Bezrobotni to ludzie pozostający bez pracy, poszukujący jej i gotowi do niezwłocznego podjęcia pracy, odpowiadającej typowym warunkom (w szczególności płacowym) istniejącym w gospodarce.
Zasoby siły roboczej - liczba ludności w wieku zdolności do pracy,zdolnej i gotowej do podjęcia pracy,odpowiadającyj typowym warunkom istniejącym w gospodarce.
Zasoby siły roboczej reprezentują podażową stronę rynku pracy, zaś zatrudnienie określone jest poprzez stronę popytową-tzn przez popyt na siłę roboczą ,który z kolei zależy od popytu na towary.
U = r - L
U-bezrobocie
r-zasoby siły roboczej
L-zatrudnienie
Zasoby siły roboczej zależą od liczby ludności w wieku zdolności do pracy-ludność w wieku produkcyjnym oraz od współczynnika aktywności zawodowej.(relacja między zasobami siły roboczej,a liczbą ludności w wieku zdolności do pracy. Współczynnik ten zależy od szeregu czynników:
*Preferencje jednostek w sprawie kształcenia
*Zawierania małżeństw
*Liczby dzieci w rodzinie i sposobu ich wychowania
*Poziom i zmiany wynagrodzeń
*Możliwość znalezienia pracy
W Polsce granice wieku produkcyjnego 18-59 kobiety, 18-64 mężczyżni
Rozmiary bezrobocia określane są przez 3 główne czynniki:
-współczynnik aktywności zawodowej
-liczbę ludności w wieku produkcyjnym
-wielkość zatrudnienia
Społeczne i ekonomiczne skutki bezrobocia:
Mikorekonomiczne skutki bezrobocia:
*Pogorszenie się syt. materialnej bezrobotnych i ich rodzin
*Ludzie pozbawieni pracy podlegają procesom frustracji i degradacji społecznej,które są przyczyną powstawania zjawisk patologicznych-przestępczość, narkomania
(Praca jest podstawową potrzebą człowieka i zasadniczym wymiarem ludzkiej egzystencji)
*procesy destrukcji-izolacja społeczna,brak zaufania do smego siebie,stres w rodzinie,spadek kondycji intelektualnej i duchowej,pogorszenie stanu psychicznego i fizycznego.
Makroekonomiczne skutki bezrobocia:
*straty produkcji w wyniku niepełnego wykorzystania siły roboczej(różnica między potencjalną produkcją przy pełnym zatrudnieniu ,a produkcją faktyczną)
*obciążenia budżetu państwa z tyt. Finansowania zasiłków wypłacanych bezrobotnym
*bezrobocie powoduje straty we wpływach podatkowych do budżetu państwa,które miały by miejsce ,gdyby ci bezrobotni pracowali
Rodzaje bezrobocia:
*b.frykcyjne
rezultat opóżnień w przystosowaniu struktury podaży i struktury popytu na pracę, zw.z niedoskonałym funkcjonowaniem rynku pracy.niedostosowanie posiadanych kwalifikacji pracy i miejsca zamieszkania do wymaganych miejsc pracy.obejmuje ono również tę liczbę pracowników,którzy z roznych powodów zminiają pracę i przejściowo ,w okresie poszukiwania nowych miejsc pracy,sa bezrobotni.
*b.strukturalne
powstaje na tle strukturalnych rozbieżności podaży pracy i popytu na pracę,wiąz się z brakiem mobilności popytu i podaży z punktu widzenia takich wymiarów(przestrzeń,kwalifikacje,zawód,płeć,wiek,rasa).pojawia się wówczas gdy w określonych krajach lub galeziach wystepuje zastoj gospodarczy i naplywajace nowe roczniki w wieku produkcyjnym nie mogą znalezc zatrudnienia.
*b.cykliczne
wynika z niedostatnecznego popytu agregatowego na dobra.W fazie pogorszenia się koniuktury następuje spadek popytu,produkcji i zatrudnienia.B.cykliczne występuje gdy agregatowy popyt spada poniżej poziomu charakterystycznego dla istnienia b.frykcyjnego i strukturalnego.
b.naturalne-chęć podjęcia pracy i chęc zatrudnienia nie pokrywają się z ich realizacją.występuja bowiem różnice niedostosowania o charakterze frykcyjnym lub strukturalnym.,które powodują ,ze zamierzenia po str pracodawców jak i pracowników nie zawsze dają siew pełni wykorzystać.
b.dobrowolne-pewna część pracowników poszukująca zatrudnienia nie akceptuje poziomu płacy realnej.
Teorie bezrobocia
Neoklasyczna teoria bezrobocia:
W warunkach wolnorynkowej gospodarki występuje na rynku pracy tendencja do ustalenia się stanu równowagi, charakteryzującego się pełnym zatrudnieniem-(zatrudnienie znajdują wszyscy skłonni do pracy według ukształtowanych na rynku stawek płac.)W teorii tej istnieją 2 postulaty
1-pracodawcy określając rozmiary popytu na siłę roboczą, kierują się zasadą zrównania płacy realnej z krańcową produkcyjnoscią pracy= przysrost priodukcji w w yrażeniu realnym związany z zatrudnieniem dodatkowego robotnika.
Płaca nominalna/ceny=d realnej produkcji/d ilości siły roboczej
2-robotnicy określając rozmiary podaży siły roboczej,kierują się zasadą maksymalizacji łącznej użyteczności płynącej z wynagrodzeń za pracę oraz wypoczynku.
W gospodarce wolnorynkowej ustala się samoczynnie równowaga pełnego zatrudnienia, przy czy mechanizmem likwidującym wszelkie zakłócenia na rynku pracy jest mechanizm zmain płac roboczych.
Przczyną bezrobocia są wystepujące w rzeczywistości ograniczenia w działaniu swobodnych mechanizmów ekonomicznych na rynku pracy:ograniczenia te są związane z występującymi tendencjami do :
*usztywniania plac nominalnych,które to wynikają z postępowania zw zawodowych,opierających się redukcjom płac oraz z istnienia ustaw o płacach minimalnych
*ustalania stwaekpłac w układach zbiorowych na zbyt wysokim poziomie,co jest rezultatem silnej pozycji przetargowej zw zawodowych w negocjacjach z pracowawcami
*osłabiania mobilności siły roboczej,do czego przyczyniają się stosunkowo wysokie zasiłki dla bezrobonych
Pasywna polityka państwa na rynku pracy
*pomoc socjalna dla bezrobotnych,różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych-zasiłki dla bezrobotnych,jednorazowe odszkodowania dla osób zwolnionych z pracy,prywatne ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.
Aktwna polityka państwa na rynku pracy:
Opiera się na wykorzystwywaniu zespolu instrumentów ekonomicznych,mających na celu zmniejszenie rozmiarów bezrobocia.Instrumenty polityki makroekonomicznej dotyczą oddziaływania państwa na rozmiary globalnego popytu na dobra i usługi za pośrednictwem instrumentów fiskalno-finansowych(podatki i wydatki państwa) oraz instrumentów pieniężnych(stopy procentowej i podaży pieniądza).Stymulowanie globalnego popytu poprzez obniżanie podtków państwa i podazy pieniądza.
„Specjalne”instrum. polityki zatrudnienia obejmują publiczne programy zatrudnienia(tworzenie dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach gospodarki,kto®e cieszą się małym zainteresowaniem sektora prywatnego),subsydiowanie płac(udzielanie przez państwo bezzwrotnej pomocy fianansowej przedsiębiorstwom prywatnym na częściowe pokrycie kosztów płacowych zatrudnionych pracowników,pod warunkiem ,ze pracodawca zrezygnuje z redukcji zatrudnienia bądż też utworzy nawe miejsca pracy),szkolenia zawodowe(mają umożliwić zdobycie kwalifikcji zawodowych i umożliwić przekwalifikowanie się niektórych osób),rozwój pośrednictwa pracy(rozwój siecie urzędó zatrudnienia),ograniczanie podaży siły roboczej(zachęcanie pracowników w weieku starszym do wcześniejszego przejścia na emeryturę) i redukcję czasu pracy(redukcja tygodniowego wymiary czasu pracy,zwiększenie wymiaru urlopu,redukcja godzin nadliczbowych,dzielenie calego etapu między pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin).
Przyczyny bezrobocia:
*Istnienie nadmiernego zatrudnienia (ukrytego bezrobocia)w gospodarkach centralnie planowanych
*Recesja gospodarcza ,znaczne nadwyżki podaży pracy we wszystkich segmentach rynku pracy i grupach siły roboczej
KRZYWE POPYTU NA PRACE MAJĄ NACHYLENIE UJEMNE, wynika to z zał,ze popyt na pracę jest malejącą funkcją poziomu płacy realnej.
KRZYWE PODAZY PRACY SĄ NACHYLONE DODATNIO,w miarę wzrostu płacy realnej coraz większa liczba ludzi zdolnych do pracy wyraża gotowość podjęcia pracy.