Nigeria (Federacyjna Republika Nigerii), państwo w Afryce, nad Zat. Gwinejską; 923,8 tys. km²; najludniejszy kraj afryk. — 151 mln mieszk. (2003), gł. ludy: Hausa, Jorubowie, Ibo, Fulanie; muzułmanie, chrześcijanie, animiści; stol. Abudża, gł. m.: Lagos, Ibadan, Ogbomosho, Kano; j.u. ang. (w użyciu 400 języków i dialektów); republika; składa się z 36 stanów i dystryktu stołecznego. Przewaga wyżyn (Dżos); na wsch. g. Shebsi (wys. do 2042 m), na pd. nizina nadmor.; klimat podrównikowy suchy na pn., równikowy wybitnie wilgotny na pd.; sawanny (na pn. suche), lasy równikowe. Podstawę gospodarki stanowi rolnictwo i górnictwo; uprawa jamu, manioku, zbóż, na eksport — palmy oleistej (świat. producent nasion i oleju), kakaowca, orzeszków ziemnych, bawełny; hodowla bydła, owiec, kóz; eksploatacja lasów (mahoń); wydobycie ropy naft. z bogatych złóż w delcie Nigru i na szelfie (duży udział kapitału bryt.), gazu ziemnego, rud cyny, kolumbitu; elektrownie wodne (gł. Kainji); przemysł włók., spoż., maszyn., chem., rafineryjny, trad. tkactwo, garncarstwo; stosunkowo gęsta sieć komunik., w delcie — rurociągowa; żegluga; gł. porty: Lagos, Port Harcourt, nowocz. port naft. Bonny. — W średniowieczu miasta-państwa Hausa i Joruba, Benin, Kanem (od XIV w. Bornu); od 2. poł. XV w. na wybrzeżu penetracja eur. i intensywny handel niewolnikami (część tzw. Wybrzeża Niewolniczego); w XIX w. utw. przez Fulanów sułtanat Sokoto; w 2. poł. XIX w. kolonizacja bryt., 1914 połączenie posiadłości bryt. w Kolonię i Protektorat Nigerii; w latach 50. rozwój autonomii; od 1960 niepodległe państwo bryt. Wspólnoty Narodów; 1961 włączono do N. pn. część bryt. Kamerunu; od 1963 republika federacyjna; konflikty etniczne i rel.; 1967-70 secesja Regionu Wsch. (zamieszkanego gł. przez Ibo) jako niezależnej rep. Biafry i wojna domowa zakończona klęską secesjonistów (ok. 2 mln ofiar); wielokrotne zamachy stanu i rządy wojska; 1985-93 rządy gen. I.B. Babangidy; niestabilna sytuacja polit., 1993 wojskowy zamach stanu; 1998-99 zamieszki na tle rel. i etnicznym; demokratyzacja.

---