe i spółdzielnie)

• fundacje - w ich strukturze występuje instytucja założyciela, który wyposaża osobę prawną w jej pierwotny majątek, określa jej strukturę organizacyjną i cele działania

Koniec bytu osoby prawnej:

- akt powołanego do tego organu państwa; przede wszystkim, gdy zostały powołane do życia przez akt organu władzy lub administracji państwowej,

- okoliczności obiektywne, które z mocy samej ustawy powodują rozwiązanie osoby prawnej (np. upływ czasu na który została ona powołana),

- uchwała organu osoby prawnej (np. walne zgromadzenie w przypadku spółdzielni).

Ustanie osoby prawnej:

- likwidacja jej działalności, a tym samym jej majątku,

- reorganizacja, która następuje bez jej likwidacji, może polegać na połączeniu dwu osób prawnych: jedna przejmuje drugą (ustaje tylko osoba prawna przyjęta - inkorporacja), albo łączone osoby prawne przestają istnieć i na ich miejsce powstaje nowa (unia).

Ułomne osoby prawne - jednostki organizacyjne lub twory społeczne, które w myśl art. 33 k.c. nie mają osobowości prawnej, ale nabywają prawa i zaciągają zobowiązania , a więc są traktowane w obrocie tak, jakby były osobami prawnymi, z tym zastrzeżeniem, że stają się one nosicielami praw i obowiązków nie w pełni, lecz ograniczonym zakresie (spółka komandytowa).

Art. 33¹ § 1 „Do jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje osobowość prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.”


nie można zaliczyć do tej kategorii m.in. stationes fisci, spółki cywilnej (art. 860-875 KC)

1

---