UKŁAD KRĄŻENIA ćw. VI Do narządów krążenia zaliczamy: - serce - krew (jako narząd płynny) - naczynia krwionośne SERCE ٠ jest centralnym narządem układu krążenia i działa na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej ٠ w sercu następują cykliczne skurcze i rozkurcze poszczególnych jego jam ٠ skurcz wypełnionych krwią przedsionków wtłacza krew do komór. Z kolei skurcz komór pompuje krew do dużych naczyń krwionośnych i nimi rozprowadza ją po całym ciele POŁOŻENIE SERCA • leży w klatce piersiowej w śródpiersiu środkowym • podstawa skierowana jest ku górze i do tyłu oraz w stronę prawą • koniuszek skierowany jest do dołu i do przodu oraz w stronę lewą • podstawa serca utworzona jest przez przedsionki • korona serca utworzona jest przez tętnice wychodzące z serca i żyły wchodzące do serca • koniuszek serca należący do komory lewej styka się z przednią ścianą klatki piersiowej BUDOWA ZEWNĘTRZNA SERCA • powierzchnia mostkowo-żebrowa leżąca z przodu • powierzchnia przeponowa → tylno-dolna • bruzda wieńcowa - między przedsionkami a komorami • bruzda międzykomorowa przednia - między komorą prawą a lewą z przodu • bruzda międzykomorowa tylna - między komorą prawą a lewą z tyłu PRZEGRODA SERCA • oddziela prawą połowę serca od lewej Wyróżniamy: • przegrodę międzyprzedsionkową - oddziela od siebie oba przedsionki • przegrodę międzykomorową - oddziela od siebie obie komory i składa się z:
JAMY SERCA Wyróżniamy 4 jamy serca: A) prawy przedsionek PP B) lewy przedsionek LP C) prawa komora PK D) lewa komora LK A) PRAWY PRZEDSIONEK Budowa: • na ścianie przedniej znajduje się uszko prawe, a w nim znajdują się wyniosłości mięśniowe zwane mięśniami grzebieniastymi • na ścianie przyśrodkowej jest dół owalny • na ścianie dolnej jest ujście przedsionkowo-komorowe prawe zamknięte zastawką trójdzielną Uchodzą do niego: • żyła główna dolna i górna • zatoka wieńcowa Zastawki żylne serca > zapobiegają podczas skurczu komór cofaniu się krwi z komór do przedsionków > zbudowane z wsierdzia przedsionków i komór > lezą w ujściach przedsionkowo-komorowych; prawym (zastawka trójdzielna), lewym (zastawka dwudzielna) > utworzone są z płatków - zastawka trójdzielna z trzech, a zastawka dwudzielna z dwóch, które wolnymi brzegami otwierają się w stronę komór, do których przyczepiają się struny ścięgniste, które biegną od mięśni brodawkowatych ŚCIANY SERCA Zbudowane są z 3 warstw: a) nasierdzia - jest blaszką trzewną osierdzia surowiczego i stanowi warstwę zewnętrzną b) śródsierdzia, które stanowi warstwę środkową i składa się z: ٠ mięśnia sercowego ٠ szkieletu serca ٠ układu przewodzącego serca c) wsierdzia - jest to błona surowicza, która pokrywa całkowicie ściany i wszystkie struktury leżące w poszczególnych jamach serca i tworzy zastawki serca stanowiąc warstwę wewnętrzną serca MIĘSIEŃ SERCOWY ٠ jest podstawowym składnikiem ścian serca, oddzielny dla komór i przedsionków ٠ ściany przedsionków jak i przegroda międzyprzedsionkowa są stosunkowo cienkie ٠ ściany komór są grube. Ze względu na wysokie ciśnienie panujące głównie w LK jej ściana jest prawie 2 razy grubsza od ściany PK. SZKIELET SERCA ٠ leży na granicy między mięśniem przedsionków i mięśniem komór stanowi miejsce przyczepu mięśni i zastawek serca oraz całkowicie odgranicza mięsień przedsionków od mięśnia komór Do szkieletu serca zaliczamy: - pierścień włóknisty przedsionkowo-komorowy prawy i lewy (leżące w ujściach przedsionkowo-komorowych) - pierścień włóknisty aorty i pnia płucnego (leżące odpowiednio w ujściach aorty i pnia płucnego) - trójkąt włóknisty prawy i lewy - część błoniasta przegrody międzykomorowej UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA ٠ posiada zdolność wytwarzania i przewodzenia bodźców pobudzających serce do pracy oraz koordynuje prawidłową kolejność skurczu przedsionków i komór Składa się z: - węzła zatokowo-przedsionkowego leżącego w PP (w nim powstają bodźce) - węzła przedsionkowo-komorowego, który leży w PP - pęczka przedsionkowo-komorowego (HISA) - składa się z pnia, który dzieli się na odnogę prawą i lewą. Odnogi kończą się w mięśniach brodawkowatych lub beleczkach mięśniowych Uderzenia serca 60-90/min.
CZYNNOŚĆ KRWI Za pośrednictwem krwi następuje: ▪ dostarczenie tkankom substancji odżywczych, O2 i H2O ▪ odprowadzanie produktów przemiany materii oraz CO2 ▪ uczestniczenie poprzez transport hormonów w regulacji czynności poszczególnych narządów i całego organizmu ▪ regulacja procesów zapalnych oraz utrzymanie odporności organizmu ▪ zapobieganie krwotokom poprzez wytwarzanie skrzepu
ŁACINA Serce - Cor Przedsionek prawy - Atrium dextrum Przedsionek lewy - Atrium sinistrum Komora prawa - Ventriculus dexter Komora lewa - Ventriculus sinister Zastawka trójdzielna - Valva tricuspidalis Zastawka dwudzielna - Valva bicuspidalis Zastawka aorty - Valva aortae Zastawka pnia płucnego - Valva trunci pulmonalis Osierdzie - Pericardium Mięsień sercowy - Myocardium Pień płucny - Truncus pulmonalis Aorta - Aorta Żyła główna górna - Vena cava superior Żyła główna dolna - Vena cava inferior Żyła płucna prawa górna i dolna - Vena pulmonalis dextra superior et inferior Żyła płucna lewa górna i dolna - Vena pulmonalis sinistra superior et inferior
|
B) LEWY PRZEDSIONEK Uchodzą do niego na ścianie tylnej 4 żyły płucne: • żyła płucna prawa górna i dolna • żyła płucna lewa górna i dolna • ściana przedsionka jest gładka z wyjątkiem uszka lewego, w którym są mięśnie grzebieniaste • ścianę przyśrodkową stanowi przegroda międzyprzedsionkowa C) PRAWA KOMORA Na podstawie budowy wewnętrznej wyróżniamy 2 części: • drogę dopływową od ujścia przedsionkowo-komorowego do wierzchołka komory uformowaną przez liczne beleczki mięśniowe • drogę odpływową, tzw. stożek tętniczy prowadzący od wierzchołka do ujścia pnia płucnego - zamknięte zastawką pnia płucnego • w jamie komory występują mięśnie brodawkowate (3), od których odchodzą struny ścięgniste do płatków zastawki przedsionkowo-komorowej • z PK wychodzi pień płucny D) LEWA KOMORA Wyróżniamy: • drogę dopływową biegnącą od ujścia przedsionkowo-komorowego do koniuszka serca i uformowane przez beleczki mięśniowe • drogę odpływową (stożek tętniczy) prowadzącą od koniuszka serca do ujścia aorty - zamknięte zastawką aorty • występują mięśnie brodawkowate (2), odchodzące od nich struny ścięgniste przyczepiają się do płatków zastawki przedsionkowo-komorowej • z LK wychodzi aorta ZASTAWKI SERCA Wyróżniamy 4 zastawki zapewniające stały kierunek przepływu krwi: ٠ zastawka przedsionkowo-komorowa prawa (trójdzielna) ٠ zastawka przedsionkowo-komorowa lewa (dwudzielna lub mitralna) ٠ zastawka pnia płucnego ٠ zastawka aorty Zastawki przedsionkowo-komorowe znajdują się pomiędzy przedsionkami a komorami i są to zastawki żylne serca. Zastawki pnia płucnego i aorty leżące w odpowiednich ujściach pnia płucnego i aorty są to zastawki tętnicze serca. Zastawki tętnicze serca > zapobiegają cofaniu się krwi z aorty i pnia płucnego do komór w czasie ich rozkurczu > utworzone są z wsierdzia komory i błony wewnętrznej aorty lub pnia płucnego > leżą w ujściu aorty (zastawka aorty) i w ujściu pnia płucnego (zastawka pnia płucnego) > składają się z 3 płatków półksiężycowatych, które mają kształt kieszonek i podczas rozkurczu komory cofająca się krew wypełnia płatki półksiężycowate i tak je poszerza, że wolne ich brzegi ściśle do siebie przylegają i zamykają ujście
UNACZYNIENIE SERCA ٠ krew odżywczą prowadzą 2 tętnice pochodzące od aorty wstępującej. Są to:
٠ krew żylna ze ścian serca uchodzi do żył własnych serca, a te uchodzą do zastawki wieńcowej leżącej w tylnej części bruzdy wieńcowej ٠ zatoka wieńcowa uchodzi do PP serca. UNERWIENIE SERCA ٠ unerwione jest przez układ autonomiczny ♠ włókno przywspółczulne doprowadza do serca nerw błędny, który hamuje czynność serca ♠ włókno współczulne przechodzi do pnia współczulnego, który przyspiesza czynność serca OSIERDZIE > serce leży w worku osierdziowym, którego podstawa zarośnięta jest z przeponą, a wierzchołek obejmuje początki wielkich naczyń tętniczych i żylnych Składa się z: - osierdzia włóknistego - osierdzia surowiczego, w którym wyróżniamy:
> między blaszką ścienną a trzewną osierdzia surowiczego znajduje się jama osierdziowa wypełniona płynem osierdziowym KREW ▪ stanowi 7-8% ciała (ok.51) ▪ jest specjalnym rodzajem tkanki łącznej i zawiera elementy komórkowe (morfotyczne) oraz środowisko płynne - osocze ▪ osocze stanowi 55% jej objętości, a krwinki 45% ▪ osocze zawiera 91% H2O oraz 9% białek (albuminy, globuliny i fibrynogen) aminokwasy, tłuszcze i związki nieorganiczne ▪ krew po wypłynięciu i naczynia ulega krzepnięciu i w ostatnim etapie krzepnięcia z fibrynogenu wytwarza się włóknik (fibryna) i tworzy się skrzep hamujący krwawienie ▪ osocze pozbawione włóknika - surowica krwi SKŁADNIKI KOMÓRKOWE KRWI Dzielą się na 3 grupy: ▪ krwinki czerwone (erytrocyty), których głównym składnikiem jest hemoglobina - transportująca O2 z płuc do tkanek i CO2 z tkanek do płuc ▪ krwinki białe (leukocyty), które dzielimy na:
▪ płytki krwi (trombocyty) biorą udział w hamowaniu krwawienia Wytwarzanie składników komórkowych krwi (hematopoeza) odbywa się u ludzi dorosłych w czerwonym szpiku kostnym. |