INFLACJA (MILEWSKI)

INFLACJA- proces (oznacza to, ze wzrost cen w jakims okresie ma charakter wzglednie trwaly) wzrostu ogólnego (tj średniego) poziomu cen różnorodnych dóbr;NIE KAŻDY JEDNAK WZROST CEN JEST INFLACJĄ: jeśli natomiast nastepuje skokowy wzrost cen pod wpływem działania jednorazowego wstrząsu (np. zniesienie dotacji), po którym poziom cen stabilizuje się, to takiego wzrostu cen nie będziemy traktować jako inflacji

 Obliczaniem zmian ogólnego poziomu cen w praktyce zajmuja się specjalneinstytucje (w Polsce GUS). W tym celu konstruuje się wskaźnik cen, będący miara procentowych zmian wydatków związanych z zakupem pewnego zestawu dóbr (tzw koszyka) w jakimś okresie. Otrzymany wskaźnik informuje o dynamice procesów inflacyjnych. Trzeba jednak dokładnie określić asortyment dóbr wchodzacych do badanego `koszyka'- z jakiego punktu widzenia chcemy analizować inflację: czy z pktu widzenia konsumentów (włączamy tu dobra konsumpcyjne jak żywność, mieszkanie itd.), producentów, sprzedawców czy całej gospodarki (wtedy włączamy wszystkie produkty i usługi wchodzące w skład PKB).

W praktyce oblicza się różne wskaźniki cen, a głównie:

        Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

        Wskaźnik cen hurtowych i detalicznych

        Wskaźnik cen wszystkich produktów i usług wchodzących w skład PKB (deflator PKB)

 Przy konstruowaniu wskaźnika cen każde dobro jest `wazone' zgodnie z jego ekonomicznym znaczeniem. Jako wagi najczęściej stosuje się udziały wydatków na poszczególne dobra w wydatkach ogółem w okresie wyjściowym. Takie wskaźniki, wykorzystujące w charakterze wag udziały wydatków na poszcz dobra z okresu bazowego nazywa się wskaźnikami Laspeyresa. Natomiast wskaźniki wykorzystujące `wagi' z okresu końcowego nazywa się wskaźnikami Paaschego.

 W statystycznych analizach procesów inflacyjnych wykorzystywany jes tpowszechnie wskaxnik stopy inflacji- procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w ciągu roku.

W Polsce stope inflacji oblicza się:

1.     porównując ogólny poziom cen z roku t₁ z analogicznym poziomem cen z roku t₀ (bierze się pod uwagę wskaźniki przeciętne dla 12 miesiecy w roku

2.     porównując ogólny poziom cen z grudnia roku t₁ z ogolnym poziomem cen z grudnia roku t₀

Przy analizie dynamiki procesów inflacyjnych istotna rolę odgrywa wybór wskaźnika inflacji.

 W gospodarce centralnie planowanej inflacja przejawia się głównie nie w jawnym wzroście cen, lecz w istnieniu niedoborów towarów na rynku oraz w ukrytych podwyżkach cen. Ukryte podwyżki polegały na zmianie struktury asortymentowej sprzedazy, charakteryzujacej się wzrostem udziału towarów droższych, oraz na podnoszeniu cen tzw. nowości.

 W zależności od stopnia nasilenia i. wyróżnia się inflację:

1.     pełzającą- gdy wskaxnik cen nie przekracza 5% rocznie

2.     umiarkowaną- gdy wskaźnik cen oscyluje w granicach 5-10% rocznie

3.     galopującą- wskażnik cen waha się w gr 10-150% rocznie

4.     hiperinflację - ceny rosna w tempie przekraczajacym 150% rocznie

 

należy pamiętać, że różne źródła wyznaczają różne granice

 Wskaźniki cen maja też słabości. Wiążą się one z dezaktualizacją `wag' stosowanych przy obliczniu wskaźników, nie wychwytują również zmian jakości dóbr wchodzących w skład koszyka.

 Społeczno - ekonomiczne skutki inflacji

Powolne procesy inflacyjne (i. pełzająca) wywieraja korzystny wpływ na przebieg procesów gospodarczych (na ich dynamikę).(1) Przy założeniu iluzji pieniężnej, powolne procesy inflacyjne pozwalają bowiem na obniżki realnych stóp procentowych i stawek płac realnych, co wywołuje optymistyczne nastroje wśród przedsiebiorców z powodu poprawy rentownosci produkcji 9a to przyspiesz wzrost gospodarczy). (2) Powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane zmiany relacji cenowych w warunkach istnienia sztywności cen do dołu. Procesy inflacyjne niewatpliwie przyśpieszają ustalanie się właściwości relacji cen, co racjonalizuje decyzje gospodarcze i umożliwia prawidłową alokację zasobów.

 Skutki inflacji:

1.     zniekształcenie informacyjnej funkcji cen (rezultat: wypaczenie struktury produkcji i konsumpcji)

2.     `ucieczka' od pieniadza (spadek popytu na pieniadz w ujeciu realnym; utrzymywanie jak najmniejszego zapasu gotówki)

3.     redystrybucja dochodów (ponowny podział dochodów miedzy podmioty gospodarcze; zmiany relatywnego połozenia materialnego podmiotów-obrona przed tymi zmianami to systemy indeksacji dochodów oznaczającychautomatyczne uwzględnianie inflacji w kształtowaniu się dochdów nominalnych)

4.     wzrost niepewności i osłabienie aktywnosci gospodarczej-silne procesy inflacyjne osłabiają działalnośc inwestycyjną i tym samym hamują tempo wzrostu gospodarczego

5.     niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym- jeśli np. inflacja w Polsce kształtuje się na wyzszym poziomie niż w innych krajach, to dobra eksportowane przez polskie przedsiebiorstwa staja się mniej konkurencyjne na rynkach swiatowych.Dobra importowane natomiast staja się tańsze w stosunku do dóbr krajowych-prowadzi to do spadku eksportu i wzrostu importu

6.     wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej- np. w restauracjach trzeba ciągle drukować nowe karty dań dla informacji o wyzszych cenach

 gdy inflacja pojawia się niespodziewanie znaczenia negatywnych skutków inflacji jest znacznie wieksze.

 Główne teorie inflacji:

1.     monetarna (neoilosciowa) - wspólczesne wersje nawiazuja do twierdzeń tradycyjnej ilosciowej teorii pieniadza;

równanie wymiany towarowej:

M*V_m = P*Y

M-ilośc pieniadza w obiegu w ujeciu nominalnym

V_m-szybkość obiegu pieniądza(ilośc transakcji towarowych obsługiwanych przez jednostke pieniadza w jakimś okresie)

P-poziom cen towarów

Y- realny dochód narodowy, okreslający rozmiar dokonywanych transakcji towarowych

Teza o dychotomii sfery pieniężnej i sfery realnej gospodarki- realne wielkości gospodarcze zależą wyłącznie od innych czynników realnych i nie podlegają wpływom czynników pienięznych; zakładajac stałą szybkośc obiegu pieniądza: ilośc pieniądza w obiegu decyduje o poziomie cen towarów na rynku; neoklasyczne twierdzenia o braku oddziaływań miedzy sferą pieniężną a sfera realną gospodarki

Friedman odwołuje się do tradycyjnego równania wymiany nieco go modyfikując: odrzucaja założenie o stałej szybkości obiegu pieniądza (przyznaja, że zmienia się on stosunkowo powoli)

Popyt na pieniądz zalezy od kilku czynników:

        poziomu dochodu i stopy procentowej

        przewidywanego tempa inflacji

        istniejacych zwyczajów płatniczych (stopień wykorzystania gotówki, czekow itd.)

-MONETARYŚCI PRZYJMUJĄ, ZE POPYT NA PIENIADZ JEST DOSYC STABILNY

-podaż pieniadza ma charakter egzogeniczny w stosunku do gospodarki i znajduje się pod kontrola banku centralnego

-zasadnicza rola zmian podazy pieniądza w kształtowaniu zmian nominalnego dochodu narodowego

-w długim okresie zmiany podazy wywołują jedynie zmiany cen (w krótkim zas zarówno zmiany cen, jak i zmiany realnego dochodu narodowego

TEMPO WZROSTU CEN ZDETERMINWANE JEST TEMPEM WZROSTU PODAŻY PIENIĄDZA; PRZYCZYNE INFLACJI UPATRUJE SIĘ W BŁEDNEJ POLITYCE PIENIĘŻNEJ BANKU CENTRALNEGO

 2.     popytowa - osadzona w tradycji keynesistowskiego nurtu teoretycznego; nawiazuje do popytowej teorii kształtowania dochodu narodowego

PRZYCZYN INFLACJI UPATRUJE SIĘ W USTALENIU SIĘ AGRAGATOWEGO POPYTU NA TOWARY NA POZIMIE PRZEWYŻSZAJĄCYM MOZLIWOŚCI JEGO ZASPOKOJENIA

Koncepcja luki inflacyjnej- rozmiar l.i. wyznaczony jest przez różnice pomiędzy wielkościa łącznego popytu na towary a wielkoscią dochodu narodowego odpowiadajacego pełnemu wykorzystaniu zdolnosci wytworczych; w warunkach swobodnego ksztaltowania się cen pojawienie się luki inflacyjnej wywoluje inflacje ( rezultat wzmozonej konkurencji miedzy nabywcamiprzy stosunkowo malej podazy towarów dostepnych na rynku;

Program działań antyinflacyjnych należy opierac na ograniczeniu wzrostu agregatowego popytu

 3.     kosztowa- przyczyna inflacji jest wzrost kosztów produkcji niezależny od agregatowego popytu na towary; gdy koszty produkcji , przedsiebiorstwaprzerzucaja ten wzrost na ceny wyrobów gotowych, obciążając nabywców

Typy inflacji kosztowej:

        inflacja płacowa- nastepuje wzrost płac niezależnie od popytu na prace

        inflacja wywolana przez zyski- przedsiebiorstwa wykorzystuja swoja pozycje monoplistyczna, aby podnieść ceny niezależnie od popytu na ich wyroby

        inflacja wywołana przez ceny dóbr imporowanych, gdy ceny te rosna niezaleznie od poziomu agregatowego

        inflacja wywołana przez podatki- gdy wzrost podatków `przerzucany' jest na ceny

 J.K Galbraith (wersja teorii)- w rozwiniętej gospodarce na rynku pracy funkcjonuja 2 wlk ugrupowania monopolistyczne: pracodawcy i zwiazki zawodowego= one sa w stanie kontrolowac ceny,a to nakręca spiralę inflacyjną (gdy ceny , zwiazki zaw wysuwaja postulaty płacowe)

Polityka antyinflacyjna- zmniejszenie tempa wzrostu kosztów:

        osłabienie monopolistycznego wpływu na ceny i płace

        stymulowanie wydajnosci pracy obnizajacej jednostkowe koszty produkcji

 KONCEPCJA KRZYWEJ PHILLIPSA

 A.W. Phillips zaobserwował istnienie odwrotnej zależności miedzy stopą wzrostu plac nominalnych a stopa bezrobocia; wyzszym poziomom stopy bezrobocia odpowiada nizsze tempo wzrostu płac nominalnych, gdy zas koniunktura poprawia się i bezrobocie spada, tempo wzrostu płac nominalnych ..

 Stabilizacja płac odpowiada więc stanowi równowagi na rynku pracy

   Zmodyfikowana krzywa Phillipsa (Samuelson,Solow)- zależnośc stopy bezrobociai tempa wzrostu cen (WYMIENNOŚĆ INFLACJI I BEZROBOCIA)

   Bezrobocie więc zmniejszane kosztem inflacji i odwrotnie

W latach 70-tych kiedy to wystapiło zjawisko stagflacji (równoczesne występowanie wysokiej inflacji i bezrobocia), które trudno było wytlumaczyc na bazie omawianej krzywej. Powstały wiec alternatywne teorie:

TEORIA NATURALNEJ STOPY BEZROBOCIA- (M. Friedman, E.S. Phelps)w gospodarce występuje pewien poziom bezrobocia odpowiadajacy stanowi równowagi-jest to bezr wynikajace z niedoskonalosci rynków, niepełnej informacji o rynkach pracyoraz niedopasowabn strukturalnych popytu i podazy pracy- JEST TO BEZROBOCIE NATURALNE.

Wzrost zatrudnienia wyrazajacy się w spadku stopy bezrobocia mozliwy jest dzieki iluzji pieniężnej pracownikow (którzy traktowali płac nominalnych jako wzrost w kategoriach realnych i zwiekszali z tego powodu podaz pracy; wzrost zatrudnienia jest jednak przejsciowy-po pewnym czasie pracownicy uświadomia sobie swoje błędne oczekiwania inflacyjne i dostosuja je do faktycznej inflacji- hipoteza oczekiwań adaptacyjnych )

 Długookresowa krzywa Phillipsa ma kształt pionowej prostej.Restrykcyjna wiec polityka pieniężna może być wykorzystana do redukcji inflacji

 Hipoteza racjonalnych oczekiwań- podmioty gospodarcze kształtuja swoje oczekiwania inflacyjne na racjonalnych podstawach, an dobrej znajomości czynników wywołujacych inflacje i właściwej interpretacji poczynań rządu.

        Nie jest możliwe nawet przejsciowe odchylenie bezrobocia od poziomu naturalnego

        Ograniczanie bezrobocia za pomoca ekspansywnej polityki jest bezcelowe

        Restrykcyjna polityka makroekonomiczna może mieć wazne znaczenie dla ograniczenia procesów inflacyjnych

 

 

 

 

---