Polskie państwo podziemne
Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową. Pomimo bezwzględnego terroru wprowadzonego przez Niemców w kraju funkcjonowały wszystkie państwowe organa, zarówno cywilne, jak i wojskowe.
Prezydent - Wł. Raczkiewicz
Rząd - gen. Władysław Sikorski 30 września 1939 - ginie w 1943 (katastrofa na Gibraltarze)
St. Mikołajczyk do listopada 1944
Tomasz Arciszewski
Pion wojskowy:
SZP - październik 1939 - generałowie Tokarzewski, Karasiewicz
ZWZ - grudzień 1939 - gen. Sosnowski
AK - luty 1942 - Grot Rowecki (aresztowany w 1943), T. Bór-Komorowski
AK rozwiązano 19 stycznia 1945 na mocy dekretu Leopolda Okulnickiego (jako ostatni dowódca)
Pion polityczny:
Polityczny Komitet Porozumiewawczy (luty 1940)
Główny Komitet Porozumiewawczy (czerwiec 1940) - PPS,SN,SL,SP = gruba czwórka
Krajowa Reprezentacja Polityczna (21 marzec 1943)
Rada Jedności Narodowej (styczeń 1944)
Pion cywilny:
Tymczasowa delegatura Rządu na kraj - Skorobaty-Jakubowski
I Tymczasowa Delegatura Rządu na Kraj (grudzień 1940) Cyryl Ratajski
SL (pażdziernik1942) Jan Piekałwkiewicz
Aparat Delegatury (w kwietniu 1942) S. Koroboński, skier. Organiz. Cywil. KWC Kierownictwo Walki
Przejęcie władzy przez komunistów
Ziemie Polskie
Komitet Wykonawczy przeszkolił działaczy polskich w ośrodku Puszkina pod Moskwą. Związek Radziecki pozwolił na odbudowę w Polsce partii PPS.
28 grudnia 1941 roku w Wiązowej pod Warszawą lądowała na spadochronach tzw. grupa inicjatywna, która miała stworzyć proradzieckie ugrupowania podziemne . Byli to:
Paweł Finder
Bolesław Mołojec
Marceli Nowotko - szef grupy
5 stycznia 1942 członkowie grupy utworzyli Polską Partie Robotniczą na czele z Nowotko.
PPR nawoływał do walki z okupantem.
Na wiosnę 1942 PPR zaczęło tworzyć własną organizację wojskową zwaną GWARDIĄ LUDOWĄ - dowodca Bolesław Mołojec, szef sztabu Spychalski
Doszło do ostrego konfliktu, 29 listopada 1942 Zygmunt Mołojec na polecenie swojego brata Bolesława, zamorodował Nowotke. (na ulicy koło Dworca Zachodniego w Warszawie znaleziono zwłoki mężczyzny - jak się później okazało Marcelego Nowotki. Bolesław Mołojec, który był z nim ostatni, wyjaśniał, że na ulicy zostali zaatakowani przez nieznanych sprawców. Nowotko zginął, a Mołojcowi udało się uciec. 5 grudnia Mołojec zawiadomił Komintern (Dymitrowa, który "opiekował się" PPR) o śmierci Nowotki. Według Mołojca zabójcami mieli być "sikorszczacy" (członkowie Armii Krajowej).
W odwecie zamordowano braci Mołojec. Na czele PPR staną Paweł Finder. !5 stycznia Paweł Finder opublikował list otwarty do delegatury rządu wzywając organizacje konspiracyjne do wspólnej walki z Niemcami. Władze podziemne z niepokojem obserwowały działania PPR.
16 stycznia 1943 roku Rząd Radziecki narzucił siłą obywatelstwo radzieckie wszystkim obywatelom polskim, którzy zamieszkiwali ziemie wschodnie.
Moskwa
W Moskwie w lutym 1943 powstaje komitet organizacyjny Związków Patriotów Polskich, który pierwszego marca wydał pierwszy numer organu prasowego Wolna Polska. W tym organie prasowym zapowiadano powstanie wolnej Polski. Na czoło wysunęli się:
Wanda Wasilewska (była kochanka Stalina)
Alfred Lampe
Zygmunt Berling
13 kwietnia 1943 roku radio niemieckie podało informacje o odkryciu w lasku katyńskim masowych grobów.
Radzieckie biuro informacyjne zareagowało komunikatem „„Gebelsowscy oszczercy nie cofają się w tej swojej potwornej bredni przed najbardziej łajdackim i podłym kłamstwem, za pomocą którego usiłują ukryć niesłychane zbrodnie, popełnione, jak to teraz widać jasno, przez nich samych”.
Rząd Polski działający w Londynie zwrócił się do czerwonego krzyża aby wyjaśnił sprawę. Rząd Radziecki 25/26 kwietnia zerwał stosunki z rządem polskim na uchodżctwie .
8 maja 1943 rząd Radziecki zgodził się na powstanie 1 Dywizji im. T. Kościuszki z Z. Berlingiem na czele.
Rozwijała się działalność Związku Patriotów Polskich , pierwszy zjazd ZPP - 9/10 czerwca 1943. Zjazd ten przyjął statut, wybrał naczelne władze. Skład zarządu
Wanda Wasilewska
Włodzimierz Sokorski
Berling
Drobner
W programie na pierwsze miejsce wysunięto konieczność przebudowy struktury społeczno-politycznej przyszłej Polski, znaczenie sojuszu z ZSRR dla bezpieczeństwa jej granic oraz rewizję granicy.
4 lipca 1943 samolot z gen. Sikorskim rozbija się nad Giblartarem. Nowym premierem zostaje Mikołajczyk
PPR agituje środowiska robotnicze i chłopskie (hasła demokratyczne)
Niemcom udaje się aresztować Pawła Findera i Fornalską.
Listopad 1943 - przywództwo przyjął W. Gomułka, w listopadzie opublikowano deklaracje: „ O co walczymy”
Hasła ludowo-demokratyczne
nacjonalizację przemysłu, transportu i banków oraz wywłaszczenia bez odszkodowania majątków obszarniczych, reformę rolną, wprowadzenie gospodarki planowej i rozbudowę przemysłu; w sferze politycznej wiązała wyzwolenie Polski z rolą ZSRR jako mocarstwa; w kraju proponowała utworzenie Rządu Tymczasowego i zjednoczenie ruchu antyfaszystowskiego "na bazie sojuszu robotniczo-chłopskiego"; w kwestii terytorialnego kształtu Polski postulowała powrót etnicznie pol. ziem. zach. i płn. oraz regulację granicy wsch. "zgodnie z prawem narodów do samostanowienia"; fundament Manifestu Lipcowego.
W nocy z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 utworzono Krajową Rade Narodową - skład działacze KRR, kryptokomuniści, grono bezpartyjnych (Stalina)
przewodniczący Bierut (KRN)
wice przewodniczący Edward Osóbka-Morawski
Program KRN
KRN odmówiła rządowi polskiemu w Londynie prawa wypowiadania się w sprawie Polaków,
zrzeczono się także praw do większości wschodnich terenów II Rzeczypospolitej, zagrabionych przez ZSRR w 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow deklarując oparcie nowej granicy wschodniej Polski na zasadzie etnicznej.
Zapowiadano również reformy:
rolnej
nacjonalizacji banków
nacjonalizacji przemysłu
Zbrojnym ramieniem KRN miała zostać Armia Ludowa (powołana do życia 1 stycznia 1944 - gen. Rola-Rzemierski) AL. Zapowiadano włączyć do 1-szej dywizji T. Kościuszki.
Uchwalono zapowiedzi utworzenia tymczasowych Rządów Narodowych jako organów.
Na II posiedzeniu ustalono. Iż wyznacznikiem wschodniej granicy Polsko-Radzieckiej będzie linia Kerzona.
¾ stycznia 1944 Armia Czerwona przekracza przedwojenną granicę państwa Polskiego - komuniści tworzyli własne struktury administracyjne.
9 stycznia 1944 delegat rządu na kraj wydał dekret o utworzeniu Rady Jedności Narodowej (rola podziemnego parlamentu - przewodn .Kazimierz Pużak
styczeń 1944 - Stalin decyduje na założenie Centralne Biuro Komunistów Polskich
22 maja Stalin przyjmuje deklaracje.
KRN uznała RJN za prawdziwe przedstawicielstwo narodu polskiego.
23 czerwca 1944 armia radziecka przesunęła linie frontu o 250 km, lipiec ofensywa frontu ukraińskiego.
18 lipca 1944 odbyła się w Moskwie narada ZPP, KRN. Utworzono delegaturę dla KRN terenów wyzwolonych.
Osóbka-Morawski
Drobner
21 lipca 1944 - powstaje w Moskwie PKWN:
na czele Osóbka-Morawski
wice przewodn. Wasilewska
wice przewodn. Witos
Główną role w PKWN pełniła Wasilewska.
22 lipca 1944 powstaje w Moskwie manifest PKWN:
władza w kraju funkcjonować będzie na podstawie konstytucji z marca 1921 roku
ustalenie granicy wschodniej, na drodze porozumienia
zagrzewał do walki z Niemcami
zwrot własności zagrabionej
parcelacje, odszkodowania
zapowiadał możliwość powrotu do kraju wszystkich Polaków za wyjątkiem tych. którzy zdradzili
27 lipca 1944 - Podpisanie zgody przez czynniki komunistyczne co do granic zaproponowanych w oparciu o linie Kerzona
2 ośrodki władzy:
rząd w Londynie
PKWN (wsparcie w armii i rządzie Radzieckim)
1 sierpnia 1944 godz. 17.00 oddziały AK zaatakowały garnizony niemieckie
3 sierpnia Stalin przyjmuje Mikołajczyka, który przedstawił:
ustalenie trwałych relacji miedzy Związkiem Radzieckim a Polską
zapowiedział, że przeprowadzi wolne wybory i zmiany w konstytucji
wysunął propozycje umów regulujących w/w sprawy
6 / 7 sierpnia 1944 - rozmowy Mikołajczyka z PKWN
Premierem ma zostać Bierut
6 września PKWN ogłosiła dekret o reformie rolnej - 1 mln. Chłopskich rodzin otrzymało ziemie pochodzącą z parcelacji ziemskich.
PKWN tworzy siły bezpieczeństwa publicznego UB. Kierował nimi St. Radkiewicz
31 grudnia 1944 KRN powzięła uchwałę o powołaniu rządu tymczasowego RP z Osóbką-Morawskim na czele
styczeń 1945 - Związek Radziecki uznaje rząd
4 luty 1945 - konferencja w Jałcie - granice wschodnie (linia Kerzona z odchyleniem 5-8 km dla Polski, rząd tymczasowy powinien oprzeć się o przywódców z Polski i zagranicy
Rząd Jedności Narodowej
Referendum 1946
Postanowienia konferencji jałtańskiej przewidywały jak najszybsze przeprowadzenie wyborów w Polsce. Koalicja PPR-PPS-SD-SL zwlekała jednak z ich przeprowadzeniem. Sytuację polityczną wspomnianych partii pogorszył jeszcze fakt powrotu do kraju Stanisława Mikołajczyka. Chciał on, z pomocą innych działaczy, między innymi Czesława Wycecha
i Władysława Kiernika, odtworzyć struktury i znaczenie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Naczelnym prezesem tego ugrupowania stał się Wincenty Witos, a jego zastępcą Stanisław Mikołajczyk.
Referendum ludowe - referendum przeprowadzone w Polsce 30 czerwca 1946 roku w oparciu o ustawę Krajowej Rady Narodowej z dnia 27 kwietnia 1946. Miało być sprawdzianem popularności rządzących krajem komunistów i ich sojuszników.
Uczestniczącym w referendum zadano trzy, w znacznym stopniu ogólne pytania:
Czy jesteś za zniesieniem Senatu?
Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej?
Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej
Partie "Bloku" (PPR, PPS, SD, SL) rekomendowały głosowanie "3 razy TAK". PSL zdający sobie sprawę, iż gra idzie o zupełnie inną stawkę - a mianowicie niepodległość i niezawisłość Polski od Związku Sowieckiego - wbrew swoim przedwojennym postulatom wezwał do udzielenia negatywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie. W kwestii przemian własnościowych ludowcom nie wypadało głosować na "nie" (reforma rolna!), zostałoby to z pewnością wykorzystane przez PPR dla ośmieszenia PSL-u wśród polskich chłopów. Wolność i Niezawisłość wzywało do odpowiedzi "nie" na pierwsze 2 pytania, zaś NSZ wezwały do głosowania na "nie"na wszystkie 3 pytania, duża część opowiedziała się za całkowitym odrzuceniem proponowanych zmian (w odniesieniu do pkt. 3 był to raczej protest wobec utraty kresów wschodnich na rzecz Związku Sowieckiego niż niechęć do przejęcia Wrocławia i Gdańska).
Według oficjalnych wyników ogłoszonych 12 lipca 1946 r. uprawnionych do głosowania było 13 160 451 osób, z których wzięło udział w głosowaniu 11 857 986 (90,1%). Głosów ważnych było 11 530 551 (97,2%), a nieważnych - 327 435 (2,8%).Na pytanie 1 "tak" odpowiedziało 68% głosów, "nie" - 32%. Na pytanie 2 - "tak" 77,2%, "nie" 22,8%; na 3. - "tak" 91,4%, "nie" 8,6%.
Wyniki te nie odpowiadały prawdzie. Fałszerstwa miały różne formy
2