PIOSENKA RELIGIJNA W LITURGII?
W naszych wspólnotach często dochodzi do głosu muzyka, którą można by potocznie nazwać wesołą. Wykonawcami jej są często zespoły wokalno-instrumentalne, soliści, a nawet zdarza się, że wszyscy uczestnicy śpiewają rytmiczne melodie często ruszając się do taktu (na przykład - o zgrozo - wykonywany w czasie Eucharystii w jednym z kościołów w naszej archidiecezji [sic!] przebój zespołu Ich Troje z ureligijnionym tekstem : „Powiedź, Panie Jezu...”).
Należy postawić stanowcze pytanie, czy takie praktyki, wciskające się bądź co bądź do liturgii, są właściwe i należy je podtrzymać, czy też jest to zwyczaj niezgodny z duchem liturgii.
Sięgnijmy najpierw do wskazań Stolicy Apostolskiej. W instrukcji „Musicam Sacram" czytamy: „Kościół nie odsuwa z czynności liturgicznych żadnego rodzaju muzyki sakralnej, byleby tylko odpowiadała ona duchowi samej czynności liturgicznej oraz charakterowi poszczególnych ich części i nie przeszkadzała ludowi w odpowiednim uczestnictwie". Na innym zaś miejscu wskazuje: „Przy dopuszczaniu i używaniu instrumentów muzycznych należy brać pod uwagę ducha i tradycje poszczególnych narodów. Jednakże to, co według ogólnego przekonania oraz w praktyce nadaje się tylko do muzyki świeckiej, należy całkowicie wyłączyć z wszystkich czynności liturgicznych".
Pisząc na temat piosenki religijnej musimy mieć świadomość, ze tak jak każda tego typu forma muzyczna składa się ona z dwóch istotnych składników: tekstu i melodii.
Nie wszystkie teksty piosenek religijnych są rzeczywiście religijne. Teksty religijne powinny czerpać treść z prawd wiary, z Pisma św., ksiąg liturgicznych, a przynajmniej Boga — jako Pana i Stwórcę wszechrzeczy — powinny uważać za motyw postępowania człowieka. Mają one niewątpliwą wartość światopoglądową i pomagają do tworzenia prawidłowych postaw życiowych.
Jednakże piosenka to nie tylko tekst, ale to także melodia. Melodie przeznaczone do użytku w liturgii powinny odznaczać się określonymi przymiotami: mieć charakter sakralny, winny być doskonale w swej formie i powinny być wyraźnie przeznaczone do liturgii. Czy melodie piosenek religijnych odpowiadają tym wymaganiom?
Charakter sakralny zakłada pewną powagę i ,,odpowiedniość" do sprawowanych obrzędów. Do sprawowania świętych obrzędów dopuszczano tylko muzykę, która sprzyjała refleksyjnemu przeżywaniu liturgii i modlitewnemu skupieniu. Piosenki o lekkiej, a nawet skocznej melodii, nadają się raczej do katechezy, na pielgrzymkę, ognisko itp. niż do liturgii, chociaż niekiedy sam tekst jest bez zarzutu. Niestety liturgia przypomina czasami bardziej koncert życzeń lub festiwal piosenki niż przeżywanie męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa a modlitewne skupienie najczęściej schodzi na drugi plan.
Druga cecha muzyki sakralnej - doskonałość formy - wymaga postawienia pytania, czy wszystkie piosenki są dobrymi kompozycjami muzycznymi? Odpowiedź na to pytanie musi być negatywna. Dzieje się tak z powodu braku wyczucia ducha liturgii oraz zbyt daleko posuniętej swobody w tej dziedzinie. Prowadzi to nieuchronnie do upadku muzyki liturgicznej. Każda kompozycja powinna być najpierw poddana ocenie fachowców, a dopiero potem włączana do liturgii. Należy więc w czasie czynności liturgicznych wykonywać śpiewy zamieszczone w zbiorach pieśni przystosowanych do użytku w czasie liturgii i posiadających zgodę kompetentnej władzy duchowej.
Utwory muzyczne, bądź w zamierzeniu kompozytora, bądź też z uwagi na swoją formę lub treść, mają zawsze swoje przeznaczenie. Wykorzystanie więc w liturgii tego, co zostało skomponowane do użytku pozaliturgicznego jest znacznym pomieszaniem porządku rzeczy. Tymczasem w liturgii należy wykonywać utwory zgodne z jej duchem, a nie kierować się indywidualnym gustem. W piosenkach melodia, harmonia, rytmika, instrumenty używane do towarzyszenia śpiewowi przypominają często muzykę świecką, zwłaszcza rozrywkową, nie możemy się zgodzić na włączenie tych kompozycji do liturgii.
Tak więc piosenka religijna nie odpowiada warunkom stawianym muzyce liturgicznej. Można ją stosować w sprawowaniu Eucharystii w grupach specjalnych, np. w Oazie Dzieci Bożych. Przepisy liturgiczne zezwalają w tym miejscu na pewne dostosowanie modlitw do poziomu rozwojowego uczestników liturgii. Pamiętajmy jednak, że wprowadzanie na własną rękę piosenek do świętych obrzędów desakralizuje samą liturgię, która ma być, jak stwierdza Sobór Watykański II„czynnością w najwyższym stopniu świętą".