I-2,3

Czas - 2 x 45 min

KONSPEKT ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH

Film 45min

TEMAT:

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO I CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JEGO POZIOM; PRZYCZYNY WYPADKÓW DROGOWYCH; KULTURA JAZDY JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA BEZPIECZENSTWO I PŁYNNOŚĆ RUCHU DROGOWEGO

CEL POZNAWCZY:

• poznanie czynników wpływających na bezpieczeństwo ruchu drogowego,

• poznanie możliwości uniknięcia niebezpieczeństwa w ruchu drogowy,

• zapoznanie się z wpływem alkoholu na organizm kierującego,

• poznanie konsekwencji niebezpiecznych zachowań na drodze,

• poznanie dopuszczalnego stężenia alkoholu we krwi i w wydychanym powietrzu.

CEL KSZTAŁCĄCY:

• kształcenie świadomości, że każdy uczestnik ruchu drogowego ma wpływ na bezpieczeństwo,

• wykształcanie umiejętnego stosowania zasad bezpiecznego korzystania z dróg,

• kształcenie nawyków poszanowania przepisów ruchu drogowego i konsekwentnego stosowania się do nich,

• kształcenie umiejętności oceny własnych umiejętności,

• kształcenie zdolności właściwej oceny stanu psychofizycznego kierującego pojazdem.

CEL WYCHOWAWCZY:

• kształtowanie postawy odpowiedzialnego uczestnika ruchu drogowego,

• wykształcanie przekonania, że bezpieczeństwo ruchu drogowego jest bardzo ważnym elementem kultury jazdy,

• kształtowanie przekonania, że to właśnie ja jestem odpowiedzialny za bezpieczeństwo na drodze,

METODA:

• wykład,

• pokaz plansz,

• pokaz z użyciem modeli i makiet,

• ćwiczenia praktyczne,

• samodzielna praca z tabelą,

• dyskusja,

• pogadanka,

• pokaz z użyciem programu na CD,

• pokaz filmu DVD,

• test wyboru przy użyciu programu CD jako metoda sprawdzenia wiadomości.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• tablica,

• flamastry,

• wskaźnik,

• ustawa „prawo o ruchu drogowym”,

• odtwarzacz DVD,

• TV,

• komputer ,

• rzutnik multimedialny,

• mapa drogowa Europy,

• „Znaki drogowe”: plansza nr 1 -17,

• „Sytuacje drogowe”: plansza nr 5 „Hamowanie”,

• plansza „Hierarchia znaków i sygnałów drogowych”,

• plansza „Martwe pola obserwacji”,

• plansze „Wpływ alkoholu na organizm”,

• tabele ilustrujące stężenie alkoholu we krwi,

• alcogoogle i inne pomoce do eksperymentu,

• program CD „Znaki i sygnały drogowe”,

• Film: „Wypadki drogowe”,

• CD PRAWKO B „CREDO” - testy i nauka.

STRUKTURA LEKCJI

SPRWY ORGANIZACYJNE:

• sprawdzenie obecności,

• wpisanie tematu do dziennika,

• inne sprawy organizacyjne.

PODANIE NOWEGO TEMATU I ZAPISANIE GO NA TABLICY

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO I CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JEGO POZIOM; PRZYCZYNY WYPADKÓW DROGOWYCH; KULTURA JAZDY JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA BEZPIECZENSTWO I PŁYNNOŚĆ RUCHU DROGOWEGO

ILOŚĆ WYPADKÓ I ILOŚĆ OFIAR

Badania Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że wypadki drogowe są dzisiaj na 7 miejscu na liście największych zagrożeń zdrowia i życia ludzkiego. Za 25 lat znajdą się na drugim, tuż po chorobach słuchu występujących na tle nerwicowym. Te zresztą będą wywołane w części hałasem spowodowanym przez środki transportu. Europejska Rada Bezpieczeństwa Drogowego przedstawia w sposób następujący skutki działania całego systemu transportu na życie i zdrowie obywateli:

• 1 na 3 obywateli UE będzie hospitalizowany z powodu uczestnictwa w wypadku drogowym,

• 1 na 20 obywateli zginie, bądź będzie ciężko ranny w wypadku drogowym,

• 1 na 80 obywateli zakończy swe życie o 40 lat wcześniej z powodu wypadku drogowego,

• średnio życie obywateli UE jest skrócone o 6 miesięcy z powodu wypadków drogowych,

• w przeciwieństwie do innych przyczyn zgonów, wypadki drogowe powodują zgony głównie ludzi młodych,

• wypadki drogowe powodują największą liczbę przedwczesnych zgonów z przyczyn zewnętrznych.

Prace nad poprawą bezpieczeństwa prowadzone są w dwóch grupach:

• zagadnienia techniczne,

• prace zmierzające do zmniejszenia wpływu błędu człowieka; można to osiągnąć przez edukację, trening, legislację i nadzór nad ruchem.

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY WYPADKÓW

• nadmierna prędkość

• ponad 20% wypadków drogowych wiąże się z nadmierną prędkością lub prędkością nie dostosowaną do warunków,

• ok. 30% ofiar śmiertelnych wszystkich wypadków;

• młodzi kierowcy

• brak doświadczenia i umiejętności prowadzenia pojazdu,

• skłonność do podejmowania ryzykownych zachowań,

• stosunkowo częsty udział w sytuacjach typu powrót z dyskoteki w piątek lub sobotę wieczorem + jazda z nadmierną prędkością + alkohol;

• nietrzeźwi użytkownicy dróg

• bardzo częsta przyczyna wypadków,

• przyzwolenie społeczne na prowadzenie pojazdów po wypiciu alkoholu,

• złudne przekonanie, że mała ilość alkoholu nie ma wpływu na reakcję;

• niechronieni użytkownicy dróg

• piesi, rowerzyści i motorowerzyści,

• szczególnie zagrożone grupy to dzieci, osoby starsze i osoby niepełnosprawne (bardzo dużo ofiar śmiertelnych);

• przejścia dróg w małych miejscowościach

• nakładanie się ruchu dalekobieżnego na ruch lokalny,

• duży ruch pieszy związany z rozmieszczeniem wzdłuż drogi obiektów handlowo-magazynowych;

• miejsca koncentracji wypadków drogowych

• więcej niż 4 wypadki na odcinku 1km w ciągu 1 roku,

• tzw. czarne punkty;

POZAOSOBOWE I OSOBOWE CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

CZYNNIKI POZAOSOBOWE:

1. Stan dróg - jako użytkownicy nie mamy na to wpływu. Jakość dróg w Polsce jest zła, jednak z roku na rok się poprawia. Mała ilość autostrad (wystarczy spojrzeć na mapę Europu i porównać). Drogi są często dziurawe, źle naprawiane, często spotykamy roboty drogowe. Niejednokrotnie widzimy złe oznaczenie robót drogowych lub brak tego oznaczenia. Wynika to z niedbalstwa lub niewiedzy pracowników drogowych.

2. Stan techniczny pojazdów - statystyka wskazuje, że niewielka liczba wypadków spowodowana jest złym stanem technicznym lub awarią pojazdu. Polacy jeżdżą coraz lepszymi samochodami i coraz częściej są one serwisowane i naprawiane w dobrych warsztatach. Nie można jednak zaniedbywać bieżących i okresowych przeglądów, żeby nie być uczestnikiem tych zdarzających się jednak kilku procentach wypadków. Można mówić jeszcze o bezpieczeństwie wynikającym z konstrukcji samochodu (bezpieczeństwo bierne i czynne) jednak tym zajmują się konstruktorzy i w tej dziedzinie jest coraz lepiej wraz z postępem technicznym. Nas jako kierujących, od strony technicznej interesować będą sprawy, na które mamy wpływ tzn. obsługa codzienna pojazdu i używanie pasów bezpieczeństwa.

3. Warunki zewnętrzne (atmosferyczne) - bywają różne, jednak doświadczony i dobrze wyszkolony kierowca potrafi właściwie reagować na zmieniające się warunki atmosferyczne i przystosować swój sposób jazdy do aktualnie panujących. Najważniejszą i podstawową rzeczą jest w takich sytuacjach zmniejszenie prędkości, bowiem daje to kierującemu więcej czasu na zareagowanie na niebezpieczeństwo.

Prezentacja planszy „droga hamowania” i omówienie danych przez nią prezentowanych.

4. Dystraktory (czynniki rozpraszające uwagę kierującego, np.: dzwoniący telefon komórkowy, palenie tytoniu, picie napojów i spożywanie pokarmów, rozmowa, sytuacje obserwowane w otoczeniu, nie mające związku z sytuacją na drodze)

5. Inni uczestnicy ruchu drogowego - w związku z tym, że piesi (szczególnie dzieci), rowerzyści i motorowerzyści tzn. osoby, które nie muszą mieć uprawnień do poruszania się po drogach, ale są zobowiązane do znajomości przepisów ruchu drogowego nie znają tych przepisów lub ich nie przestrzegają, my jako kierujący musimy być bardziej uważni i czujni i niejako przewidywać za innych uczestników. Dlatego też na drogach często spotykamy znaki ustrzegające kierujących o możliwości wkroczenia pieszych lub rowerzystów na drogę a nie ostrzega się (przy pomocy znaków) pieszych przed pojazdami

Osobami mającymi największy wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym są kierujący pojazdami. Poza tym na kursie na prawo jazdy problem bezpieczeństwo rozpatrujemy z punktu widzenia kierującego pojazdem, czyli z naszego.

PREDYSPOZYCJE DO BYCIA KIEROWCĄ

• podzielność , przerzutność uwagi,

• precyzja ruchów,

• refleks,

• spostrzegawczość,

• umiejętność oszacowania odległości,

• koordynacja wzrokowo - ruchowa,

• odporność na zmęczenie,

• odporność na dystraktory.

CECHY OSOBOWE POWODUJĄCE PODNIESIENIE RYZYKA WYPADKÓW

• agresywność w życiu przenosi się na drogę,

• skłonność do dominacji - podkreślanie własnego „ja” (rywalizacyjny sposób prowadzenia pojazdu),

• niska odporność na frustrację,

• obniżony krytycyzm (brak obiektywnej oceny sytuacji i zagrożenia),

• wysokie poczucie kontroli; przekonanie, że w każdej sytuacji jest się w stanie zapanować nad pojazdem,

• „przekonanie o nieśmiertelności” występujące u osób, które wyszły bez szwanku z niebezpiecznych wypadków.

CZYNNIKI OSOBOWE MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

1. Sprawność psychomotoryczna - indywidualna dla każdego człowieka; można jednak ją wyćwiczyć, podnieść jej poziom. Technika kierowania samochodem nie wymaga szczególnych uzdolnień ani predyspozycji, więc każdy człowiek dysponujący sprawnością przeciętną jest w stanie nauczyć się kierowania pojazdem

2. Emocje (pozytywne i negatywne) - szczególnie niebezpieczne jest odczuwanie

gniewu, które może być również spowodowane sytuacją na drodze lub

nagromadzeniem się tych sytuacji np. zachowanie się pieszych, wolno jadące pojazdy,

fala czerwonych świateł.

UWARUNKOWANIA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH

• wpływ testosteronu,,

• środki psychoaktywne (narkotyki, niektóre leki, alkohol),

• ból i niewygoda,

• frustracja (stan przykrego napięcia emocjonalnego wywołanego niemożnością osiągnięcia zamierzonego celu lub zaspokojenia potrzeby. Pojawia się w sytuacji wystąpienia przeszkody na drodze do celu. W ruchu drogowym może to być korek, objazd, warunki atmosferyczne, niezrozumienie poleceń, nieczynna sygnalizacja, zachowanie innych uczestników ruchu),

• proces wychowania (osoby wychowywane w agresji agresywnie reagują na sytuacje w ruchu drogowym),

• prowokacja i odwet (agresja rodzi agresję),

• środki masowego przekazu (propagują agresywne postawy),

• uprzedzenia (wroga lub negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi, oparta wyłącznie na przynależności do tej grupy, np. naród, płeć, preferencje seksualne, religia, wygląd, stan fizyczny/otyłość, inwalidztwo/,zawód, hobby, kolor włosów). Posługujemy się bowiem stereotypem (generalizacja odnosząca się do grupy, w ramach której identyczne cechy przypisane zostają wszystkim bez wyjątku jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic między nimi)

• udary mózgu,

• zaburzenia osobowości.

3, Stres psychologiczny (badania wykazały, że liczba wypadków i wykroczeń wzrastała

wraz ze wzrostem poziomu stresu, gdy kierujący prowadził pojazd po przeżyciu

trudnych sytuacji) Należy zdawać sobie sprawę, że stres powoduje nieracjonalne

reakcje i zaburzenia percepcji. Stres o umiarkowanym natężeniu, wywołujący

pozytywną reakcję organizmu (eustres) pobudza i wspomaga sprawne

działania. Stres powodujący negatywną reakcję to dysstres. Prowadzenie pojazdu w

ruchu drogowym jest sytuacją stresującą.

2. Narkotyki.

Jest to coraz większy problem. Szczególnie dotyczy to amfetaminy. Kierowcy TIR-ów często jeżdżą pod wpływem tego narkotyku. Istnieją jednak sposoby łatwego oznaczenia obecności narkotyków w organizmie przez badanie śliny, moczy lub krwi a nawet potu.

3. Leki. Do upośledzenia sprawności organizmu prowadzi również zażywanie niektórych leków. Szczególnie widoczne może być działanie leków na organizm człowieka chorego, zmęczonego fizycznie lub psychicznie. Należy bezwzględnie dowiedzieć się jakie jest działanie leku na organizm i zawsze poinformować lekarza przypisującego lek, że jest się kierowcą. Bardzo niebezpieczne jest również połączeni niektórych leków z alkoholem. Może to wywoływać różne bardzo niekorzystne reakcje organizmu

4. Alkohol. Jest jedną z głównych przyczyn groźnych w skutkach wypadków. Alkohol zabija więcej ludzi niż wszystkie inne narkotyki razem wzięte. Jako środek spowalniający funkcję centralnego układu nerwowego, alkohol odblokowuje zahamowania w korze mózgowej i wywołuje stan euforii. Wpływając na procesy zachodzące w mózgu, powoduje zmiany myśli, uczuć i zachowań. Współczesny ruch drogowy wymaga od wszystkich uczestników a w szczególności od kierujących pojazdami pełnej sprawności psychofizycznej.

Alkohol upośledza te funkcje organizmu i powoduje następujące skutki:

1. zmniejsza szybkość twoich reakcji.

(prezentacja planszy „Zależność długości drogi hamowania od czasu reakcji

kierowcy”)

Od momentu kiedy dostrzeżesz niebezpieczeństwo, a zanim właściwie na nie zareagujesz, upływa jakiś czas. Ten czas powinien być jak najkrótszy i wynosi ok. 0.6sek. (przy prędkości 50km/h pojazd przejedzie ok. 8m). Ten czas powinien być jak najkrótszy. Wypicie alkoholu znacznie wydłuża czas reakcji. Przy opóźnionej przez działanie alkoholu reakcji wyniesie np. 1,8sek. (przy prędkości 50km/h pojazd przejedzie ok. 24m) różnica wynosi 16m. Może to stanowić o życiu lub zdrowiu.

2. ogranicza twoje pole widzenia.

(prezentacja planszy „Pole widzenia”)

Normalnie pole twojego widzenia obejmuje kąt 180stopni. Wpływ alkoholu sprawia, że ten kąt zmniejsza się jak składany wachlarz aż dochodzi do widzenia jakby w tunelu. Możesz nie dostrzec pojazdu nadjeżdżającego z bocznej drogi.

3. powoduje pogorszenie wzroku.

Będziesz miał problem z dostrzeganiem szczegółów, znaków, świateł, pieszych i innych pojazdów

4. pogarsza twoją koordynację ruchów.

Będziesz miał trudności w wykonywaniu dwóch i więcej czynności jednocześnie

5. powoduje obniżenie koncentracji.

Trudno ci będzie skupić myśli i uwagę na skomplikowanym zajęciu jakim jest prowadzenie samochodu

ĆWICZENIA Z WYKORZYSTANIEM „ALCOGOOGLI”

Prezentacja i analiza tablic podających stężenie alkoholu we krwi

1 porcja standardowa = 10g czystego alkoholu etylowego (1 ETOH)

1 ETOH = 200ml piwa 5%

1 ETOH = 100ml wina 10%

1 ETOH = 25ml wódki 40%

taka ilość powoduje następujące stężenie alkoholu we krwi (patrz tabele)

Prawdopodobieństwo spowodowania wypadku przez nietrzeźwego kierowcę zwiększa się: przy stężeniu alkoholu

• 0,5prom. - 2 razy;

• 1,0prom. - 7 razy

• 1,3prom. - 15razy

• 1,5prom. - 30razy

Polskie prawo karne wyróżnia dwa stopnie odurzenia alkoholowego:

STAN PO SPOŻYCIU ALKOHOLO I STAN NIETRZEŹWOŚCI

- Stan po spożyciu alkoholu:

stężenie alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila,

lub

obecność alkoholu w wydychanym powietrzu wynosi od 0,1 do 0,25 mg w 1dm3

• Stan nietrzeźwości:

stężenie alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,5 promila

lub

obecność alkoholu w wydychanym powietrzu wynosi powyżej 0,25mg w 1dm3

KONTROLA TRZEŹWOŚCI UCZESTNIKÓW RUCHU

Organ kontroli ruchu drogowego (policja) ma prawo poddać badaniom osobę podejrzaną o to, że jest pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie. Badanie to przeprowadzane jest przy użyciu elektronicznego urządzenia pomiarowego (tzw. alkomat) lub przez badanie krwi. Zawsze badaniu takiemu poddawany jest kierujący pojazdem, który uczestniczył w wypadku, w którym są zabici lub ranni.

Badanie może odbywać się za zgodą lub bez zgody osoby badanej. Kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem i karę orzeka sąd. Grozi za to pozbawienie wolności do lat 2, ograniczenie wolności albo grzywny. Ponadto sąd może orzeka zakaz prowadzenia pojazdów na czas od roku do lat 10. Jeżeli kierujący w stanie nietrzeźwości spowoduje wypadek drogowy, którego następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu to sąd może dodatkowo orzec zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze. Grożą w tym przypadku również sankcje w postaci nawiązki na rzecz instytucji lub organizacji społecznej w wysokości od 3 do 100-krotności najniższego wynagrodzenia.

Również egzaminator ma prawo zbadać zdającego egzamin na prawo jazdy czy nie jest pod wpływem alkoholu lub podobnie działających środków. Jeżeli podejrzenie się potwierdzi to egzaminowany nie jest dopuszczony do wykonywania zadań egzaminacyjnych i otrzymuje ocenę negatywną. Instruktor nauki jazdy nie dopuści osoby będącej pod wpływem alkoholu lub podobnie działających środków do zajęć. Szkoły nauki jazdy powinny dysponować elektronicznym urządzeniem do badania stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu i zapasem wymiennych, jednorazowych ustników.

KULTURA JAZDY JAKO CZYNNIK BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO

• najbardziej szczegółowe przepisy nie unormują postępowania we wszystkich sytuacjach

• dla płynności ruchu i jego bezpieczeństwa duże znaczenie ma kultura komunikacyjna

(przykład skrzyżowanie równorzędne - z każdej ulicy wyjeżdża pojazd )

• zachwycamy się kulturą na „zachodzie” a w Polsce zależy przecież ona od nas

• na drodze działa zasada wzajemności (np. tzw. „przepuszczanie” lub „wpuszczanie” włączających się do ruchu)

• nie nadużywać błyskania światłami i sygnału dźwiękowego, gesty

• nie odpowiadajmy agresją na agresję

• bierz pod uwagę potrzeby innych uczestników ruchu (kierujących i pieszych)

• podziękowanie za życzliwe zachowanie (światłami awaryjnymi lub ręką)

• zawsze pamiętaj o tym, żeby czyniąc dżentelmeński gest wobec jednego uczestnika ruchu nie spowodować zagrożenia innych

Pokaz filmu „Wypadki” - 45 min

PODSUMOWANIE I KONTROLA OPANOWANIA MATERIAŁU:

Prezentacja pytań testowych na ekranie, słuchacze odpowiadają, prowadzący zaznacza podane odpowiedzi i sprawdza ich poprawność. (opcja nauka).

Wykorzystać CD:

Prawko B -testy i nauka - CREDO

Pytania nr: 430

• Pogadanka. Dajemy możliwość słuchaczom opowiedzenie o sytuacjach niebezpiecznych na drodze i o niekulturalnym zachowaniu kierowców

PODANIE I OMÓWIENIE PRACY DOMOWEJ

• prosimy o zaobserwowanie niebezpiecznego i niekulturalnego zachowania uczestników ruchu drogowego (kierujących i pieszych)

9

---