STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW
Nomenklatura
stopień równy = gradus positivus
stopień wyższy = gradus comparativus
stopień najwyższy = gradus superlativus
Stopniowanie regularne
Prawie wszystkie przymiotniki (I, II, III deklinacja)
Comparativus
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ior (r. m., r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) +
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ius (r. n.)
Superlativus
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -issimus (r. m.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -issima (r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -issimum (r. n.)
Stopniowanie nieregularne
Gdy przymiotnik jest zakończony w nom. sing. na -er, -a, -um (II dekl.), -er, -is, -e (III dekl.):
Comparativus
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ior (r. m., r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) +
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ius (r. n.)
Superlativus !!! <-nieregularnie
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -errimus (r. m.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -errima (r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -errimum (r. n.)
Gdy przymiotnik jest zakończony w nom. Sing. na -ilis (III dekl.)
Comparativus
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ior (r. m., r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -is) +
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -ius (r. n.)
Superlativus !!! <-nieregularnie
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -illimus (r. m.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -is) + końcówka -illima (r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -illimum (r. n.)
Jest 6 takich przymiotników:
facillis, -e łatwy
dificillis, -e trudny
simillis, -e podobny
dissimillis, -e niepodobny
gracillis, -e smukły
humillis -e niski
Przymiotniki stopniowane całkowicie nieregularnie
Jest 6 takich przymiotników:
bonus, -a, -um dobry
malus, -a, -um zły
magnus, -a, um wielki
parvus, -a, -um mały
multus, -a, -um liczny (a także multi, -ae, -a - liczni, wielu)
propinquus, -a, um bliski
positivus |
comparativus |
superlativus |
|
|
m, f |
n |
m, f, n |
bonus, -a, -um |
melior |
melius |
optimus, -a, -um |
malus, -a, -um |
peior |
peius |
pessimus, -a, -um |
magnus, -a, um |
maior |
maius |
maximus, -a, -um |
parvus, -a, -um |
minor |
minus |
minimus, -a,-um |
multus, -a, -um |
plures |
plura |
plurimi, -ae, -a |
propinquus, -a, um |
propior |
propius |
proximus, -a, -um |
Gdy przymiotnik jest zakończony w nom. sing. na -dicus, -ficus, -volus
Comparativus !!! <-nieregularnie
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -entior(r. m., r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i) +
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -entius (r. n.)
Superlativus !!! <-nieregularnie
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -entissimus (r. m.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i) + końcówka -entissima (r. ż.)
genetivus singularis (odcinamy końcówkę -i / -ae / -is) + końcówka -entissimum (r. n.)
Stopniowanie opisowe
Przymiotniki zakończone w nom. sing. na -eus, -ius, -uus
Comparativus
magis (bardziej) + przymiotnik
Superlativus
maxime (najbardziej) + przymiotnik
Przymiotniki o zakończeniu na -quus, jak np. antiquus tworzą stopnie wyższe regularnie, gdyż qu stanowi grupę społgłoskową (kw). !!!
ODMIENIANIE PRZYMIOTNIKÓW W STOPNIU WYŻSZYM I NAJWYŻSZYM
Przymiotniki w comparativusie odmieniamy według deklinacji III spółgłoskowej.
Przymiotniki w superlativusie odmieniamy odpowiednio według deklinacji I i II.
ABLATIVUS COMPARATIVUS
ablativus porównawczy
Składnia pozwalająca wyrazić porónanie.
W języku łacińskim porównanie można wyrazić dwojako:
Dwa wyrazy porównywane połączone spójnikiem quam (jak, niż) stoją w tym samym przypadku.
np. fidior quam canis = wierniejszy niż pies (od psa)
Wyraz, z którym coś porównujemy stoi w ablativusie.
np. fidior cane = wierniejszy niż pies (od psa)
Ablativus comparativus stoi przy przymiotniku w stopniu wyższym.
GENETIVUS PARTITIVUS
genetivus cząstkowy
Składnia pozwalająca wyróżnić pewną część z całości.
Po wyrazach w stopniu wyższym i najwyższym, liczebnikach oraz zaimkach wyraz o którym mówimy stoi w genetivusie. Tłumacząć genetivus partitivus na polski dodajemy „z”, „spośród”.
np. feminarum pulcherrima = najpiękniejsza z kobiet
urbs omnium pulcherrima = miasto najpiękniejsze ze wszystkich
PRZYMIOTNIKI, KTÓRE W STOPNIU RÓWNYM WYSTĘPUJĄ JAKO RZECZOWNIKI
positivus |
comparativus |
superlativus |
extra na zewnątrz
exteri zagraniczni |
exterior, -ior, -ius położony dalej (na zewnatrz |
extremus, -a, -um wysuniety najdalej, krańcowy, ostatni |
citra z tej strony |
citerior bliższy |
- |
infra poniżej
inferi bogowie podziemia |
inferior, -ior, -ius niżej położony |
infimus, -a, -um imus, -a, -um najniżej położony, najniższy |
intra wewnątrz |
interior, -ior, -ius wewnątrz, głębiej połozony |
intimus, -a, -um najgłębiej połozony |
potis możny |
potior możniejszy, bardziej wpływowy |
potissimus, -a, -um najmożniejszy |
prope blisko |
propior, -ior, -ius bliższy |
proximus najbliższy |
post potem
posteri potomni |
posterior nastepny |
postremus, -a, -um ostatni |
supra wyżej
superi bogowie, niebianie |
superior, -ior, -ius wyższy, wyżej położony |
supremus, -a, -um summus, -a, -um najwyzszy |
ultra z tamtej strony |
ulterior, -ior, -ius dalszy, dalej położony |
ultimus, -a, -um najdalszy, ostatni |
- |
deterior, -ior, -ius gorszy |
deterrimus, -a, um najgorszy |