dr Lech Górniak
PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Część 1-2
CZYM JEST PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Dziedzina psychologii, która koncentruje się na tym…
co pomiędzy ludźmi lub ich wyobrażonymi odpowiednikami
relacje międzyludzkie
oraz
co między człowiekiem a rzeczywistością społeczną.
umysłowe przetwarzanie informacji dot. rzeczywistości społecznej
Dwa obszary:
wpływ społeczny
prawidłowości wyrażające się zmianami w psychice
i zachowaniu jednostek, w sytuacjach wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie (bezpośredniego lub pośredniego)
poznanie i spostrzeganie społeczne
prawidłowości występujące w gromadzeniu, porządkowaniu
i wykorzystywaniu przez ludzi osobistej wiedzy o sobie i świecie społecznym
Kim jest człowiek...
Podobni czy różni?...
Podobni, ale i różni
Psychika - zmysły, myśli, uczucia, świadomość
- czyli to, co wspólne
Osobowość, czyli stałość, która wyróżnia
Wiedza i umiejętności, czyli to, co zdobyte
Relacje z innymi, czyli współzależność
SPOSTRZEGANIE SIEBIE
…czyli skąd powstaje obraz nas samych…
…tworzony przez nas samych
Człowiek a moje „Ja”
Kim jestem ja?
ćwiczenie…
dlaczego?...
Zdolność poczynienia refleksji odnośnie siebie, dokonania wglądu w swoją świadomość
- jeszcze jedna cecha ludzka
(może wyróżniająca nasz gatunek?...)
Zdolność samodoskonalenia, rozwoju
Jak często myślimy o sobie samych?
Rozumienie siebie
- jak poznajemy samych siebie
Natura Ja
JA poznające i JA poznawane
Znaczenie relacji społecznych - różne okoliczności ujawniają inny obraz naszego JA
Definicje Ja w różnych kulturach
Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne
Poznawanie siebie przez introspekcję
Poznawanie siebie poprzez obserwację własnego zachowania
Teoria samoświadomości
Dwuczynnikowa teoria emocji
DYSONANS POZNAWCZY I RACJONALIZOWANIE
Wpływ sprzeczności wewnętrznej
na samoocenę i zachowanie
Ludzie lubią uważać, że są spójni wewnętrznie
Dostrzeganie sprzeczności w swoim myśleniu, uczuciach, przekonaniach, wiedzy - męczy, czyli wprowadza napięcie, dyskomfort …
Myśli, uczucia, przekonania, wiedzę można ogólnie nazwać elementami poznawczymi
Dysonans poznawczy to stan sprzeczności między elementami poznawczymi
Naturalną potrzebą człowieka jest dążenie do usuwania dyskomfortu, również takiego, który stwarza nasz umysł
Wyraża się ona na kilka sposobów…
Dysonans poznawczy w działaniu, czyli w jaki sposób rozbieżność pomiędzy dwoma sprzecznymi elementami poznawczymi wpływa na nasze zachowanie?
a.
b.
c.
Czy jesteśmy racjonalni?
Na drodze do racjonalności stoi potrzeba podtrzymywania swojej samooceny
Powoduje to, że na co dzień raczej racjonalizujemy poglądy na własny użytek
Od obiektywności do wartości…
Narodziny racjonalizmu - starożytna Grecja
Umocnienie racjonalizmu - wiek XVII - Kartezjusz
Początek „wiary” w obiektywność - przełom XIX i XX wieku (pozytywizm)
- fakty mówią same za siebie
Odkrycie udziału wartości w rozumowaniu, w ocenieniu, interpretacji
(nawet w nauce) - fakty mówią za siebie, ale i do siebie (K. Mudyń)
- Znaczenie wyboru i stosunku do swojego obszaru zainteresowań, „ojcowski afekt do hipotezy”
Odkrycie nieracjonalność w zachowaniach natury ekonomicznej
Nieracjonalność sprawach codziennych
Jak wynika z eksperymentów…
…mamy skłonność do zapamiętywania tych argumentów wiarygodnych, które…………
oraz
… argumentów mało wiarygodnych, które…….
Inne przykłady racjonalizowania…
Dysonans podecyzyjny
Zniekształcanie oceny obiektu w zależności od faktu otrzymania go na własność
Niespełniająca się przepowiednia
Słodkie cytryny i kwaśne winogrona
Przykra inicjacja a atrakcyjność grupy
- rytuały przejścia
→
Powiedzieć znaczy uwierzyć
uzasadnienie - wewnętrzne i zewnętrzne
Niewystarczająca kara i zmiana przekonania
Następstwa dobrych i złych uczynków
Wzrost poziomu sympatii
Wzrost niechęci
Atrakcyjność ludzi a duże i małe znaczenie wspólnej dziedziny zainteresowań
- teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości
→
SPOSTRZEGANIE INNYCH
Teoria atrybucji (TA)
Atrybucja przypisywanie
TA - opisywanie sposobów, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny zachowań:
własnych
innych ludzi
czyli chodzi o przypisywanie przyczyn zachowań
Podstawowe przesłanki dla przypisywania przyczyn:
Zgodność zachowań
Konsekwencja (spójność) w zachowaniu
Zróżnicowanie zachowań
Atrybucja zewnętrzna
- kiedy jesteśmy skłonni przypisać zachowaniu przyczynę zewnętrzną?
Atrybucja wewnętrzna
- kiedy jesteśmy skłonni przypisać zachowaniu przyczynę wewnętrzną?
Kiedy dostrzegamy w danym zachowaniu coś szczególnego?…
Podstawowy błąd atrybucji:
Jest to tendencyjny sposób wyjaśnienia zachowań innych ludzi polegający na tym że:
POZNANIE SPOŁECZNE, c.d.
(Eliot Aronson - Człowiek istota społeczna)
do doczytania
Kontekst społeczny a ocena społeczna i procesy poznawcze
Myślenie „na skróty”
Człowiek jako „skąpiec poznawczy”
Jak kontekst społeczny wpływa na naszą ocenę społeczną i procesy poznawcze
Kontekst społeczny - sposób przedstawiania
i opisywania zjawisk, faktów itp..
Aspekty kontekstu społecznego
Alternatywy porównawcze
Wstępna aktywizacja pojęć przez poprzedzające wydarzenia (sytuację) [ang. priming]
Sposób ujęcia (przedstawienia) decyzji
Sposób podania informacji
Inne efekty poznawcze
Efekt pierwszeństwa a tworzenie się wrażeń
Ilość informacji
Heurystyki oceniania
Reprezentatywna - podobieństwo obiektów
Efekt aureoli
Efekt fałszywej jednomyślności
Iluzoryczna korelacja
Grupa własna grupa obca- paradygmat grupy minimum
Pamięć (od)twórcza
Konserwatyzm poznania
Potwierdzanie własnych hipotez
Przewidywanie wstecz
Wiedziałem to od początku
Błędy w wyjaśnianiu zdarzeń społecznych
Kurs: Psychologia społeczna / UEK
________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
Prowadzący wykład: dr Lech Górniak
Katedra Psychologii i Dydaktyki, Pawilon A, IV p. pok. 409 (Tel. 12 293 56 96), sekretariat, pok. 411 (tel. 12 293 52 95) 6