Praca niniejsza jest próbą stworzenia projektu ewaluacji na podstawie istotnych dla mnie wartości procesu integracji. Ewaluacja na stałe przyjęła się w badaniach jakości pracy placówek pedagogicznych mając na względzie ich dalszy rozwój. Podobnie dzieje się procesem integracji dzieci niepełnosprawnych z dziećmi zdrowymi- również i on jest znaczący dla dzisiejszej pedagogiki. Dostrzegając braki działań integracyjnych w swoim otoczeniu postanowiłam stworzyć choćby ich fikcyjny przebieg poddając je procesowi ewaluacji. Stworzenie matrycy do działań ewaluacyjnych było podstawą do podjęcia przeze mnie dalszych rozważań…
PROJEKT
EWALUACJI ODDZIAŁU INTEGRACYJNEGO FUNKCJONUJĄCEGO
W PRZEDSZKOLU PUBLICZNYM NR …
W roku szkolnym 2009/ 2010 w Przedszkolu Publicznym nr …utworzono oddział integracyjny, którego wychowankami były dzieci grupy mieszanej (5 i 6 lat). Grupa ta skupiała się z 19 wychowanków: 15 dzieci zdrowych oraz 4 dzieci niepełnosprawnych. Idea funkcjonowania oddziału integracyjnego wypłynęła z potrzeby otoczenia, bowiem na terenie miasta i gminy nie było do tej pory placówki nastawionej na potrzeby edukacyjne i społeczne małego, niepełnosprawnego człowieka.
W Polsce każde dziecko ma fundamentalne prawo do nauki niezależnie od jego warunków intelektualnych, fizycznych, socjalnych, emocjonalnych czy innych, dlatego też Przedszkole Publiczne nr … wyszło naprzeciw wymaganiom dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych (2 dzieci z zespołem Downa, 1 dziecko z niedosłuchem, 1 dziecko z zaburzonym rozwojem kończyny górnej). Jako, że jest to działanie innowacyjne na tym terenie, należałoby przeanalizować wszelkie istotne procesy zachodzące w oddziale integracyjnym przedszkola. Pokaże to obiektywny obraz całego procesu integracyjnego, pozwoli podjąć odpowiednie działania modyfikacyjne oraz określi możliwość dalszego rozwoju placówki w kierunku działań integracyjnych przyjmując za A. Maciarz (1999), że „najważniejszym kierunkiem przemian w wychowaniu przedszkolnym jest dążenie do tworzenia warunków jak najpełniejszej integracji społecznej”. Według niej „proces społecznej integracji obejmuje relacje między osobami pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi i prowadzi do coraz wyższego stopnia włączenia osób niepełnosprawnych w społeczność osób pełnosprawnych, upodmiotowienia ich w tej społeczności i znormalizowania ich sytuacji społecznej”.
PRZEDMIOT BADAŃ: „Oddział integracyjny - jego działalność i dalsza przyszłość”
CELE EWALUACJI:
Określenie skuteczności i przydatności działalności oddziału integracyjnego w Przedszkolu Publicznym nr …;
Określenie wartości wzajemnych oddziaływań na siebie dzieci zdrowych i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
Określenie postawy rodziców względem działalności integracyjnej oddziału przedszkolnego;
Wskazanie perspektyw dla dalszej działalności oddziału integracyjnego i dla ewentualnego rozwoju przedszkola w kierunku dalszych działań względem integracji;
WYKONAWCA EWALUACJI:
- dyrekcja przedszkola
ODBIORCY PROCESU EWALUACJI:
-dyrekcja przedszkola
- organ prowadzący - Urząd Miasta i Gminy w …
PYTANIA KLUCZOWE W EWALUACJI:
Jakie są efekty rocznej działalności oddziału integracyjnego w Przedszkolu Publicznym nr …?
- w sferze osiągnięć edukacyjnych
- w sferze relacji rówieśniczych
Jakie zmiany zaszły w postawach społecznych dzieci zdrowych i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
W jakim stopniu określić można przydatność funkcjonowania i potrzebę dalszej działalności, czy rozwoju oddziału integracyjnego?
Czy w toku przebiegu rocznej działalności oddziału integracyjnego nastąpiły istotne trudności , np. organizacyjne, edukacyjne?
W jaki sposób rodzice dzieci odbierają działalność oddziału integracyjnego i jaki mają stosunek do samej idei integracji?
Czy przedszkole jest wystarczająco przystosowane do wymagań i potrzeb dzieci niepełnosprawnych?
Co można poddać modyfikacji w dalszym etapie funkcjonowania oddziału integracyjnego w przedszkolu?
KRYTERIA EWALUACJI:
Skuteczność
Przydatność
Efektywność
Potrzeba
Współdziałanie
METODY I NARZĘDZIA:
Analiza dokumentów- (diagnoza osiągnięć dziecka -wstępna i końcowa, dziennik zajęć, program, plany miesięczne, zeszyt obserwacji wychowanka)
Ankieta - kwestionariusze ankiet (rodzice, nauczyciele)
Wywiad - kwestionariusz wywiadu (rodzice, nauczyciele)
wywiad grupowy „focus” ( dzieci oddziału integracyjnego)
OKREŚLENIE PRÓBY BADAWCZEJ:
- wychowankowie oddziału integracyjnego;
- rodzice dzieci;
- nauczyciele (nauczyciel wychowania przedszkolnego, pedagog specjalny);
RAMY CZASOWE: - przeprowadzenie badań na podstawie rocznej działalności oddziału integracyjnego-(czas trwania działań ewaluacyjnych - 2 miesiące: VII- VIII)
„ Nie można zostawić świata, takim jakim jest”
J. Korczak
Wielki człowiek, prekursor pedagogiki Nowego Wychowania, kierował się tymi właśnie słowami podążając swoją ścieżką działalności. To dlatego zrobił tak wiele, wskrzesił tyle płomyków nadziei w bezbronnych sercach swych małych podopiecznych. Ta niepozorna z wyglądu postać kryła w swych oczach wszystkie dziecięce łzy, w których topił się ból, strach i koszmar wojny. Dziecko było dla niego największą wartością bez względu na to jak wyglądało, kim było. Dostrzegał w dziecku siłę, która miała zmieniać świat…
Przytoczyłam jeden z korczakowskich cytatów, ponieważ postawa tego pedagoga dawała sens istnienia jego podopiecznym - byli bezbronni, opuszczeni i samotni, a on stworzył im chociaż trochę lepszy świat. Taki lepszy świat możemy stworzyć dziś i my naszym dzieciom. A które w dzisiejszym pędzącym świecie będą tymi bezbronnymi, opuszczonymi i samotnymi?...Te, które się różnią w jakiś sposób od „normalnego” dziecka- dzieci niepełnosprawne. Dziś nie stoją one pod szarą ścianą wojny, nie bronią się przed wrogiem,…dziś stoją pod ścianą niezrozumienia, wyobcowania, inności i bronią się przed spojrzeniem społeczeństwa. Mimo, że ich niepełnosprawność ma różne oblicza, tak samo potrzebują opiekuńczych skrzydeł, pod którymi zdołają ukształtować swoje „ja” w społeczeństwie. Nie uda im się to, jeżeli będą pozostawać w izolacji od swoich zdrowych rówieśników, jeżeli nie scalą się ich światy.
Jako, że pierwsze lata życia są okresem intensywnego rozwoju u wszystkich dzieci i charakteryzują się one wtedy podatnością na oddziaływania wszelkich bodźców z otoczenia, okres ten uważam za najwłaściwszy, aby podjąć kroki ku integracji. Miejscem, gdzie można stworzyć najlepsze ku temu warunki jest przedszkole integracyjne. To tutaj kształtują się społeczne zachowania, kontakty rówieśnicze, wszelkie istotne w życiu umiejętności. To tutaj dziecko niepełnosprawne może znaleźć zrozumienie i uśmiech ze strony zdrowych rówieśników, może naśladować pozytywne zachowania, zaspokajać swoje potrzeby psychiczne i społeczne, przezwyciężać trudności i słabości. Warto podkreślić, że ogromne znaczenie ma również dla rozwoju zdrowych dzieci - poprzez pomaganie swoim niepełnosprawnym kolegom uczą się oni rozumieć drugiego człowieka, uczą się życzliwości, uczynności, koleżeńskości, wrażliwości. W naturalny sposób wytwarza się w dzieciach postawa opiekuńcza, postawa odpowiedzialności za słabszych. To bardzo piękne cechy i być może ich obserwacja nie miałaby miejsca, gdyby nie idea tworzenia przedszkoli integracyjnych, czy oddziałów integracyjnych w typowych placówkach przedszkolnych. Uważam, ze ważnym jest, aby wszystkie dzieci mogły się razem wychowywać, rozwijać, dojrzewać do życia w społeczeństwie. Poprzez uczestnictwo dziecka niepełnosprawnego w rozwoju innych dzieci zacierają się pewne granice, scalają się owe dwa światy - niepełnosprawności z pełnosprawną egzystencją dziecka w środowisku przedszkolnym. Odnajduje tu ono swoją tożsamość, wartość i poczucie bezpieczeństwa…
Potrzeba tworzenia przedszkoli integracyjnych lub choćby pojedynczych oddziałów integracyjnych jest bardzo ważna. Te dzieci są wśród nas, nie tylko w dużych miastach, gdzie mają ułatwiony dostęp do przygotowania przedszkolnego, ale również w małych miasteczkach i na wsi. Zasługują tak samo na zrozumienie i szansę na lepsze życie w społeczeństwie, dlatego warto pielęgnować ideę integracji na szczeblu przedszkolnym. Warto stworzyć im „ ciepły kąt”, przepełniony takimi wartościami jak tolerancja, akceptacja czy wyrozumiałość, który spełni swoją główną rolę - przygotuje małego człowieka do życia bez względu na stan jego umysłu czy ciała.
Być może znajdzie się w niedługim czasie realizator przedstawionej powyżej wizji przedszkola integracyjnego w małym miasteczku, a kiedy przeprowadzi w nim podobną ewaluację podjętych przez siebie działań integracyjnych stwierdzi, że było warto, że to ma sens, że nie tylko usprawni swoje działania, ale także je rozwinie... „dostanie skrzydeł”, tak jak wychowankowie jego przedszkola. Wynik ewaluacji na tyle zobrazuje mu całokształt działań, aby mógł wyciągnąć odpowiednie wnioski i pokierować się właściwą droga działania.
Tak więc… „nie zostawiajmy świata takim, jakim jest”, zmieniajmy go dla dzieci, stwórzmy im warunki do godnego i szczęśliwego życia już od najmłodszych lat, bo przecież - jak mówił sam Korczak - „lata dziecięce są górami, z których rzeka bierze swój początek, rozpęd i kierunek”…