SPECYFICZNE CECHY DZIAŁALNOŚCI USŁUGOWEJ	WPŁYW NA PROCES GLOBALIZACJI
Nierzeczowy - czynnościowy charakter usług - niemożność tworzenia zasobu (buforu) i produkowania „na skład”. Usługi reprezentują tylko strumienie dóbr ekonomicznych	A) „Niewidzialny import/eksport”. Brak transgranicznego fizycznego transferu (strumieni) produktów rzeczowych (wyrobów) i związanych z nimi opłat celnych itp. B) Umiędzynarodowienie obrotu usługami nie generuje popytu na fizyczny transport towarów/produktów usługowych, ale może generować popyt na transport zasobów-rzeczowych czynników produkcji usług, a także ich użytkowników i należących do nich rzeczy (obiektów poddawanych procesom usługowym). C) Z czynnościowego (procesowego) charakteru usług wynikają szczególne cechy dekompozycji tej kategorii produktów i przestrzennej dyslokacji cząstkowych procesów ich wytwarzania („fragmentacji” - „podzlecania”, „rozkooperowania” itp.) w różnych krajach świata. Dekompozycja produktu odnosi się do cząstkowych procesów, a nie do cząstkowych produktów rzeczowych takich, jak zespoły, podzespoły wyrobów złożonych itp.
Brak praw własności usług (i ich komponentów, takich jak: władanie, czerpanie pożytków itd.), a więc i możliwości ich zbywania/nabywania	W międzynarodowym obrocie usługami nie występują transakcje ani umowy kupna/sprzedaży - lecz umowy specyficzne dla usług (to jest umowy: zlecenia, spedycji, przewozu, składu, przechowania, agencji, komisu, rachunku bankowego, a ponadto umowy nienazwane).
Zbieżność miejsca i czasu produkcji i konsumpcji (logistyczna reguła just-in-time była zawsze charakterystyczna dla rynku usług)	A) Cecha ta dotyczy wielu, lecz nie wszystkich odmian usług. Wynika z niej brak buforu produktów gotowych i w zamian - konieczność utrzymywania gotowego zasobu potencjału produkcyjnego (zdolności produkcyjnej). Oznacza to również konieczność utrzymywania personelu w stanie gotowości. B) Charakterystyczny dla rynku wyrobów transfer rzeczowego produktu gotowego, jest na rynku usług w znacznej mierze zastąpiony transferem: 1) przedmiotu świadczenia usług (granice przekracza konsument i/lub składniki jego majątku - przypadek II według uregulowań GATS/WTO), albo 2) potencjału usługowego (za granicą tworzone są oddziały dostawcy związane z jego „obecnością handlową” na obszarze gospodarczym odbiorców - przypadek III - według GATS/WTO), albo też 3) obecnością osób fizycznych danego kraju dostawcy na terytorium kraju odbiorcy (przypadek IV według GATS/WTO). Występuje transfer kapitału do kraju odbiorcy (konsumenta) w formie inwestycji bezpośrednich w majątek tworzący potencjał usługowy (zdolność usługową). Szczególnego znaczenia nabierają w związku z tym transfery rzeczowych i finansowych czynników produkcji, obrót zasobami kapitałowymi i bezpośrednie inwestycje zagraniczne.
Współudział odbiorcy w procesie świadczenia usługi	Cecha ta jest typowa dla niektórych odmian usług. Globalna strategia konkurencji wymaga uwzględnienia relacji między dostawcą, a odbiorcą. Ogranicza to standaryzację procesów świadczenia usług w oderwaniu od warunków lokalnych.
Lokalny charakter	W strategii konkurencji występuje konieczność uwzględnienia lokalnych wymagań, oczekiwań, nawyków itp., albo/i aktywnego oddziaływania na lokalny rynek (popyt/podaż - lokalnych odbiorców/dostawców) i jego dostosowania do założeń strategicznych firmy. Jednym z instrumentów obniżania barier rozproszenia i lokalnego zróżnicowania popytu i produktu są sieciowe formy działalności.
Indywidualizacja	Indywidualizacja utrudnia lub uniemożliwia zastosowanie jednolitych globalnych standardów produktu, technologii i organizacji. Rezultatem indywidualizacji jest zmniejszenie efektów skali i korzyści z procesu uczenia się. Bariery indywidualizacji mogą być w niektórych przypadkach obniżane przez aktywne oddziaływanie dostawcy (zwłaszcza korporacji transnarodowych) na odbiorcę. Próby kształtowania lub narzucania standardów globalnych - prowadzą niekiedy do uniformizacji (w kategoriach teorii informacji oznacza to wzrost entropii).
Relatywnie wysoki poziom kosztów stałych (utopionych - sunk costs)	W działalności usługowej występuje wysokie ryzyko inwestowania w majątek trwały - ze względu na zwiększoną wrażliwość cen na zmiany skali. Szczególnego znaczenia nabiera trafna lokalizacja potencjału usługowego, to jest rzeczowego majątku trwałego, w branżach, które wykazują jego ograniczoną mobilność. Częściowym rozwiązaniem jest franchising. Umożliwia on dawcom franchisingu (macierzystym korporacjom transnarodowym) przerzucenie części ryzyka na lokalnych biorców. Jest to jeden z głównych motywów tworzenia sieci franchisingowych o międzynarodowym zasięgu.

Przykłady kluczowych czynników zdolności handlowej usług

Kategorie czynników	Przykłady
Techniczne	Przetwarzanie danych Telekomunikacja
Ekonomiczne	Koszty transportu Koszty transakcyjne Internacjonalizacja rynków Strategia firm
Polityczne i kulturowe	Liberalizacja Procedury autoryzacji Zaufanie Język

W procesach globalizacji rynku usług szczególne znaczenie mają międzynarodowe przepływy kapitałowe w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich, a także fuzji i przejęć. Ich dynamika była w ostatnich latach znacznie wyższa od dynamiki wartości dodanej wytworzonej w światowym sektorze usług (PKB). Struktura tych inwestycji coraz bardziej przechyla się na korzyść sektora usług - kosztem sektorów I i II. Natomiast od wielu lat niezmienny jest średni poziom udziału usług w międzynarodowych obrotach handlowych (rachunku bieżacym bilansu płatniczego). Można to interpretować z jednej strony jako skutek relatywnie niskiej zdolności handlowej usług, a więc i ograniczeń w międzynarodowej wymianie, wynikających z ich specyfiki, jako produktu wytwarzanego w „sektorach rozproszonych”. Z drugiej - jest to niewątpliwie do pewnego stopnia przejaw mankamentów ewidencji statystycznej, która nie ujmuje wielu form wymiany charakterystycznych dla usług (związanych na przykład z międzynarodowym przepływem osób - zarówno konsumentów, jak i wytwórców).

Ostatnie lata dostarczają jednak dowodów ożywienia międzynarodowej wymiany handlowej niektórymi odmianami usług - głównie usług polegających na przetwarzaniu, przechowywaniu i przekazywaniu informacji (opartych o techniki informatyczne i telekomunikacyjne - ICT), usług dla biznesu i usług finansowych. Podstawą tej wymiany jest możliwość i ekonomiczna efektywność dekompozycji łańcucha wartości dodanej i fragmentacji tych procesów usługowych w połączeniu z delokalizacją ich faz i operacji cząstkowych do krajów o niższych kosztach wytwarzania (głównie kosztach pracy). Odbywa się ona w wyspecjalizowanych formach i strukturach organizacyjnych, których podstawą jest koncepcja outsourcingu (BPO) i offshoringu. Są to ośrodki obsługi telefonicznej, wspólne ośrodki usługowe, ośrodki usług informatycznych i centrale regionalne.

---