Cyrkulacja kapitału

Kapitał to prywatnie posiadane środki produkcji. Właściciel kapitału -kapitalista, przedsiębiorca. Kapitał ma postać rzeczową i postać pieniężną.

Postac rzeczowa to środki pracy, przedmioty pracy - surowce, postać gotowa, jeszcze niesprzedana, siła robocza.

Postac pieniężna kapitału - przede wszystkim na zakup siły roboczej.

W sferze produkcji materialnej - kapitał rzeczowy, na rynku kredytowym - kapitał pożyczkowy. Współcześnie przede wszystkim system bankowy.

Kapitał przechodzi trzy fazy, pieniężną (zakup środków pracy), wytwarzania, co następuje przez zespolenie pracy ludzkiej ze środkami produkcji - oraz na powrót - fazy pieniężnej, czyli sprzedaży wytworzonych dóbr (odpłatnego świadczenia usług).

Celem i sensem działalności przedsiębiorcy jest to, aby utarg był większy od wartościowego wyrazu zaangażowanego i wykorzystywanego kapitału, czyli w tym ujęciu, kosztu.

Czynniki produkcji wykorzystywane w procesie produkcji zużywają się, co oznacza, że ich wartość maleje - stanowiąc koszt. Koszt ten jest przenoszony w procesie wytwarzania na nabywców.

Czynniki produkcji zużywają się i muszą być odtworzone. W miarę upływu czasu pracy zdolność do pracy maleje. Odtworzenie następuje już poza przedsiębiorstwem, poprzez płacę roboczą.

Wielkości realne wyrażone w cenach przy uwzględnieniu ruchu cen.

Przedmioty pracy w całej swej fizycznej substancji tkwią w wartości nowo wytworzonych dóbr. Ulegają pełnemu zużyciu w jednym cyklu produkcyjnym. Środki pracy [maszyny urządzenia budynki] zużywają się stopniowo, w wielu cyklach produkcyjnych. W praktyce postępuje się w pewien określony, dość schematyczny sposób. Majątek przedsiębiorstwa dzielimy na majątek, środki trwałe i środki obrotowe. Dla rozróżnienia ich przyjmuje się kryterium wartości początkowej oraz kryterium wartościowo - czasowe. Finansowym odzwierciedleniem zużycia środków trwałych w związku z jego wykorzystaniem w procesie wytwarzania jest amortyzacja. Podział ten jest zbliżony do podziału na środki i przedmioty pracy, jednak nie jest z nim tożsamy. W Polsce np. regulacja prawna dotyczące amortyzacji są bardzo szczegółowe. Określamy tam, co zaliczamy do środków trwałych i dla poszczególnych ich rodzajów określają ich amortyzację. Stopa amortyzacji jest odwrotnością czasu życia środka trwałego. Przy założeniu liniowej amortyzacji - jeśli zakładamy, że odpis amortyzacyjny w poszczególnych latach wynosi tyle samo, przykładowo - pięcioletni okres eksploatacji, to znaczy, że roczna stopa amortyzacji wyniesie 20 %. Istnieje również progresywna stopa amortyzacji, Np. zużycie samochodu. Zużycie fizyczne ma miejsce głównie w toku eksploatacji środków trwałych. Wielkość i tempo tego zużycia zależą w zasadzie od czasu, intensywności i warunków użytkowania środków trwałych. Natomiast zużycie ekonomiczne, zwane także moralnym, może powodować konieczność wymiany środków trwałych, przed ich zużyciem fizycznym, w wyniki działania takich czynników ekonomicznych, jak np. uruchomienie produkcji nowych typów maszyn i urządzeń bardziej wydajnych i tańszych w eksploatacji niż dotychczasowe, zastosowanie nowych ulepszonych procesów technologicznych lub rozpoczęciem produkcji nowych wyrobów. Obsolescencja to zjawisko spadku wartości majątku trwałego z związku z upływem czasu oraz zużycie ekonomiczne.

Amortyzacja spełnia trzy podstawowe funkcje:

1. Odtworzeniową, przez systematyczne dostarczanie informacji o rozmiarach procesów zużycia środków trwałych, by zapobiec ich maksymalnym zużyciu.

2. Kosztową, przez dostarczanie danych dotyczących jednego z elementów kosztów.

3. Ewidencyjno - rachunkową, przez ustalenie rozmiarów zużycia środków trwałych w celu korygowania ich wyceny ewidencyjnej (wartości inwentarzowej) do poziomu wartości bieżącej.

Cyrkulacje często porównuje się do ruchu wskazówek zegara.

Reprodukcja i jej rodzaje, akumulacja

Reprodukcja - stały proces odtwarzania, odnawiania czynników produkcji. Trzy rodzaje reprodukcji:

1. reprodukcja prosta - zachowana jest ciągłość produkcji przy zmieniających się z okresu na okres rozmiarach produkcji Pt1 = Pt2 = Pt3= …=Ptn, utrzymanie poziomu produkcji na tym samym poziomie w czasie jest możliwe wtedy i tylko wtedy, gdy wolumen funkcjonującego kapitału jest odtwarzany do dotychczasowej wielkości.

2. reprodukcja zawężona - utrzymywany jest proces produkcji przy zmniejszających się z okresu na okres jej rozmiarach Pt1>Pt2>…>Ptn, poziom produkcji spada, ponieważ wolumen funkcjonującego kapitału nie jest odtwarzany do dotychczasowej wielkości, konsumpcja jest wyższa od zysku. Zjawisko przejadania majątku.

3. reprodukcja rozszerzona - zachowana jest ciągłość procesu produkcyjnego przy zwiększających się z okresu na okres rozmiarach produkcji. Pt1<Pt2<…<Ptn Poziom produkcji rośnie, ponieważ wolumen zaangażowanego kapitału jest nie tylko odtwarzany do dotychczasowych rozmiarów, ale powiększany z okresu na okres. Dzieje się tak dlatego, że nie cały zysk jest przeznaczony na konsumpcję. Zysk się akumuluje. Akumulacja jest więc warunkiem reprodukcji rozszerzonej, to nieskonsumowana część zysku przeznaczona na powiększenie kapitału.

Mówimy o wolumenie funkcjonującego kapitału. Ponieważ traktujemy go jako całość, agregat. Poszczególne jego składniki ulegają zmianą, ale niekoniecznie w takim samym tempie. Warunkiem reprodukcji rozszerzonej jest akumulacja, w reprodukcji prostej jest ona zerowa, natomiast w zawężonej występuje zjawisko „przejadania” majątków z poprzednich okresów.

Reprodukcja rozszerzona jest zjawiskiem typowym i w długim okresie, stałym co do tendencji.

Długookresowe prawo reprodukcji rozszerzonej - trend (wielkość produkcji do czasu t)

czas t

W rzeczywistości nie jest to linia prosta, gdyż obserwujemy okresy przyspieszania bądź spowalniania wzrostu.

MODEL KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ

• monopol pełny - uproszczony obraz rzeczywistości gospodarczej, nazywany monopolem czystym, pełny monopol produkcji i sprzedaży, w jego warunkach występuje cenotwórstwo , monopolista kształtuje cenę towaru w oparciu o znane mu reguły rynkowe. Monopolista jest zainteresowany pchaniem cen w górę. W warunkach monopolu trudno jest sformułować jakieś uogólnienie co do kształtowania się zasad rynkowych. Jeśli ilość nabywana dobra A jest taka, to jeśli cena będzie niższa to ilość nabywana będzie większa. Jeśli zwiększa się skala produkcji, wytwórca realizuje korzyści skali. Siła reakcji popytu może być różna w zależności od tego, z jakim rodzajem dobra mamy do czynienia.

• Konkurencja monopolistyczna - względnie duża liczba przedsiębiorstw, ale znacznie mniejsza niż w warunkach konkurencji doskonałej, działający wytwórcy wytwarzają niewiele różniące się od siebie produkty, pewne zróżnicowanie produktów, w związku z tym występuje konkurencja. Mamy do czynienia z ograniczoną kontrolą cen. Nigdy nie osiągnie efektywności konkurencji doskonałej.

• Oligopol - ma największy zasięg, mieszczą się w nim wszystkie sytuacje opisane wcześniej, od kilku do kilkunastu producentów. Oligopol doskonały - podmioty dysponują mniej więcej taką sama siłą ekonomiczną. Oligopol niedoskonały [nieustabilizowany], gdy ich udział w rynku jest zróżnicowany Zazwyczaj grupa przedsiębiorstw, które opanowują znaczną część rynku, poza grupą dominująca działają pozostałe firmy. Niewiele firm, których decyzje cenowe są wzajemnie zależne. Oligopol istnieje wówczas, gdy liczba producentów jest na tyle mała, że ich decyzje wpływają na siebie wzajemnie.

• Tabelka str. 47

POJĘCIE I FUNKCJE CEN

• Cena - pieniężny wyraz wartości towaru. Tylko przypadkowa cena jest zgodna z wartością.

• Podstawowe pojęcie wartości - tzw. obiektywna koncepcja wartości zasadza się na wartościo - twórczej funkcji ludzkiej pracy. Subiektywna nawiązuje do zjawiska użyteczności dobra. Zależy od poziomu nasycenia naszej potrzeby - malejąca użyteczność krańcowa dobra. W miarę konsumpcji kolejnych jednostek dobra w czasie użyteczność jest coraz mniejsza.

• Wymiana ekwiwalentna i nieekwiwalentna.

• W skali makroekonomicznej- mamy do czynienia z ekwiwalentną wymianą, możemy przyjąć, że w danym czasie podczas gdy ceny jednych dóbr są nadwartościowe to drugich są podwartościowe, wzajemnie się przenikają.

• Ceny niezależnie od typu gospodarki spełniają rozmaite funkcje. Możemy przyjąć, że pełnią funkcję rozdzielczą, redystrybucyjna, informacyjna (cena jest nośnikiem informacji dla konsumenta i producenta - informuje o opłacalności produkcji takiego towaru), dochodowa (ceny dóbr materialnych i usług powinny obejmować odtwarzanie wszelkich kosztów ponoszonych do ich wyprodukowania oraz zapewnić określoną nadwyżkę niezbędną do finansowania rozwoju społecznego, możemy ją rozpatrywać zarówno z makro - i mikroekonomicznego (jaka powinna być cena z punktu widzenia producenta prywatnego) punktu widzenia), [agregacyjna, motywacyjna itp.]

---