ZARZĄDZANIE RYZYKIEM
Ryzyko - kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia oraz jego skutków które stanowią szansę na dodatkowe korzyści bądź tez zagrożenie. Zarządzanie ryzykiem stanowi centralny element zarządzania strategicznego. Celem jest zapewnienie maxymalnie trwałych korzyści. Zarządzanie ryzykiem powinno być procesem ciągłym i stale udoskonalanym. Działalność krótko jak i długo terminowa.
Ryzyko - niebezpieczeństwo, że zdarzenia i akcje mające miejsce zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i w jego otoczeniu, poprzez swoje oddziaływania mogą utrudniać bądź uniemożliwiać osiągnięcie strategicznych i operacyjnych celów organizacji.
Ryzyko odnosi się więc do możliwości odstępstwa od sytuacji założonej i związane jest zawsze z niepewnością odnośnie przyszłych zysków
Czynniki zewnętrzne
Ryzyko finansowe - stopy procentowe, ryzyko kredytowe, kursy wymiany walut
Ryzyko strategiczne - konkurencja, zmiany wśród klientów, zmiany w branży, zmiany popytu
Ryzyko operacyjne - ustawodawstwo, kultura, skład zarządu
Niebezpieczeństwa - umowy, dostawcy, siły przyrody, otoczenie
Czynniki wewnętrzne
-płynność i przepływy pieniężne
-badania i rozwój, kapitał intelektualny
-księgowość, systemy informatyczne, łańcuch zaopatrzeniowy, rekrutacja
-dostęp publiczny, pracownicy, majątek, produkty i usługi
Cele zarządzania ryzykiem
-poprawa wyników finansowych
-zapewnienie warunków aby firma nie ponosiła strat
-maxymalne ograniczenie i zabezpieczenie się przed skutkami
-określenie stopnia niepewności
Zarządzanie ryzykiem dotyczy
-rozpoznawanie rodzajów ryzyka
-identyfikacja ryzyka
-unikanie ryzyka,
-zatrzymanie ryzyka
-kontrolowanie
-opracowanie strategii
-organizacji działu zarządzania ryzykiem
-pomiar (ilościowy, jakościowy) - duże, średnie, małe
Fazy opanowania ryzyka (risk identification) Analiza ryzyka
1.Identyfikacja ryzyka
-ustalenie przyczyn ryzyka
-stwierdzenie możliwych następstw
-identyfikacja podmiotów dotkniętych ryzykiem (wypadek-kierowca)
2.Analiza ryzyka i zrozumienie jego istoty
-ustalenie prawdopodobieństwa zaistnienia ryzyka
-ustalenie konsekwencji zaistnienia danego zdarzenia ryzyka
3.Podanie możliwych wariantów
-sformułowanie możliwych wariantów
-analiza kosztów i skutków poszczególnych wariantów
4.Oszacowanie ryzyka i określenie granic
-ustalenie zdolności do podejmowania ryzyka
-ustalenie poziomu ryzyka kraju
-klasyfikacja możliwych rozwiązań do osiągnięcia celu
5.Decyzje w obszarze ryzyka (procedury)
-wybór odpowiednich narzędzi
-ustalenie priorytetów
-optymalna kombinacja do realizacji
6.Monitorowanie i kontrola podjętych działań
-sprawdzenie skuteczności przyjętej koncepcji i ocena ex-post
-nowe uformowanie procesu zarządzania ryzykiem banku firmy ubezpieczeniowej, produkcyjnej
Kontrola zarządzania ryzykiem (audyt)
-bieżące raportowanie o dokonanych transakcjach i kontrola zawartych transakcji,
-monitorowanie zawartych transakcji, analiza sytuacji rynkowej, reagowanie na zmiany na rynku,
-informowanie o zawieranych transakcjach w okresowych sprawozdaniach finansowych Spółki.
Źródła informacji o rynku
-serwisy informacyjne
-internet
-prasa
-radio, telewizja
Techniki identyfikacji ryzyka
-burza mózgów
-kwestionariusze
-analizy biznesowe
-warsztaty w zakresie oceny ryzyka
-audyt i kontrole
-badanie wypadków
-wzorcowe rozwiązania w danej branży
Ryzyko pozytywne - badanie rynku, prognozowanie, testy marketingowe, prace badawczo-rozwojowe, analiza skutków dla działalności
Ryzyko negatywne - analiza zagrożeń, analiza drzewa niesprawności, analiza trybu i skutków awarii
PORZĄDEK
1.Międzynarodowy porządek bezpieczeństwa NATO
2.Międzynarodowy porządek społeczny ILO, FAO
3.Międzynarodowy porządek w handlu i konkurencji WTO
4.Międzynarodowy porządek walutowy i finansowy BIS
ZASADY PORZĄDKU W PAŃSTWIE
1.Porządek kulturalny
2.Porządek polityczny i prawny
3.Porządek gospodarczy
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM BANKOWYM
Zarządzanie ryzykiem bankowym obejmuje przedsięwzięcia mające na celu planową i celową analizę oraz sterowanie ryzykami występującymi w działalności bankowej, a także kontrolę podejmowanych przedsięwzięć.
Wśród wielu rodzajów ryzyka bankowego na uwagę zasługuje podział na ryzyko:
-kredytowe,
-płynności,
-stopy procentowej,
-walutowe.
A. RYZYKO KREDYTOWE
To niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika banku zaciągniętego kredytu (w całości lub części) wraz z odsetkami, prowizjami i innymi opłatami.
Niebezpieczeństwa:
-mniejsze niż oczekiwane wpływy z odsetek, na skutek zmiany stopy procentowej,
-ryzyko negatywnego kształtowania się kursu walutowego w przypadku kredytów w walutach obcych,
-możliwość wystąpienia ryzyka płynności w przypadku opóźnień w spłacie,
-strata wartości pieniądza, zwłaszcza w przypadku wysokiej inflacji,
-pogorszenie się możliwości refinansowania.
Etapy zarządzania ryzykiem kredytowym
-identyfikacja i pomiar ryzyka kredytowego
-sterowanie ryzykiem kredytowym
-nadzór nad ryzykiem kredytowym
-finansowanie ryzyka kredytowego
-administrowanie ryzykiem kredytowym
Ryzyko kredytowe
1.Obowiązek gromadzenia dokumentów, dotyczących kontrahenta, m.in.:
-odpis z Krajowego Rejestru Sądowego,
-kopie decyzji o nadaniu numeru REGON oraz NIP,
-sprawozdania finansowe,
2.Obowiązek przestrzegania ustalonych limitów
- wartościowego oraz czasowego + monitoring,
3.Terminy płatności ustalane m.in. w oparciu o:
-dane finansowe kontrahenta,
-oceny współpracujących z nim przedstawicieli Spółki,
4.Dział Windykacji; współpraca z wywiadownią gospodarczą.
B. RYZYKO PŁYNNOŚCI
Ryzyko płynności, to ryzyko niemożności realizacji transakcji z uwagi na ograniczoną przepustowość, płynność rynku. Związane jest z barierami mobilności kapitału. Ryzyko pojawia się wówczas gdy terminy wpływów i wypływów środków pieniężnych nie są dopasowane. Główną przyczyną utraty płynności finansowej jest nieterminowa spłata wierzytelności banku oraz przedterminowe wycofanie depozytów. Płynność finansową należy rozpatrywać w okresach krótkich (1 m-ca) , średnich (kwartału) i długich (roku i powyżej).
Instrumentami ograniczania ryzyka płynności mogą być np..:
- zróżnicowanie portfela aktywów , kredytów i papierów wartościowych
- lokaty międzybankowe , dopasowanie terminów stóp procentowych i tworzenie rezerw
- otwarcie możliwości korzystania z kredytu redyskontowego i lombardowego w NBP
C. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ
To niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian rynkowych stopy procentowej na sytuacje finansową banku. Możliwość zmiany wartości (a zatem również ceny) obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Ryzyko stopy procentowej bywa często określane ryzykiem zmiany wartości. Im bardziej wartość obligacji reaguje na zmiany stóp procentowych, tym większe jest ryzyko stopy procentowej
Na rozmiary ryzyka stopy procentowej wpływają:
-wartość pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stopy procentowej (przede wszystkim: kredyty długo- i krótkoterminowe oraz leasing finansowy),
-zmienność rynkowych stóp procentowych.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej
Celem zarządzania ryzykiem stopy jest zredukowanie wielkości tego ryzyka, a nie jego całkowite wyeliminowanie. Wielkość ryzyka zależy od wielkości zmian oprocentowania, wolumenu transakcji i czasu, na jaki zostały zawarte transakcje.
Ryzyko stałej stopy procentowej - zmniejszenie różnicy pomiędzy odsetkami otrzymanymi i płaconymi przez bank (kredyty jednodniowe)
Ryzyko zmiennej stopy procentowej - niebezpieczeństwo zmniejszania różnicy między kwotą otrzymanych a płaconych odsetek przy zmianach rynkowej stopy oprocentowania (wieloletnie kredyty hipotetyczne)
D. RYZYKO WALUTOWE
Polega na wpływie wahań kursów walutowych pomiędzy wybranymi walutami i względem waluty bilansowej na rynek finansowy banku.
Ryzyko walutowe (kursowe) jest związane z możliwością osiągnięcia zysku lub poniesienia straty w rozliczeniach walutowych transakcji handlowych lub operacji finansowych na skutek rewaluacji lub dewaluacji waluty, wahań kursów walutowych i niestabilnych stóp procentowych na rynkach zagranicznych
Etapy zarządzania ryzykiem walutowym
-prognoza przepływów walutowych na okres najbliższych 3 miesięcy, aktualizowana
w okresach miesięcznych,
-informacja na temat zawartych kontraktów: kwoty, terminy płatności, inne istotne informacje,
-prognoza krótkoterminowa przepływów walutowych na okres najbliższych czterech tygodni,
-informacja na temat możliwych opóźnień w regulowaniu płatności przez kontrahentów
Rodzaje kursu walutowego:
Ryzyko strategiczne(ekonomiczne) - wynika z czynników które urealniają kursy walutowe, a zwłaszcza z inflacji.
Ryzyko transakcyjne - zmiana jednej waluty na drugą import/export
Ryzyko translacyjne - konieczność przeliczenia i ujęcia w sposób statyczny zmian kursów walutowych dla potrzeb bilansu i rachunku wyników
Klasyfikacja kursu walutowego
Kursy stałe
1.Sztywny kurs walutowy
2.System stałych kursów walutowych (Breton Woods)
3.System stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń
4.Stałe kursy ze stopniową systematyczną zmienną parytetu (kurs pełzający)
Kursy płynne
1.Kurs rynkowy - wynika ze stosunku podaży i popytu na rynku walutowym
2.Kurs rynkowy administrowany - w określonym przedziale wahań
3.Kurs urzędowy - ustalony na mocy decyzji władz monetarnych
RYZYKO UBEZPIECZENIOWE
Zdarzenie losowe objęte ubezpieczeniem; bardziej ściśle prawdopodobieństwo jego zajścia.
Ryzyko ubezpieczeniowe wiąże się z konstrukcją produktów i wyceną składek ubezpieczeniowych oraz z możliwością dokonania niewłaściwej oceny ryzyka i wyceny zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia
RYZYKO DLA POTRZEB UBEZP. (DEFINICJA)
-RYZYKO UBEZP. TO NIEPEWNOŚĆ CO DO NASTĄPIENIA OKREŚLONEGO ZDARZENIA W WARUNKACH ISTNIENIA Z LUB WIĘCEJ MOŻLIWOŚCI
-RYZYKO TO UBEZPIECZONA OSOBA LUB PRZEDMIOT
RYZYKO W UBEZPIECZENIACH:
-MOŻLIWOŚĆ ZDARZENIA POWODUJĄCEGO STRATĘ
-PRAWDOPODOBIEŃSTWO NASTĄPIENIA ZDARZENIA POWODUJĄCEGO STRATĘ
-PRZEDMIOT LUB GRUPĘ PRZEDMIOTÓW, KTÓRE NARAŻONE SĄ NA STRATĘ (BUDYNEK, ZWIERZĘ ITD.)
-ZDARZENIE, KTÓRE STRATĘ WYRZĄDZA (OGIEŃ, ITD.)
-MOŻLIWOŚĆ LUB PRAWDOPODOBIEŃSTWO SUBIEKTYWNEGO POWIĘKSZANIA STRATY WYNIKAJĄCEJ Z JAKIEGOŚ NIEBEZPIECZEŃSTWA
-MOŻLIWA WIELKOŚĆ STRATY NA KTÓRE NARAŻONE SĄ OSOBY LUB MIENIE
-ZRÓŻNICOWANIE MOŻLIWYCH STRAT
-NIEPEWNOŚĆ DOTYCZĄCA STRAT
RYZYKO PRAWNE
Ryzyko prawne jest spowodowane niepewnością wywołaną zmianami regulacji prawnych istniejących w otoczeniu. Ryzyko prawne jest ryzykiem tego, że kontrakty nie są prawnie wykonalne lub prawidłowo udokumentowane.
Kwestie ryzyka prawnego reguluje Kodeks Karny.
Zarządzanie ryzykiem prawnym :
1.Ryzyko wadliwej identyfikacji potrzeb legislacyjnych
2.Ryzyko nadmiernego unormowania
3.Ryzyko niedostatecznego uregulowania
4.Ryzyko niedostosowaności w praktyce określonej legislacji
5.Ryzyko nadużywania prawa z inspiracji politycznych i gospodarczych sił nacisku
6.Ryzyko indetencji organów w stosowaniu prawa (policja)
7.Ryzyko negatywnych skutków nieznajomości prawa.
RYZYKO POLITYCZNE
Polega na tym, że różnego rodzaju okoliczności polityczne dotyczące danego kraju (ryzyko wojen, zmiany rządów i związane z tym zmiany polityki gospodarczej, zmiany przepisów prawa dewizowego czy podatkowego) mogą zatrzymać albo przynajmniej zahamować przepływ strumieni pieniężnych tego kraju; podobne efekty mogą wywołać klęski żywiołowe w dużej skali, których możliwość wystąpienia zalicza się także do ryzyka kraju.
Wewnętrzne
1.Stosunek do obcokrajowców, inwestorów
2.Protekcjonizm, cenzura, fałszowanie wyborów, polityczne więzienie
3.Róznice etniczne, religijne , językowe
4.Radykalizacja
Symptomy - konflikty społeczne, demonstracje, strajki
Zewnętrzne
1.Zależność od innych państw
2Negatywny wpływ sił politycznych i różnych religii
Symptomy - polityka niestabilności, przewrót lub zamachy stanu, wojna domowa, powstanie, partyzantka
SKALA RYZYKA PLITYCZNEGO
PRI - INDEKS RYZYKA POLITYCZNEGO
0-19 Minimalne ryzyko
20-34 Akceptowalne ryzyko
35-44 Wysokie ryzyko
Od 45 Ryzyko nie do przyjęcia
Klasyfikacja ryzyka politycznego
1.Specyficzne ryzyka firm
-ryzyko biznesowe
-wymiany z zagranicą
-ryzyko związane z zarządzaniem
2.Specyficzne ryzyko kraju
-zakaz transferu
-ryzyko kulturowe
-struktura społeczna
-religia
-protekcjonizm
3.Specyficzne ryzyko globalne
-terroryzm i wojna
-przeciwnicy globalizacji
-ochrona środowiska
-bieda
-ataki w przestrzeni cybernetycznej