PROGRAM PROMOCJI KARMIENIA NATURALNEGO

Karmienie piersią jest najzdrowszym sposobem żywienia niemowląt małych dzieci. Niesie korzyści zarówno dla mamy jak i dla dziecka. Jest to sztuka, której uczą się mama i dziecko w pierwszych dniach po porodzie. Karmienie noworodka powinno rozpocząć się bardzo wcześnie(pierwsza godzina po porodzie), ponieważ jest on wtedy najbardziej aktywny i szuka piersi, a matka nastawiona jest na zaspokojenie pierwszej z jego potrzeb.

Mleko kobiece jest naturalnym i tym samym najlepszym pokarmem dla niemowlęcia. Występują w nim białka, tłuszcze, węglowodany i sole mineralne w takim zestawie, jaki nie jest możliwy do osiągnięcia w żadnym sztucznym pokarmie.

Przeprowadzone w ciągu ostatnich lat badania wykazały, że niemowlęta otrzymują w siarze oraz samym mleku matki przeciwciała zwalczające liczne infekcje. A choć mleko to wydaje się bardzo rozrzedzone, jest ono doskonale trawione i przyswajalne.

Zasady ogólne związane z karmieniem piersią:

1. Wszystkie zdrowe noworodki powinny być karmione pokarmem matki.

2. Karmienie piersią należy rozpocząć wkrótce po urodzeniu dziecka (w ciągu pół godziny), ponieważ bezpośredni kontakt skóry matki i dziecka zwiększa szansę powodzenia w karmieniu.

3. Dziecko przystawiamy do piersi po wszelkich zabiegach pielęgnacyjnych.

4. Pierwsze karmienie ma ogromne znaczenie dla sposobu odżywiania dziecka w późniejszym okresie, dlatego powinno odbywać się pod nadzorem osoby kompetentnej, która może pomóc gdy kobieta karmiąca ma problemy.

5. Należy stosować zasadę karmienia „na żądanie” tzn. noworodka należy przystawiać do piersi, gdy jest głodny; dziecko karmimy kolejno z obu piersi. Karmienie „na żądanie” oznacza również rozpoczęcie karmienia z inicjatywy matki (np.gdy odczuwa dyskomfort z powodu przepełnienia piersi)

6. Kobiety karmiące powinny skorzystać ze wsparcia udzielonego przez pielęgniarkę, położną lub lekarza pediatrę podczas pierwszej wizyty lub działające zazwyczaj przy szpitalach poradnie laktacyjne.

7. Dziecko karmione piersią nie wymaga dopajania. Należy unikać podawania wody czy glukozy, Ponieważ podając dziecku dodatkowe płyny osłabia się potrzebę ssania, wypływ mleka czy zmniejszanie wytwarzania ilości protaktyny.

8. Pokrycie potrzeb dziecka ocenia się na podstawie jego prawidłowego zachowania oraz stałego przyrostu masy ciała. Kobieta karmiąca sama nie powinna podejmować decyzji o zaprzestaniu lub ograniczeniu karmienia piersią.

Technika karmienia piersią:

O technice karmienia piersią matka powinna być pouczona na sali porodowej, krótko po porodzie. Do piersi powinno być przystawiane dziecko głodne, suche, nie powinno być ubrane zbyt ciepło ani zbyt lekko, powinno być wygodnie ułożone.

Przed każdym karmieniem należy dokładnie umyć brodawkę piersiową i jej okolicę wodą. Kobieta przed karmieniem powinna wybrać taką pozycję, która będzie najlepsza dla niej i dla dziecka. Matka może się położyć lub wygodnie usiąść. Dziecko kładzie tak, by jego całe ciało zwrócone było do niej. Takie ułożenie daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a także umożliwia wygodne ssanie i połykanie pokarmu. Należy zapewnić dziecku swobodne oddychanie nosem. Kobieta może być pewna, że jej dziecko jest dobrze ułożone, gdy: jego brzuszek dotyka jej brzucha, główka leży na przedramieniu lub w zgięciu łokciowym, matka całym przedramieniem podtrzymuje plecy dziecka, a dłonią jego pośladki; dziecko ma prosty kręgosłup-jego ucho, ramię i biodro ułożone są w linii prostej; twarz dziecka jest na wprost piersi, a usta naprzeciw brodawki. Kobieta powinna dobrze trzymać pierś w taki sposób by nie uciskała przewodów mlecznych, dziecko natomiast uchwyci sporą część otoczki i będzie prawidłowo ssało. Matka chwyta pierś czterema palcami by podtrzymywać pierś od spodu; kciuk kładzie na górze, daleko od otoczki. Matka powinna zachodzić dziecko do ssania, mianowicie brodawką podrażnia jego usta, by szeroko je otworzył. W takim momencie ruchem całego ramienia przystawia je do piersi. Wtedy: czubek nosa i broda dziecka dotykają piersi; buzia jest szeroko otwarta; obejmuje sporą część otoczki(1,5-2 cm brodawki); policzki dziecka nie zapadają się podczas ssania.. Kiedy dziecko zacznie ssać matka powinna upewnić się czy nie słychać cmokania; ssanie jest nie bolesne; po kilku szybszych , płytszych ruchach, kolejne stają się miarowe, wolniejsze i głębsze; przy karmieniu słychać połykanie(postękiwanie). Gdy stwierdza się błąd należy przerwać karmienie. Mały palec wkłada się w kącik ust dziecka i powtarza się wszystko od początku.

Korzyści wynikające z karmienia piersią dla matki i dziecka:

Wielką zaletą karmienia naturalnego jest to, że pokarm jest zawsze czysty i dziecko nie nabawi się od niego infekcji jelit. Zaoszczędza ono kilka godzin tygodniowo, które trzeba by poświęcić na mycie i sterylizowanie butelek, na przygotowywanie mieszanki mlecznej, i podgrzewanie butelek. Dzięki karmieniu piersią niemowlę lepiej zaspokaja instynktowną potrzebę ssania. Mleko matki jest swoiste gatunkowo, jałowe, naturalne i łatwo wytwarzane. Jest tanie, wyjątkowo lekkostrawne i nie zawiera alergenów.

Korzyści dla dziecka:

- karmienie naturalne zapewnia dziecku pożywienie idealnie dostosowane do jego wieku i potrzeb, a skład pokarmu dostosowuje do aktualnej sytuacji i możliwości trawiennych organizmu.

- uodparnia na choroby- dzieci karmione piersią rzadziej zapadają np. na biegunki, krzywicę, tężyczkę, próchnicę zębów, katar, infekcje dróg moczowych i oddechowych, zapalenie ucha środkowego i migdałków, cukrzycę, stwardnienie rozsiane, nowotwór, zespół nagłej śmierci niemowląt -u dzieci karmionych piersią przynajmniej przez 6 miesięcy ryzyko nowotworu zmniejsza się o połowę, podobnie jak ryzyko nagłej śmierci, które jest trzy razy mniejsze.

- chroni przed próchnicą i wadami zgryzu- ssanie jest ćwiczeniem, które stymuluje prawidłowy rozwój mięśni szczęki i żuchwy.

- ma korzystny wpływ na rozwój mowy i artykulację oraz rozwój intelektualny - dzieci karmione piersią osiągają lepsze wyniki w nauce czy testach na inteligencję

- poprzez częsty, bezpośredni kontakt matki z dzieckiem oraz ich wzajemne oddziaływanie, stymuluje psychomotoryczny i społeczny rozwój dziecka, które obserwuje mimikę twarzy matki, a jej bliskość zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa.

- w mleku znajdują się czynniki obronne- lizozym lub laktoferyna zawarta w immunoglobinach matczynego mleka. Występuje też IgA.

Korzyści dla matki:

- oksytocyna zapobiega krwotokom poporodowym, powodując obkurczanie mięśnia macicy.

- macica obkurcza się szybciej i później wracają miesiączki, co z kolei zmniejsza ryzyko anemii z powodu niedoboru żelaza.

- karmienie przynajmniej przez 3 miesiące nawet o 50%zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu sutka oraz o 25% nabłonkowego raka jajnika.

- o połowę zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy.

- prolaktyna nastraja kobietę łagodnie i czule wobec dziecka. Matka jest spokojniejsza, cierpliwsza, lepiej znosi trud macierzyństwa, łatwiej czerpie z niego radość i satysfakcję.

-powtarzające się pozytywne odczucia zaspokajania potrzeb odżywczych z fizyczną bliskością stanowi najlepszą podstawę dobrych wzajemnych relacji między matka a dzieckiem

-matka i dziecko mogą wszędzie wybrać się razem

-nie ma uciążliwego mycia butelek, mieszania i gotowania

-w czasie karmienia ulegają zużyciu zapasy tłuszczu zgromadzone przez organizm w okresie ciąży i przeznaczone na okres laktacji

Inne korzyści wynikające z karmienia naturalnego można podzielić np. na praktyczne (pokarm jest zawsze świeży, ciepły, w każdej chwili gotowy do podania dziecku); ekonomiczne (karmienie piersią jest tanie, jego koszt sprowadza się jedynie do zapewnienia matce odpowiedniej diety, która praktycznie niczym nie różni się od jej normalnego sposobu odżywiania); społeczne (dzieci karmione piersią rzadziej chorują, co pozwala redukować wydatki na leczenie, badania laboratoryjne, hospitalizację, rehabilitację czy zwolnienia lekarskie.); ekologiczne (karmienie naturalne jest przyjaznym dla środowiska niewyczerpalnym i odnawialnym źródłem pożywienia.

Przeciwwskazania do karmienia piersią ze strony matki i dziecka:

Ze strony matki:

-czynna gruźlica (stwierdzenie prątków w plwocinie) matki stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do karmienia piersią. Ścisła izolacja matki i dziecka do czasu uzyskania ujemnych wyników badań plwociny.

-nosicielstwo HIV oraz HBs, jeśli nie zastosowano profilaktyki anty-HBV

-rak piersi

-psychoza połogowa

-galaktozemia

-fenyloketonuria

-uzależnienie od narkotyków

-przyjmowanie niektórych leków np. przeciwnowotworowych

Ze strony dziecka:

-galaktozemia

- wrodzona nietolerancja glukozy

Problemy kobiet związane z laktacją:

a) ból podczas karmienia - przez pierwszy tydzień, tydzień nawet dłużej mogą matce mogą dokuczać skurcze w dolnej części jamy brzusznej, pojawiające się, gdy tylko dziecko zaczyna ssać. Jest to normalne zjawisko- karmienie wywołuje skurcze macicy i pomaga w powrocie do rozmiaru sprzed ciąży. Skurcze ustępują po pewnym czasie.

b)bolące lub pękające brodawki- źródłem bólu podczas karmienia może być pęknięta skóra n brodawce, dlatego należyte dokładnie obejrzeć. Jeżeli brodawka jest popękana (najczęściej dlatego, że dziecko ją żuje, zamiast brać do buzi wraz z otoczką), zaleca się częstsze karmienia, częste zmiany pozycji podczas przystawiania dziecka do piersi, robienie okładów z lodu.

c)połogowe zapalenie piersi-następuje podczas karmienia. Głównym objawem zwiastującym zapalenie gruczołu sutkowego jest gorączka. Podwyższona ciepłota ciała u kobiety karmiącej świadczy częściej o zapaleniu piersi niż o przeziębieniu. Dotyka ono zazwyczaj pierś, którą niemowlę mniej ssie. Sutek podczas badania palpacyjnego staje się zaczerwieniony i bolesny. Pojawiają się też objawy dodatkowe, między innymi dreszcze, bóle głowy.

d)zastój pokarmu- upośledzenie opróżniania piersi. Powoduje ono gromadzenie się zbyt dużej ilości pokarmu w pęcherzykach i przewodach mlecznych i może dotyczyć całego gruczołu piersiowego lub ego części. Pierś jest obrzmiała, bolesna, a skóra na niej błyszcząca i napięta. Pojawiają się trudności z wypływaniem mleka.

Bibliografia:

1.J. W. Dudenhausen, W. Pschyrembel, Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003

2. B. Spock, S. J. Parker, Dziecko- opieka, pielęgnacja i wychowania, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2004

3.Ulotki dotyczące karmienia piersią

STUDIUM PRZYPADKU I.

1.Jakie są zasady przystawiania dziecka do piersi?

a)Należy przyjąć wygodna pozycję

b)Matka powinna odprężyć się i rozluźnić mięśnie

c)Powinna trzymać dziecko tak, aby mogło dobrze ssać:

-przytulić dziecko brzuszkiem do swojego brzucha

-sprawdzić, czy dziecko ma wyprostowany kręgosłup

-pilnować, aby usta dziecka były na wprost brodawki

d) Matka powinna objąć dłonią główkę dziecka. Następnie podać dziecku całą pierś. Najwygodniej jest uchwycić pierś od spodu czterema palcami pozostawiając kciuk na wierzchu.

e)Dotykając brodawką do ust dziecka, należy poczekać, aż szeroko otworzy usta

f)Należy wykorzystać taki moment nakładając buzię dziecka na pierś. Matka powinna przystawić dziecko do piersi, a nie pierś do dziecka.

2.Jakie znasz pozycje do karmienia piersią po porodzie fizjologicznym?

a )klasyczna- kobieta siada na krześle lub fotelu tak, by jej plecy były wyprostowane i dobrze podparte. Nogi opiera na podłodze lub podnóżku. Musi zadbać o to, aby w czasie karmienia nie pochylać się, nie skręcać tułowia, siedzieć wygodnie. Matka powinna postarać się o kilka małych poduszek, którymi podeprze swoje ramię i spoczywającego na nim malucha. Powinna także pamiętać o rozluźnieniu wszystkich mięśni. Dziecko układa na boku, tak by było przytulone brzuszkiem do jej brzucha. Jego główkę opiera w swoim zgięciu łokciowym, przedramieniem podtrzymuje jego plecy, a dłonią pupę. Sprawdza, czy ucho, ramię i biodro dziecka znajdują się w linii prostej.

b )krzyżowa- Mama siedzi, a dziecko leży, tak jak w pozycji klasycznej. Różnica polega na tym, że trzyma malucha ręką przeciwną do piersi, z której go karmi. Dłoń mamy podpiera kark i główkę dziecka, a przedramię jego plecy. Z tej pozycji warto korzystać, gdy mama ma kłopot z karmieniem energicznego, kręcącego główką brzdąca lub wcześniaka czy dziecka słabo ssącego - przytrzymując jego główkę dłonią, będzie mogła precyzyjnie przystawić dziecko do piersi.

c )spod pachy tzw. Futbolowa- mama siada w fotelu lub na kanapie, pod plecy wsuwa poduszkę. Z boku i na kolanach układa małe poduszki lub zrolowany koc, które będą podpierały dziecko i jej rękę. Malucha trzyma tak, by jego główka znajdowała się na wysokości piersi, brzuszek zaś był przytulony do jej boku, a nóżki leżały pod pachą mamy. Podtrzymuje dłonią główkę i kark dziecka, a przedramieniem jego plecy. Kobieta nie pochyla się, malucha podnosi wyżej, tak aby mogła siedzieć wyprostowana. Pozycja spod pachy jest wygodna dla mamy z dużym biustem, a także w przypadku płaskich lub wklęsłych brodawek; wskazana w zastoju pokarmu i zapaleniu piersi (gdy ogniska zapalne znajdują się w bocznych segmentach piersi).

d )leżąca- mama kładzie się na boku, Jej ramię powinno być oparte na podłożu, głowa nieco wyżej na poduszce. Pod plecy i między kolana wkłada małe poduszki. Dziecko układa na swoim ramieniu, przytulone brzuszkiem do jej brzucha. Jego buzia powinna znajdować się naprzeciwko piersi mamy. Plecy dziecka podparte są poduszką, by nie odsuwało się od mamy w czasie karmienia. Warto nauczyć się karmić w ten sposób, wówczas nocne karmienia nie będą uciążliwe, a w dzień będzie okazja na odpoczynek. Karmiąc w pozycji leżącej, mama nigdy nie powinna opierać się na łokciu.

3. Jakie działania należy podjąć w przypadku wystąpienia nawału mlecznego?

Nawał mleczny to zjawisko, które występuje między 2 a 6 dobą po porodzie. Gwałtowne zwiększenie ilości wytaczanego pokarmu sprawia, że piersi mogą być obrzmiałe i bolesne.

Aby złagodzić objawy nawału należy:

-często prawidłowo karmić w dzień i w nocy

-odciągać niewielkie ilości pokarmu przed karmieniami, a także po karmieniu, gdy najedzone dziecko nie chce ssać, jednak tylko do uczucia ulgi, nigdy do końca

-należy skorygować technikę karmienia, jeżeli stwierdzimy, że jest ona nieprawidłowa

-zaczynamy karmienie według potrzeb matki i dziecka

-konieczne jest odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu przed karmieniem, aby otoczka stała się miękka i plastyczna i dziecko mogło ją uchwycić

-po nakarmieniu dziecka można stosować okłady ze zmiażdżonych liści białej kapusty-zimno okłady przynoszą ulgę, poprawiają samopoczucie, obkurczają kanaliki mleczne, dzięki czemu łagodnie hamują produkcję mleka

4.Na czym polega pielęgnacja brodawek sutkowych w połogu?

W celu zapobiegania pęknięciom brodawek sutkowych zaleca się w połogu ich osuszanie na powietrzu. Jeśli wystąpią pęknięcia brodawek piersiowych to zaleca się ich leczenie po każdym karmieniu za pomocą cukru gronowego. Nie należy stosować wilgotnych okładów na pęknięcia brodawek piersiowych, ponieważ powodują ich macerację. Matka nie powinna kierować oddechu na brodawki, gdyż jest to związane z wystąpieniem połogowego zapalenia piersi.

W przypadku wystąpienia głębokich, bardzo bolesnych pęknięć brodawki piersiowej, niemowlęcia nie przystawia się do chorej piersi przez 1-2 dni, a w okresach karmienia pokarm się odsysa.

STUDIUM PRZYPADKU IV

1.Omów zasady fototerapii.

Pod wpływem działania światła o długości fali 460 nm (światło niebieski) w skórze noworodka przemieniana jest bilirubina. W wyniku fotooksydacji oraz fotoizomeryzacji geometrycznej i strukturalnej powstają odmiany bilirubiny, które są nietoksyczne dla tkanki mózgowej i wydalane są bez glukoronizacji.

2.Omów przygotowanie noworodka do fototerapii.

a) noworodka rozbieramy i umieszczamy pod lampą w odległości 42-45 cm (chłopcom osłaniamy jądra przez założenie pampersa)

b) zabezpieczamy oczy dziecka i sprawdzamy czy nie ma podrażenia spojówek

c) należy regularnie zmieniać pozycję dziecka (co 2-3 godziny)

d) sprawdzać czy opaska prawidłowo zabezpiecza oczy dziecka

e) sprawdzać jaka jest temperatura ciała dziecka

3.Pzredstaw schemat postępowania z noworodkiem, którego występuje podwyższony poziom bilirubiny.

Jeżeli występuje hiperbilirubinemia w skrajnych przypadkach konieczne jest przetoczenie krwi. Wskazania do wymiennego przetoczenia krwi ustala się na podstawie wieku ciążowego i urodzeniowej masy ciała.

---