„ROZPOZNAWANIE I PRZECIWDZIAŁANIE NARKOMANII”
( Zawarte jest tutaj kilka informacji, które pozwolą Ci przygotować się do konkursu, a także wzbogacą Twoją wiedzę na temat narkotyków i ich przeciwdziałaniu)
opr. s.Honorata KDzJ
Terminy, które warto znać
NARKOTYK - substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która przyjęta przez żywą istotę degeneruje jedna lub kilka czynności jej organizmu.
ŚRODEK ODURZAJĄCY - każda substancja, która obniżając lub podwyższając pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego, wywołuje przymus stałego jej przyjmowania, zależność psychiczną i fizyczną od działania środka oraz powoduje szkodliwe następstwa dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
ŚRODEK PSYCHOTROPOWY - terminu tego używa się dla określenia substancji syntetycznych (leków lub substancji uzależniających).
TOLERANCJA - wzrost odporności organizmu na dany środek w wyniku czego, dla uzyskania takich samych efektów, zachodzi konieczność przyjmowania coraz większych dawek.
NARKOMANIA - nałogowe odurzanie się środkami pochodzenia naturalnego lub syntetycznego.
GŁÓD NARKOTYCZNY - całkowite, fizyczne i psychiczne uzależnienie od narkotyku, wywołujące stan nieprzezwyciężonej potrzeby brania. Nagłe odstawienie narkotyku bez pomocy medycznej bywa groźne w skutkach i może wywołać tzw. kryzys odstawienia.
ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY - zespół dolegliwości fizycznych i psychicznych związanych z nagłym odstawieniem środka. Objawy abstynencyjne to: świąd, nadmierne pocenie się, wyciek z nosa, nudności, biegunka, bóle mięśni.
NAŁÓG I UZALEŻNIENIE - cechuje je utrata kontroli. Człowiek nie jest w stanie powiedzieć co będzie zażywał w przyszłości, niezależnie od jakiego środka zaczął. Potrzeba haju jest podstawowa, automatyczna i trwała.
ZALEŻNOŚĆ FIZYCZNA - sztucznie wytworzona potrzeba biologiczna, fizjologiczna, nabyta, objawiająca się przymusem brania danego środka.
UZALEŻNIENIE PSYCHICZNE - wynik przyjmowania różnych środków uzależniających i objawia się różnym stopniem pragnienia ich przyjmowania. Początkowo może to być pragnienie dające się łatwo opanować, ale rozwija się w kierunku nieopanowanej żądzy i przymusu brania.
UZALEŻNIENIE SPOŁECZNE - wiąże się z używaniem narkotyków w grupie co może mieć charakter kultowy i obrzędowy.
UZALEŻNIENIE - przekroczenie granicy pomiędzy pragnieniem a potrzebą narkotyku.
ZASPÓŁ UZALEŻNIENIA - (wg ICD-10) jest to kompleks zjawisk fizjologicznych, poznawczych, wśród których zachowania związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnej uzyskują wyraźną przewagę nad innymi, które były charakterystyczne dla danej osoby. Podstawowym objawem uzależnienia jest pragnienie (głód psychiczny) przyjmowania substancji psychoaktywnej.
DLACZEGO MŁODZIEŻ SIĘGA PO NARKOTYKI?
bunt i chęć zaszokowania ludzi (zwłaszcza dorosłych)
poczucie przynależności do grupy
chęć przeżycia ryzyka
nuda, ciekawość
chęć poczucia się bardziej dorosłymi
presja kolegów
brak zainteresowań
chęć ucieczki od stawianych wymagań
ucieczka od problemów zewnętrznych i wewnętrznych
ZMIANY ZACHOWAŃ OSOBOWOŚCI ZWIĄZANE Z UZALEŻNIENIEM OD ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH
W sferze szkoły:
Rezygnuje z zajęć pozalekcyjnych lub zostaje z nich usunięte
Staje się bardziej leniwe
Opuszcza lekcje
Wagaruje
Dostaje gorsze stopnie
Nie zalicza przedmiotów
Fałszuje usprawiedliwienia
Śpi na lekcjach
Jest niegrzeczne, nie słucha nauczycieli i nie przestrzega reguł
W sferze kontaktów z rówieśnikami:
Posługuje się slangiem narkomanów
Porzuca dawnych znajomych lub oni odsuwają się od niego
Trzyma nowych kolegów z dala od rodziców
Ma przyjaciół, którzy nie chcą rozmawiać z rodzicami lub podawać swoich nazwisk
W sferze rodziny:
Wywołuje rodzinne kłótnie
Przestaje spełniać domowe obowiązki
Wymyka się z domu
Odmawia podporządkowania się ustalonym regułom
Izoluje się; przebywa w swoim pokoju z dala od innych
Nie chce rozmawiać o swoich znajomych i sposobach spędzania wolnego czasu
Nie informuje o wydarzeniach w szkole (wywiadówkach, uwagach)
Ma pieniądze z niewiadomego źródła
Manipuluje rodzicami
Łatwo wybucha gniewem
Coraz więcej przeklina
Stosuje słowną i fizyczną agresję
Jest ponure, milczące i zgryźliwe
Poprawia swoje zachowanie, ale nie na długo
W sferze umysłowej:
Ma zmniejszony zakres uwagi i problemy z koncentracją
Ma objawy paranoi: uważa, że jest śledzone, prześladowane lub zagrożone
Cierpi na nieokreślone lęki
Jest niespokojne, nie może usiedzieć na miejscu
W sferze fizycznej:
Wykazuje zmiany wagi: drastyczny wzrost lub jej obniżenie
Nieregularne okresy snu: zbyt długie lub krótkie
Jest częściej posiniaczone lub poranione
Zaniedbuje higienę osobistą i otoczenia (pokoju)
Często nosi to samo ubranie
Ma coraz więcej dolegliwości oddechowych
Ma krańcowe lub nieregularne nawyki żywieniowe
Dysponuje zmniejszoną ilością energii
W sferze emocjonalnej:
Mówi o śmierci lub zabójstwie
Często jest w złym humorze, łatwo obraża się
Bywa smutne lub wesołe bez wyraźnej przyczyny
Nie dzieli się swoimi uczuciami; odcina się od innych
Nie dopuszcza do siebie rozsądnych argumentów rodziców
Coraz bardziej pogrąża się w depresji
Uważa, że jest przegrane lub do niczego
Traci motywację i dążenie do sukcesu
Ma mniejszy szacunek do siebie; czuje, że nic nie umie
Narkomania jest chorobą niewyleczalną (możliwe jest zaleczenie), śmiertelną, charakteryzującą się wystąpieniem okresów remisji i nawrotów.
FAZY UZALEŻNIENIA
Faza atrakcyjności narkotyku (faza wstępna)
Branie sporadyczne
Branie okazyjne
Faza uzależnienia psychicznego
Pojawienie się i pogłębianie psychicznego przymusu odurzania się
Porzucenie starych zainteresowań, znajomych
Wagary, spadek wyników w nauce, oszukiwanie rodziców, kradzieże
Przygnębienie, drażliwość, agresja
Faza uzależnienia psychicznego i skutków fizycznych
Uzależnienie od stanu odurzenia
Głód fizyczny
Zmiany w wyglądzie fizycznym
Problemy ze zdrowiem: układ oddechowy, wątroba, układ pokarmowy, depresje, psychozy
Inne strefy życia na dalszym planie
Zdobywanie narkotyku - nadrzędny cel
Konflikty z prawem
Faza finalna
Pogłębianie się problemów emocjonalnych, psychicznych, fizycznych i społecznych
Zakażenie wirusem HIV, WZW typu B i C
Przedawkowania
Uświadomienie sobie alternatywy: leczenie lub śmierć
MARIHUANA, SKUN, HASZYSZ, OLEJ HASZYSZOWY
wygląd:
marihuana - brązowozielone liście i nasionka, mieszanina suchych liści i kwiatostanów przypominająca natkę pietruszki lub majeranek (palona w postaci skrętów)
skun - niezwykle mocna odmiana konopii uprawiana w specjalnych warunkach
haszysz - brązowe i czarne kulki lub kostki, cienkie paski
(najczęściej palony)
olej haszyszowy - zielonobrązowy olej, sprzedawany w małych fiolkach lub poduszeczkach (najczęściej jako dodatek do papierosów lub skrętów z marihuaną)
objawy użycia:
zaburzenia koordynacji ruchowej, zwiększona wrażliwość na światło i dźwięki, obniżona koncentracja, trudności w zapamiętywaniu, przekrwione oczy, kaszel, czasem spadek nastroju, zamknięcie się w sobie i milczenie
(czas działania od 1 - 3 godzin)
długotrwałe używanie może prowadzić do:
zaburzonej oceny sytuacji, spadku koncentracji uwagi, przewlekłego zapalenia oskrzeli i krtani, astmy, ogólnego zobojętnienia. U osób zażywających przetwory konopii w stanie obniżonego nastroju mogą powstać stany depresyjne, lęki, a nawet psychozy.
AMFETAMINA
Substancja chemiczna psychostymulująca
wygląd:
biały lub beżowy proszek, tabletki, kapsułki
(przyjmowana doustnie, wstrzykiwana lub wciągana przez nos)
objawy użycia:
zaburzenia snu (bezsenność), brak apetytu, rozszerzone źrenice, przyśpieszona akcja serca, szybki oddech, zaczerwienienie skóry, wysypka, suchość w ustach, podwyższone ciśnienie krwi, silny niepokój, napięcie i drażliwość. W końcowe fazie działania narkotyku zmęczenie i senność.
(czas działania: 3 godziny i dłużej)
długotrwałe zażywanie może prowadzić do:
silnego uzależnienia psychicznego, zaburzeń zachowania, rozwoju stanów depresyjnych połączonych z myślami samobójczymi, a w skrajnych przypadkach do psychoz, śpiączki i śmierci
LSD
Substancja chemiczna halucynogenna
wygląd:
małe bibułki z kolorowymi nadrukami, kolorowe „kamyki do zapalniczek”, tabletki, kapsułki nasączone roztworem LSD
(przyjmowane doustnie)
objawy użycia:
rozszerzone źrenice, wymioty, przyśpieszona akcja serca, podwyższone ciśnienie krwi, wzrost temperatury, zaburzone postrzeganie rzeczywistości (widzenie barw, słyszenie dźwięków), omamy wzrokowe, nawroty doznań nawet po długim czasie od zaprzestania brania.
(czas działania: 6-12 godzin)
długotrwałe używanie:
może wywołać poważne depresje, stany urojeniowe
ECSTASY
Substancja chemiczna halucynogenna
wygląd:
białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami, proszek, kapsułki
(przyjmowana doustnie)
objawy użycia:
przyśpieszony oddech, brak łaknienia, zgrzytanie zębami, nieadekwatne do możliwości poczucie siły
(czas działania: 4-5 godzin)
nawet jednorazowe użycie może prowadzić do:
nieodwracalnych zmian w mózgu, zaburzeń pracy nerek i wątroby, śmierci spowodowanej zablokowaniem sygnałów pozwalających mózgowi kontrolować prawidłowe funkcje organizmu, mieszane z alkoholem mogą powodować śmierć
GRZYBY HALUCYNOGENE
Substancja halucynogenna pochodzenia naturalnego
wygląd:
różnego rodzaju suszone grzybki o zabarwieniu od żółtawego do czarnego z brązowym poświtem
(sposób przyjmowania doustnie - suszone lub surowe)
objawy użycia:
halucynacje wzrokowe, zaburzone postrzeganie czasu i przestrzeni, rozszerzone źrenice, zmiany nastroju, zupełne wyizolowanie z rzeczywistości, lęki
niebezpieczeństwo zażywania:
nigdy nie wiadomo jak zadziałają, wysokie ryzyko śmiertelnego zatrucia oraz przewlekłej psychozy
KOKAINA, CRACK
Substancja pochodzenia naturalnego psychostymulująca
wygląd:
kokaina - krystalicznie biały proszek
(wciągana przez nos, wstrzykiwana, zażywana doustnie, palona z domieszkami innych narkotyków)
crack - białawe, beżowe lub brązowe kryształki, sprzedawane w foliowych woreczkach, folii aluminiowej (palony w specjalnych fajkach, często w mieszankach z tytoniem i marihuaną)
(czas działania: ok.20 min.)
objawy użycia:
pociąganie nosem i /lub katar, nadpobudliwość, niepokój psychoruchowy, rozszerzone źrenice.
długotrwałe używanie może prowadzić do:
Stanów depresyjnych i tendencji samobójczych, urojeń prześladowczych i lęku, impotencji, zakrzepów krwi, utraty przytomności, śmierci z przedawkowania.
HEROINA, BROWN SUGAR, MORFINA, OPIUM, KODEINA, KOMPOT
Opiaty (substancje pochodzenia naturalnego uspokajające)
wygląd:
heroina - biały lub beżowobrązowy proszek o gorzkim smaku (wstrzykiwana)
brown sugar - brunatna, różowa lub beżowa granulowana substancja wyglądem przypominająca cukier lub żwirek (najczęściej wdychany jest dym, czasem wstrzykiwana, rzadziej przyjmowany doustnie)
morfina - ampułki, tabletki, fiolki, roztwór
(wstrzykiwana, doustnie)
opium - ciemnobrązowe tabletki lub bezkształtne baryłki (palone, połykane)
kodeina - tabletki, ampułki (doustnie)
kompot - jasny lub ciemnobrązowy płyn o wyczuwalnym słodkim zapachu i gorzkim smaku (wstrzykiwany)
objawy użycia:
zwężone źrenice, brak reakcji źrenic na światło, szkliste oczy, opadające powieki, zmniejszone łaknienie, wymioty i nudności przy pierwszych dawkach, senność, spowolniona mowa.
nawet jednorazowe zażycie może prowadzić do:
uszkodzeń wątroby, zakażenia wirusem HIV, żółtaczki, śpiączki, śmierci z przedawkowania.
ŚRODKI WZIEWNE
wygląd:
kleje, rozpuszczalniki, lakiery (wdychanie oparów z worka foliowego)
objawy użycia:
omamy, kichanie i kaszel, katar lub krwawienie z nosa, zapalenie spojówek, zamazana mowa, drażliwość, niekiedy agresja, lęk (czas działania:30-45 min.)
długotrwałe używanie może prowadzić do:
obniżenia poziomu intelektualnego, uszkodzenia płuc, wątroby, mózgu, niewydolności serca, śpiączki, śmierci przez uduszenie podczas wdychania.
LEKI USPOKAJAJĄCE, NASENNE, PRZECIWBÓLOWE
Barbiturany, benzodiazepiny
tabletki:
relanium, clonozepam, tramal, lorafen, efedryna, leki na kodeinie (przyjmowanie doustne lub dożylne)
objawy użycia:
duże dawki powodują senność i stan jak po upojeniu alkoholowym
długotrwałe używanie:
prowadzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego, zwiększa się tolerancja na leki, co oznacza, że trzeba przyjmować coraz większe dawki, pogarsza się ogólny stan zdrowia, obniża się poziom intelektualny, istnieje duże zagrożenie przedawkowania prowadzące do śpiączki lub śmierci. Groźne w skutkach jest mieszanie leków z alkoholem lub innymi środkami.
STERYDY ANABOLICZNE
Metanabol, clomid, testosteron, omnadren, winstrol
wygląd:
tabletki lub płyn
(przyjmowane doustnie lub dożylnie)
objawy użycia:
zmiany skórne (plamy, zaczerwienienia), obrzęk twarzy, zaburzenia równowagi hormonalnej, nerwowość, impulsywność, agresywność
długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do:
ciężkich uszkodzeń narządów wewnętrznych (wątroby, nerek, serca), osłabienie popędu płciowego, uszkodzenia chromosomów. Sterydy powodują zaburzenia psychiczne o różnym nasileniu: rozrdażnienie, nerwowość, agresję, lęk, panikę, urojenia prześladowcze, depresję z myślami samobójczymi.
MITY NA TEMAT NARKOTYKÓW
„Marihuana jest niegroźna i nie uzależnia”
NIEPRAWDA. Wszystkie narkotyki uzależniają psychicznie. Palenie marihuany powoduje depresję, myśli samobójcze, zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci, a także apatię, utratę celów życiowych i problemy hormonalne.
„Amfetamina dodaje energii i ten stan można regulować”
NIEPRAWDA. Po początkowym okresie pobudzenia następuje krańcowe wyczerpanie organizmu. Zażywanie uaktywnia lub powoduje choroby psychiczne, zaburza sen i apetyt, silnie uzależnia.
„Nie wstrzykuję, więc nie jestem narkomanem”
NIEPRAWDA. Narkotyki powodują szkody i uzależniają, niezależnie od drogi ich przyjmowania.
„Biorę wtedy kiedy chcę”
NIEPRAWDA. Osoba uzależniona odczuwa wewnętrzny przymus bycia odurzoną. To nie ona panuje nad narkotykiem, tylko narkotyk nad nią.
NARKOTYKI A PRAWO
Art. 48
Kto wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 45
Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub innej substancji psychotropowej, albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności lub grzywny.
Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1 udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu, lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.
Art. 46
Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka, podlega karze pozbawienia wolności od 1 do lat 10.
Kary przewidziane są również za:
wprowadzanie narkotyków do obrotu
przywożenie zza granicy lub wywożenie za granicę
wytwarzanie, przetwarzanie lub przerabianie środków odurzających
Podstawa prawna:
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.04.1997., znowelizowana 26.10.2000r.
LECZENIE
Poradnia leczenia uzależnień
udzielanie porad i konsultacji dla osób uzależnionych i ich rodzin
indywidualna terapia uzależnienia i współuzależnienia
konsultacje psychiatryczne
kierowanie na detoksykacje i do ośrodków rehabilitacyjno-readaptacyjnych
grupy wsparcia dla rodziców dzieci uzależnionych
grupy dla osób eksperymentujących
abstynenckie grupy wsparcia dla osób po leczeniu
Oddziały detoksykacynje
odtrucie w przypadku uzależnienia fizycznego
udzielanie pomocy farmakologicznej w zespole abstynencyjnym
Ośrodek rehabilitacyjno-readaptacyjny
długoterminowa terapia uzależnienia w warunkach stacjonarnych
społeczność terapeutyczna
regularna współpraca z rodzinami pacjentów
Grupy „NA”
działają przy poradniach lub niezależnie od nich
udział w nich zalecany zwłaszcza po ukończeniu leczenia w ośrodku
6