„Podstawowe cele ochrony pracy”
Ochrona pracy, ma na celu ochronę praw pracownika a przede wszystkim jego życia i zdrowia przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy. Ma na celu stworzenie pracownikowi optymalnych warunków pracy z punktu widzenia ergonomii, fizjologii i psychologii pracy. Wszystkie te czynniki mają zapewni osobie pracującej bezpieczeństwo i higienę w miejscu pracy.
W całym systemie ochrony prac na pierwszy plan wysuwa się człowiek i jego zdrowie, dlatego na pojecie ochron pracy składają się gwarancje prawne. Obejmują one wszystkie normy prawne ustanowione w interesie pracujących. Znajduje się tutaj również częśc norm prawa prac, które bezpośrednio służą celom ochrony zdrowia pracowników przed zagrożeniami, jakie mogą powstać w procesie pracy. W polskim prawie cele te regulują przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, w których skład wchodzą między innymi:
1. Obowiązki pracodawcy - ponosi on główną odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Jest również zobowiązany do zapewnienia takich warunków, a w szczególności:
organizowania pracy w sposób bezpieczny i higieniczny,
zapewnienia sprawnych środków ochrony indywidualnej,
dbania o pomieszczenia i w miejscu pracy i odpowiedniego ich wyposażenia,
zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów i zasad bhp,
zapewni wykonywanie nakazów, decyzji wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
zapewni wykonywanie zaleceń społecznego inspektora pracy oraz lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę w zakładzie pracy
Pracodawca uprawniony jest ponadto do nagradzania i wyróżniania pracowników jak również karania ich poprzez nagany lub kary pieniężnej.
Obowiązki pracodawcy wynikające z kodeksu pracy:
art. 11 - pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika
art. 15 - pracodawca jest obowiązany zapewni pracownikom bezpieczne higieniczne warunki pracy,
art. 16 - pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeb pracowników,
art. 17 - pracodawca jest obowiązany ułatwić pracownikom podnoszenie kwalifikacji
art. 94 - pracodawca jest obowiązany w szczególności do:
zaznajomienia pracownika (sposobem pracy, zakresem, miejscem i uprawnieniami)
organizować pracę w sposób pełny (wykorzystanie kwalifikacji, umiejętności, czasu itp.)
terminowo i prawidłowo wypłaca wynagrodzenie
stosowa obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny i wyników pracy
wpływać na kształtowanie zasad współżycia społecznego w zakładzie
prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, oraz akta osobowe
wydawać w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy niezwłocznie świadectwa pracy
2. Obowiązki pracownika - podstawowym obowiązkiem każdego pracownika w miejscu pracy jest przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy a ponadto współdziałanie z pracodawcą i przełożonymi w celu realizacji założeń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracownik ma prawo powstrzymac się lub oddali z miejsca wykonywania pracy, w porozumieniu z przełożonym, gdy warunki pracy nie spełniają norm bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia jemu lub innym osobom znajdujących się w otoczeniu (art. 210 & 1).
Przepisy prawa pracy stanowią wiec podstawowy zbiór norm ochrony pracy (dział X Kodeksu Pracy). Ich zakres jest bardzo szeroki i dotyczy między innymi zagrożeń związanych z obiektami i pomieszczeniami pracy, używaniem maszyn, urządzeń i narzędzi, procesami szczególnie niebezpiecznymi i szkodliwymi, organizacji pracy, oraz zagrożeń tkwiących w samych pracownikach (stanie zdrowia, kwalifikacjach).
System ochrony pracy w Polsce uwzględnia również społeczny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa i hieny pracy. Kodeks pracy reguluje również odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy przez pracodawcę i pracownika.
Państwowy nadzór nad warunkami prac sprawują:
1.Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) - w jej skład wchodzą Główny Inspektor Pracy, 16 okręgowych inspektoratów pracy oraz inspektorzy pracy działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy. PIP powołana jest do kontroli i nadzoru przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bhp, wynagrodzeń za pracę czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych.
2.Państwowa Inspekcja Sanitarna - nadzoruje warunki higieny środowiska w zakładach pracy, placówkach żywienia zbiorowego. Egzekwuje przestrzeganie ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych.
3.Urząd Dozoru Technicznego - ma na celu zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarza zagrożenie zdrowia lub życia jak również mienia i środowiska.
4.Społeczna Inspekcja Pracy - reprezentuje interesy wszystkich pracowników w tym przestrzegania prawa pracy oraz chroni uprawnienia pracownicze, które są określone przez przepisy prawa pracy.
W skład społecznej inspekcji pracy wchodzą w firmie: Zakładowy społeczny inspektor pracy (dla całego zakładu pracy), wydziałowi społeczni inspektorzy pracy i grupowi społeczni inspektorzy pracy.
5.Związki Zawodowe - sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy do ich zadań należy:
zajmowanie stanowisk w indywidualnych sprawach pracowniczych
zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników
kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z PIP
Wszystkie te prawa spisane w kodeks i instytucje stworzone przez człowieka maja na celu przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom dla zdrowia i życia ludzkiego, powstającym w procesie pracy. Stosowanie się pracowników do tych przepisów i cierpliwe wysłuchiwanie uwag przez pracodawców pozwolą nam na poprawę warunków pracy, a co za tym idzie lepszą ochronę zdrowia i życia.