ZŁOŻA SIARCZKOWE

• Złoża siarczkowe powstają w początkowym stadium rozwoju eugeosynkliny w związku z wulkanizmem bazaltowym.

• Substancja rudna wydziela się w ciągu całego okresu działalności wulkanicznej, lecz główna masa siarczków powstaje w końcu cyklu wulkanicznego, w czasie wylewów law najbardziej kwaśnych i następującej potem długotrwałej działalności pneumo- hydrotermalnej.

• Złoża siarczkowe to produkty wstępujących zmineralizowanych potoków gazowo-hydrotermalnych, wytwarzanych przez głębinowe ogniska wulkaniczne.

• Część substancji rudnej tych potoków mogła się wytrącać podczas ich przemieszczania się w skorupie, tworząc złoża wulkanogeniczno-metasomatyczne, część z nich mogła dotrzeć do dna i wytracić się na nim, tworząc złoża wulkanogeniczno-osadowe.

• Złoża wulkanogeniczno-metasomatyczne tworzyły się poniżej dna morskiego, na niewielkiej głębokości

• Niewielka głębokość formowania się złóż siarczkowych nie wyklucza istnienia zróżnicowanych ciśnień. Najmniejsze ciśnienia towarzyszyły utworom wulkanogeniczno-osadowym, największe wulkanogeniczno-metasomatycznym.

• Złoża wulkanogeniczno-osadowe powstawały przy stosunkowo niskiej temperaturze, odpowiadającej temperaturze powstawania złóż osadowych odległych od formacji wulkanogenicznej. Temperatura mogła być podwyższona w czasie powstawania typowych złóż ekshalacyjno-osadowych wskutek rozgrzania wody przez lawy, tufy, ekshalacje. Temperatura zależy od ciśnienia słupa wody (na powierzchni wynosi 100^oC, na 100m- 180^oC, 200m- 215 ^oC, 500m- 265 ^oC, 2km- 365 ^oC)

• Temperatura powstawania złóż wulkanogeniczno-metasomatycznych mogła być wyższa i bardziej zróżnicowana

• Proces powstawania wulkanogeniczno-metasomatycznych złóż siarczkowych od momentu przeobrażenia skał otaczających do wytrącenia się minerałów kruszcowych, przebiega przy dużych wahaniach temperatur.

1. Złoża siarczkowe wysokotemperaturowe, o temperaturze początkowej powyżej 450^oC

2. Złoża siarczkowe średniotemperaturowe, o temperaturze początkowej od 300^oC

3. Złoża siarczkowe niskotemperaturowe, o temperaturze początkowej poniżej 200^oC

W procesie powstawania rud wyróżnia się:

• Etap przedrudny

Charakteryzuje się działaniem wysokotemperaturowych kwaśnych rzeczywistych roztworów gazowych. Pod wpływem tych roztworów dochodzi do przeobrażenia skał wulkanicznych, przez które przepływają.

1. Strefa metasomatozy kwarcytowej, tworzy się pod wpływem gorących ultrakwaśnych roztworów, które wyługowują alkalia, pierwiastki ziem alkalicznych i żelazo, nasycają skały krzemionką i tlenkiem glinu, z którego powstają korund, andaluzyt, diaspor, pirofyllit.

2. Strefa metasomatozy kwarcowo-serycytowej, tworzy się w wyniku ługowania tych samych pierwiastków, lecz następuje tu koncentracja potasu wyniesionego z poprzedniej strefy.

3. Strefa metasomatozy serycytowo-chlorytowej, powstaje wskutek dalszej koncentracji potasu oraz żelaza i magnezu wyługowanych ze stref poprzednich.

4. Strefa metasomatozy chlorytowej lub propilitowej, ta ostatnia odznacza się koncentracją wapnia

• Etap siarczkowy

Powstaje główna masa siarczków żelaza z roztworów hydrotermalnych przepływających przez wyługowane kwarcyty i skały kwarcowo-serycytowe odznaczających się znaczną porowatością. Dużą rolę odgrywają roztwory przesycone jonami siarki i żelaza, z których wytrąca się markasyt, piryt, pirotyn.

• Etap rudny

Masy mineralne wcześniejszych etapów ulegają metamorfizmowi, deformacją tektonicznym, iniekcją dajek skał magmowych.

2

---