Ruch okrężny: Y=C+I+G-Te I+G+B=S+Te+Td (sektor pryw. = sektor publ.) PKB w cenach rynkowych: Y=C+I+G+NX PKB w cenach bazowych: Y=C+I+G+NX-Te Konsumpcja:C=KSK*Y+Ca
Popyt globalny: AD=Ca+KSK*Y+I (rynkowa) Efekt mnożnikowy: m=∆Y/∆I m=, m= Wpływy podatkowe: T=t*Y Saldo budżetu państwa: =T-G Podaż pieniądza: M=m*H m= |
Automatyczne stabilizatory koniunktury - mechanizmy ekonomiczne zmniejszające podatność gospodarki na wstrząsy. Bezrobocie - dobrowolne [sytuacja, w której pewna grupa ludzi nie chce podjąć pracy przy danym poziomie płacy realnej], przymusowe [sytuacja, w której pewna grupa ludzi jest skłonna podjąć pracę przy danej płacy realnej, lecz nie może jej znaleźć], strukturalne [wynikające z rozbieżności między strukturą kwalifikacji osób poszukujących pracy, a istniejącymi ofertami pracy], koniunkturalne [wynikające z powodu globalnego spadku globalnego popytu i produkcji], frykcyjne [minimalny poziom bezrobocia, którego nie sposób obniżyć w rozwijającej się gospodarce. Obejmuje osoby niezdolne do pracy: niewykwalifikowane, niepełnosprawne], długookresowe, klasyczne. Przyczyny [likwidacja niektórych gałęzi przemysłu, zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi, ograniczanie produkcji, brak informacji o miejscach pracy, brak mobilności, przeniesienie zakładu do innego rejonu, niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników, zmiany w technologii, wysokie obciążenia fiskalne, wstrząsy podażowe, recesje]. Sposoby zwalczania: [Wzmocnienie polityki proinwestycyjnej, Ściślejsze powiązanie programów modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych z sytuacją na rynku pracy. Sterowanie szkolnictwem zawodowym zgodnie z zapotrzebowaniem na rynku pracy. Polityka fiskalna np. mniejsze podatki = rozwój firmy = wzrost zatrudnienia. Kierowanie obywateli polskich do pracy za granicę. Wspieranie drobnych i średnich przedsiębiorstw.] Cykl koniunkturalny - wahania produkcji i zatrudnienia wokół długookresowych trendów. Deficyt budżetowy - nadwyżka wydatków nad przychodami budżetu państwa. Deflator PKB - wskaźnik inflacji wykorzystywany do szacowania realnej wartości PKB. Gdy >100 inflacja, gdy <100 deflacja. Dług publiczny - ogólna suma pożyczek zaciągniętych i nie spłaconych przez państwo. Dyskrecjonalna polityka fiskalna - polega na podejmowaniu takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą na zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze. Polityka ta wymaga każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych (np. zmiana stawek i zasad opodatkowania). Efekt majątkowy - przesunięcie w górę (w dół) funkcji konsumpcji w efekcie zwiększenia (zmniejszenia) majątku gospodarstw domowych. Efekt realnych zasobów pieniężnych - autonomiczny wzrost konsumpcji spowodowany zwiększeniem realnych zasobów pieniężnych konsumentów. Efekt tłumienia - zjawisko zmniejszenia skali wzrostu inwestycji i poziomu produkcji spowodowanych wzrostem podaży pieniądza. M rośnie stopy procentowe maleją I, C rosną dochód rośnie LL rośnie I, C spadają dochód nie jest już tak duży. Efekt Wypierania - ograniczenie popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego spowodowane zwiększeniem wydatków państwa. G rośnie zwiększa się dochód LL rośnie zwiększa się stopa procentowa I, C spada dochód delikatnie maleje. Inflacja - przyczyny [Ekspansywna polityka monetarna, niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, wzrost zagregowanego popytu w gospodarce niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy), przeinwestowanie gospodarki, ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego, monopolizacja gospodarki]. Rodzaje [pełzająca - nie przekracza 5% rocznie, Inflacja umiarkowana(krocząca) - oscyluje w granicach 5-10% rocznie, galopująca - roczny wzrost cen według stopy dwu- lub trzycyfrowej, megainflacja - stan pośredni między inflacją galopującą i hiperinflacją, hiperinflacja - miesięczny wzrost cen przekracza 50 %]. Sposoby zwalczania: [hamować wzrost cen przez odpowiednie hamowanie wzrostu płac pieniężnych, dążyć do likwidacji deficytu budżetowego, odpowiednio regulować dopływ pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki banku centralnego, likwidacja monopoli i dążenie do konkurencji doskonałej] Mnożnik zrównoważonego budżetu - mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków publicznych i taki sam początkowy wzrost podatków prowadzą do wzrostu dochodu narodowego. Paradoks zapobiegliwości - sytuacja, w której zmiana krańcowej stopy oszczędności prowadzi do zmiany poziomu dochodu narodowego zapewniającego równowagę, lecz nie zmienia poziomu oszczędności, które nadal muszą być równe planowanym inwestycjom. PKB - całkowity dochód osiągany przez mieszkańców kraju niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki wytwórcze. PKB nominalny - PKB oszacowany na podstawie cen bieżących PKB realny - PKB oszacowany na podstawie cen stałych [cen z okresu przyjętego za bazowy]. Podaż pieniądza - wartość całego zasobu pieniądza, jako środka wymiany znajdującego się w obiegu. Polityka stabilizacyjna - działania rządu zmierzające do utrzymania produkcji na poziomie zbliżonym do pełnego zatrudnienia. Prawo Goodharta - prawidłowość polegająca na tym, iż jakakolwiek próba regulacji lub opodatkowania jednego kanału działalności bankowej przez bank centralny powoduje szybkie przerzucanie tych samych operacji do innego kanału, nie objętego regulacją lub opodatkowaniem. Prawo Okuna - zależność między wielkością produkcji i zatrudnienia polegająca na tym, że wzrost popytu i produkcji o 1% powoduje zwiększenie zatrudnienia o mniej niż 1% a jeszcze w mniejszym stopniu obniża poziom bezrobocia. Produkt narodowy brutto - całkowity dochód osiągany przez mieszkańców kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki wytwórcze.
Realna podaż pieniądza - nominalna podaż pieniądza podzielona przez wskaźnik cen. |
System ekonomiczny = sfera realna+ sfera regulacji. Lub gosp. Krajowa + relacje pomiędzy jej elementami. Sfery życia człowieka (zintegrowany rozwój) - ekonomii, konsumpcji, ducha, polityki, społeczna, rozumu, natury, technologii, emocjonalna. Systemy ekonomiczne - kierowane z poziomu centralnego ośrodka widzenia [za pomocą regulatorów administracyjnych, ekonomicznych, parametrów], rynkowe [relacje popytu i podaży], mieszane. Zadania systemu ekonomicznego: niezakłócony przepływ inform, strumienia dóbr i usług. Pobudzenie lub motywacja [hierarchia wartości]. Koordynacja podaży i popytu. Selekcja organizacji i osób. Złoty standard kapitalizmu: Globalizacja rynków niska inflacja, dyscyplina budżetowa, restrykcyjna Polit monetarna, niski udział pracy w kosztach wytwarz, malejący udział gałęzi o niskiej wart dodanej, rosnące inwest w nowoczesne przem., inwest w kapitał ludzki, kontrola nad cenami surowców i energii, stabilizacja kursów, otwarcie gospodarki. harmonizowanie rozwoju. Ład polityczny: ład liberalny lub ład etatystyczny. Plany makroekonomiczne: imperatywne [tworzenie planu dla organizacji, regulatory administracyjne, przymus], indykatywne [tworzenie planu dla siebie, regulatory ekonomiczne]. Niesprawności gospodarki planowanej: ograniczenia ludzi [poznawcze, informacyjne, emocjonalne]. Inwestuje się w państwach: o gosp. Wolnorynkowej, niskim poziomie deficytu budżetowego, stabilną polityką państwa, niskiej regulacji państwa. Państwo jest superregulatorem: w gosp kierowanej - jedyny regulator [narzędzia administracyjne i ekonomiczne], w systemie mieszanym - jeden z wielu regulatorów [działanie bez uzgodnienia ze społ, model partycypacyjny, m. negocjacyjno - konsultacyjny], w roli gracza. Doskonały model rynku mikroekonom: 1) doskonała konkur, 2) doskon. Inform, 3) doskonale giętkie ceny. 4) możliwość zabezpieczenia się przed ryzykiem 5) liberalny ład polityczny. 1,2,3 niemożliwe. Rynki faktyczne - niedoskonałe, dążące do stanu idealnego, niedostarczające wszystkich zasobów. Błędy rynków: w sferze alokacji [rynki nie dostarczają dóbr na które jest monopol, lub zysk krańcowy jest ujemny]. Dobra społecznie korzystne [edukacja, jest ich za mało], dobra społecznie niekorzystne [papierosy, narkotyki], w sferze podziału [ujemne efekty zewnętrzne], w sferze dystrybucji [nierówności dochodowe nierówności społeczne]. Monopolizacja: nierówność konkurencyjna powoduje: niewykorzystanie czynników wytw, nieefektywna alokacja zasobów, nierówny podział dochodów, nierównowaga po stronie popytu. Pomysł na pokonanie niesprawności rynku: społeczna gospodarka rynkowa [porządek konkurencyjny, rynek podstawą ładu, pewna grupa celów nie realizowana przez rynek, państwo dba o sprawne rynki przez regulacje prawne], nurt narodowo - strukturalistyczny [dbać o cele i wart robotników najemnych, rodziny, interesy gosp narodowej. Komercjalizacja własności niepublicznej, decentralizacja wł publicznej]. Państwo ingeruje na zasadzie subsydiarności. Prawa własności: kompletne, wyłączne, transferowalne. |