Wojna jako przedmiot strategii bezpieczeństwa
Wojna jest szczególnym rodzajem walki politycznej, zjawiskiem społeczno - politycznym i historycznym, zależnym od warunków ekonomicznych i społecznych. Jest współzawodniczeniem ekonomiki, polityki, ideologii, dyplomacji, szczególna formą rozstrzygania konfliktu.
Wojna w rozumieniu prawnym oznacza zerwanie stosunków pokojowych pomiędzy co najmniej dwoma państwami i przejście do stosunków wojennych. Wojna charakteryzuje się wystąpieniami zbrojnymi oraz wszelkimi innymi wrogimi aktami jednego państwa w stosunku do drugiego.
Do źródeł wojen możemy zaliczyć:
Personalne - agresywność charakteru przywódcy, niezdolność komunikowania się
Państwowe - rywalizacja między grupami, klasami społecznymi
Międzynarodowe - rywalizacja między państwami.
W obecnych czasach wojna ma inny charakter niż dawniej. Nie jest utożsamiana z walką zbrojną, ponieważ przyniosłaby ogromne straty materialne dla każdej walczącej strony. Jest to zjawisko kosztowne i niemoralne. Choć nadal istnieje potencjalne ryzyko różnych zakłóceń, to niebezpieczeństwo powrotu do otwartego konfliktu jest niewielkie.
Przyczyny nowych wojen nie są do końca przejrzyste. Wojny tlą się podtrzymywane przez splot takich uwarunkowań jak przekonania ideologiczne, etniczno-kulturowe przeciwieństwa oraz chciwość i korupcja. W przeciwieństwie do wojen klasycznych prowadzone są bez jasnych powodów. To przemieszanie motywów sprawia, iż tak trudno jest je zakończyć i osiągnąć stabilny pokój.
Liczni eksperci wskazują, że przyczyną walk jest współistnienie obok siebie nędzy i bogactwa. Ten czynnik może spowodować przerodzenie się sporów wewnątrz społecznych w wojnę domową. Natomiast istnienie zasobów naturalnych na danym obszarze jest czynnikiem, który zwiększa prawdopodobieństwo, że wojna domowa nie zakończy się krótkotrwałym wybuchem przemocy, lecz przerodzi się w długotrwałe działania. Można zatem uznać, że bogactwa, a nie nędza stanowią istotny powód wojny.
We współczesnym świecie pojawiły się nowe wyzwania globalne. Są one związane przede wszystkim z napięciami i niestabilnością wywoływanymi przez terroryzm międzynarodowy proliferację broni masowego rażenia, przestępczość zorganizowaną, zagrożenia informacyjne, ekonomiczne, ekologiczne, demograficzne.
Najpoważniejsze niebezpieczeństwo wśród nowych zagrożeń dla systemu międzynarodowego i bezpieczeństwa poszczególnych państw, w tym Polski, stwarza zorganizowany terroryzm międzynarodowy, aczkolwiek stopień zagrożenia terroryzmem dla poszczególnych państw jest różny. Jego działania wymierzone są m.in. w wartości, instytucje i interesy państw. Działania te przygotowuje się z użyciem nowoczesnych technik komunikacyjnych, wykorzystując łatwość przemieszczania się i prowadzenia operacji finansowych.
Drugim szczególnie niebezpiecznym zagrożeniem dla poszczególnych państw, całych regionów, a także - w szczególnych okolicznościach - całego układu globalnego stała się niekontrolowana proliferacja broni masowego rażenia oraz środków jej przenoszenia.
Zagrożenie to wzrasta ze względu na coraz bardziej realną możliwość wejścia w posiadanie tego rodzaju broni i środków jej przenoszenia przez organizacje terrorystyczne oraz przestępcze.
Kolejnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa jest zorganizowana przestępczość międzynarodowa, z uwagi na zarówno charakter jej działalności (przemyt broni, niebezpiecznych materiałów oraz ludzi), jak i sposób działania (korupcja, pranie brudnych pieniędzy)
Istotną grupę zagrożeń stanowią zagrożenia, które można określić ekologicznymi (choć strategia tak ich nie określa). Są to takie zagrożenia, jak degradacja środowiska naturalnego, zwłaszcza w naszym najbliższym otoczeniu, a także katastrofy ekologiczne, które mogą nastąpić z winy człowieka, awarie elektrowni atomowych i zakładów chemicznych, katastrofy transportowe z niebezpiecznymi materiałami, wielkie zanieczyszczenia atmosfery i wody, skażenia wód powierzchniowych i gleby przez odpady radioaktywne, zanieczyszczenia powietrza przez związki metali ciężkich, siarki i dwutlenku węgla.
W wojnach współczesnym przemoc kierowana jest nie przeciwko uzbrojonemu wrogowi, ale właśnie przeciw ludności cywilnej. W wojnach toczonych do początku XX wieku 90% poległych i rannych stanowili żołnierze. We współczesnych wojnach proporcje odwróciły się. Obecnie około 80% ofiar przypada na ludność cywilną, a pozostałe 20% to żołnierze.
Strategia bezpieczeństwa na temat wojny.
Nadrzędnym celem działań w obszarze bezpieczeństwa militarnego jest gotowość do obrony terytorium i niepodległości Polski oraz sojuszników, eliminacja zagrożeń o charakterze zbrojnym, a także przeciwdziałania ewentualnym, niekorzystnym zmianom równowagi wojskowej w regionie. Polska buduje swoją politykę obronną w powiązaniu z zasadą solidarności i lojalności sojuszniczej. Gotowość przyjścia z pomocą każdemu członkowi Sojuszu Północnoatlantyckiego wzmacnia potencjał odstraszania, zapewniający bezpieczeństwo państw członkowskich NATO jako całości.
W dającej się przewidzieć perspektywie istnieje małe prawdopodobieństwo wybuchu konfliktu zbrojnego na dużą skalę. Bardziej prawdopodobne będą konflikty o charakterze regionalnym oraz lokalnym, w których Polska nie będzie bezpośrednio zaangażowana. Ich przebieg i skutki mogą stwarzać sytuacje kryzysowe, niosące groźbę rozszerzenia się i przerodzenia w wojnę. Polska musi być gotowa do reagowania na kryzysy, które mogą wywołać konflikty wymagające realizacji zadań obronnych w świetle artykułu V Traktatu Waszyngtońskiego.
Cele strategii, która ma przeciwdziałać zagrożeniom państwa o charakterze militarnym, wyróżniają się tym, że są określane przez wartości odnoszące się do egzystencji państwa, jego istnienia, suwerenności i integralności. Zagrożenia militarne mogą bowiem spowodować ich naruszenie bądź utratę
Za najbardziej ogólny cel strategii bezpieczeństwa militarnego można więc uznać niedopuszczenie do użycia siły przez inne państwo, państwa, lub podmioty pozapaństwowe, a gdy to się nie uda - obronę kraju i zamieszkującego go narodu przed skutkami użycia przez nie w różnej formie sił zbrojnych lub innych form przemocy. Chodzi tutaj o obronę terytorium i zapewnienie jego funkcjonowania na wypadek ataku.
Strategia bezpieczeństwa Polski w sferze militarnej zawiera także cele odnoszące się do konfliktów lokalnych i regionalnych, które mogą występować w dalszym i bliższym otoczeniu naszego kraju. Mogą to być sytuacje o charakterze kryzysów polityczno - militarnych, w których Polska nie będzie bezpośrednio zaangażowana i nie będą one bezpośrednio zagrażały naszemu bezpieczeństwu. Jednakże z uwagi na potrzebę stabilizowania ładu międzynarodowego, zapobieżenia rozszerzania się ich i przerodzenia w wojnę, Polska jako członek NATO i UE nie będzie mogła się uchylić od udziału w niektórych operacjach wojskowych. Mogą one mieć również charakter operacji antyterrorystycznej poza granicami Polski.
Odnosząc się do zagrożenia bezpieczeństwa użyciem siły zbrojnej, cele strategii bezpieczeństwa militarnego uwzględniają wszelkie możliwe scenariusze - od konfliktu lokalnego o ograniczonej skali do najgroźniejszego jakim byłaby inwazja zbrojna na dużą skalę. W przypadku agresji o wymiarze lokalnym najistotniejszym celem jest niedopuszczenie agresora na większą głębokość bronionego terytorium.
W przypadku agresji na dużą skalę, celami strategii militarnej Polski jest:
- powstrzymywanie ruchu ugrupowań uderzeniowych przeciwnika
- osłabienie siły uderzeniowej
- obrona i utrzymanie ważnych obiektów
- stworzenie dogodnych warunków do manewru wojsk
- zniszczenie, wyparcie, lub zmuszenie do wycofania poza granice sił przeciwnika.
Bibliografia:
Strategia bezpieczeństwa RP z 2007r.
„Strategia bezpieczeństwa zewnętrznego Polski”