Marta Kempa
Gr. I, semestr I
Polska Szkoła Rehabilitacji - twórcy, kontynuatorzy, założenia organizacyjne.
Rehabilitacja jest procesem złożonym, wieloaspektowym, wymagającym współdziałania wielu specjalistów medycyny, fizjoterapii, psychologii, pedagogiki specjalnej, protetyki itp. Proces ten w naszym kraju przebiega zgodnie z założeniami tzw. Polskiego modelu rehabilitacji wdrożonego przez twórców polskiej rehabilitacji - profesorów Wiktora Degę z Poznania i Mariana Weissa z Konstancina. Te dwa ośrodki zajmowały się działalnością naukową, dydaktyczną i propagatorską na terenie kraju i poza granicami oraz wdrożeniem modelu rehabilitacji, który uzyskał akceptację międzynarodową i w 1970 roku został uznany przez Biuro Europejskie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) za godny rozpowszechnienia. Opierał się on na czterech podstawowych zasadach:
powszechności rehabilitacji
wczesnym wdrożeniu
kompleksowości
ciągłości
Pod pojęciem powszechności kryją się dwa aspekty. Dostępność świadczeń rehabilitacyjnych dla wszystkich potrzebujących pacjentów, bez względu na miejsce zamieszkania i warstwę społeczną. Dążenie do wdrożenia rehabilitacji we wszystkich dziedzinach medycyny, a nie jak to poprzednio miało miejsce jedynie w odniesieniu do osób z upośledzoną funkcją ruchu.
Niegdyś uznawano rehabilitację za ostatni (trzeci) i zarazem końcowy etap leczenia, utożsamiając ją często z rekonwalescencją uzdrowiskową. Późne działania rehabilitacyjne niestety nie mogły już wpłynąć na istotne zwiększenie sprawności pacjenta. Ograniczały się zwykle do prób likwidacji lub zminimalizowania wtórnych następstw długotrwałego bezruchu (przykurczów, zaburzeń krążeniowo - naczyniowych, troficznych itp.). rehabilitacja może być skuteczna pod warunkiem wdrożenia jej już w pierwszych dniach choroby lub po urazie z odpowiednim sterowaniem, pobudzeniem. Zapobiega się wówczas rozwojowi wtórnych, niekorzystnych zmian, jak zaburzenia troficzne, odleżyny,, zmniejsza się niebezpieczeństwo trwałego inwalidztwa, niekiedy nawet zwiększa szanse na przeżycie, np. po zawale mięśnia sercowego, schorzeniach naczyniowych, uszkodzeniach mózgu i innych. Pozwala także na skrócenie czasu leczenia, czasu niezdolności do pracy, zmniejszenie liczby osób przechodzących na rentę inwalidzką, trwale uzależnionych od otoczenia. Problem obejmuje również wczesne wdrożenie rehabilitacji socjalnej, pedagogicznej, preorientacji zawodowej - zmierzających do załatwienia lub nadania toku wielu ważnym sprawom życiowym, których osoba niepełnosprawna, nie jest w stanie sama załatwić.
Od początku postępowania rehabilitacyjnego musimy mieć na uwadze nie tylko problemy lecznicze, ale również dalsze losy osoby niepełnosprawnej (warunki zamieszkania, wykonywanego zawodu, umiejscowienia w rodzinie i środowisku). Ważna jest dbałość o stan psychiczny pacjenta, dążenie do uzyskania akceptacji zaistniałego kalectwa przez pacjenta i otoczenie. Należy możliwie wcześnie zaopatrzyć chorego w potrzebny sprzęt protetyczno - ortotyczne, ułatwiający funkcjonowanie w warunkach życia codziennego. Istotne jest nawiązanie kontaktu z rodziną, opiekunami osoby niepełnosprawnej, nauczenie ich niezbędnych czynności pielęgnacyjnych, prostych ćwiczeń. Wskazane jest dostosowanie mieszkania i jego otoczenia do osoby niepełnosprawnej. Nie powinno się osoby niepełnosprawnej wypisywać ze szpitala, pozostawiając bez pomocy, bez środków do życia, z nierozwiązanymi podstawowymi problemami socjalnymi i życiowymi.
Rehabilitacja u osób ze znaczą, długotrwałą dysfunkcją ustroju powinna być ciągła. Należy prowadzić ją przez cały okres leczenia szpitalnego, w uzasadnionych przypadkach kontynuować w warunkach ambulatoryjnych lub domowych, często przez wiele miesięcy a nawet lat, a w wielu schorzeniach przewlekłych praktycznie przez całe życie chorego.
Idee zawarte w polskim modelu stały się zasadami współczesnej rehabilitacji szeroko propagowanymi i wdrożonymi w świecie. Idee te wdrażali twórcy polskiej szkoły rehabilitacji - prof. Wiktor Dega i prof. Marian Weiss. Zrozumienie tego problemu wykazały władze Zakłady Ubezpieczeń Społecznych, wdrażając szeroko program rehabilitacji w ramach tzw. prewencji przedrentowej - dla osób przebywających długo na zwolnieniach chorobowych, zagrożonych niezdolnością do pracy zawodowej. Przyczyniło się to do zmniejszenia liczby osób rezygnujących z pracy ze względów zdrowotnych, a przechodzących na rentę głównie z powodu „niedoleczenia”, niewykorzystania możliwości, jakie stwarza kompleksowe postępowanie rehabilitacyjne.