Załącznik
Odpowiedzialność państwa za czyn niedozwolony przez prawo międzynarodowe
CZĘŚĆ PIERWSZA
CZYN PAŃSTWA NIEDOZWOLONY PRZEZ PRAWO MIĘDZYNARODOWE
Rozdział pierwszy
Zasady ogólne
Artykuł 1
Odpowiedzialność państwa za działanie niedozwolone przez prawo międzynarodowe
Każde działanie państwa niedozwolone przez prawo międzynarodowe powoduje powstanie odpowiedzialności międzynarodowej danego państwa.
Artykuł 2
Elementy czynu państwa niedozwolonego przez prawo międzynarodowe
Działanie państwa uznaje się za niedozwolone przez prawo międzynarodowe, gdy dane zachowanie polegające na działaniu lub zaniechaniu:
a) może być przypisane państwu na mocy prawa międzynarodowego; i
b) stanowi naruszenie zobowiązania międzynarodowego państwa
Artykuł 3
Kwalifikacja działania państwa jako niedozwolonego przez prawo międzynarodowe
Kwalifikacja działania państwa jako czyn niedozwolony przez prawo międzynarodowe wynika z prawa międzynarodowego. Taka kwalifikacja nie jest zależna od kwalifikacji tego samego działania przez prawo wewnętrzne jako działanie dozwolone.
Rozdział II
Przypisanie danego zachowania państwu
Artykuł 4
Działanie organów państwa
1. Działanie każdego organu państwowego jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie państwa niezależnie od tego czy dany organ pełni funkcję legislacyjną, wykonawczą, sądowniczą lub inną, niezależnie od pozycji, jaką on zajmuje w systemie państwa oraz niezależnie od tego czy należy on do administracji centralnej czy lokalnej.
2. Organ oznacza każdą osobę lub podmiot, który ma taki status zgodnie z prawem wewnętrznym państwa.
Artykuł 5
Działanie osoby lub danej jednostki wykonującej prerogatywy władzy publicznej
Działanie osoby lub jednostki, która nie jest organem państwowym w myśl artykułu 4, ale która jest uprawniona z mocy prawa tego państwa do wypełniania prerogatyw władzy publicznej, jest uważane przez prawo międzynarodowe za akt państwa, jeżeli ta osoba lub podmiot działa w konkretnej sytuacji w takim charakterze.
Artykuł 6
Zachowanie organu oddanego przez jedno państwo do dyspozycji innego państwa
Zachowanie organu oddanego przez jedno państwo do dyspozycji innego państwa przy zachowaniu zasady, zgodnie z którą ten organ działa w ramach prerogatyw władzy publicznej państwa, do dyspozycji którego został oddany, jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie pierwszego państwa.
Artykuł 7
Nadużycie władzy lub zachowanie niezgodne z przepisami
Działanie organu państwa lub osoby uprawnionej do wykonywania prerogatyw władzy publicznej jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie państwa, jeśli ten organ, osoba lub inny podmiot działają jako takie organy, nawet jeśli nadużywają władzy lub naruszają przepisy, na mocy których zostały utworzone.
Artykuł 8
Działanie pod kierownictwem lub kontrolą państwa
Działanie osoby lub grupy osób jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie państwa, jeśli ta osoba lub grupa osób, wykonując te działania, działa na polecenie lub pod kontrolą państwa.
Artykuł 9
Działanie w chwili braku lub uchylania się od działania władz państwowych.
Działanie osoby lub grupy osób jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie państwa, jeśli ta osoba lub grupa wykonuje prerogatywy władzy publicznej w przypadku braku lub uchylania się od działania władz publicznych oraz w okolicznościach, które takiego działania wymagają.
Artykuł 10
Działanie powstańczego lub innego ruchu.
1. Działanie ruchu powstańczego, który obejmuje rządy w państwie, jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie danego państwa.
2. Działanie ruchu powstańczego lub innego, któremu udaje się utworzyć nowe państwo na części terytorium państwa uprzednio istniejącego lub na terytorium pod administracją tego państwa, jest uważane przez prawo międzynarodowe za działanie nowego państwa.
3. Niniejszy artykuł jest bez uszczerbku dla przypisania państwu wszelkich działań, związanych w jakikolwiek sposób z danym ruchem, które powinny być uważane za działanie państwa na mocy artykułów 4 i 9.
Artykuł 11
Działanie uznane przez państwo za swoje działanie
Działanie, którego nie można przypisać państwu zgodnie z poprzednimi artykułami, będzie jednak uważane na mocy prawa międzynarodowego za działanie danego państwa, o ile to państwo uzna i przejmie za swoje to działanie.
Rozdział III
Naruszenie zobowiązania międzynarodowego
Artykuł 12
Naruszenie zobowiązania międzynarodowego.
Naruszenie przez państwo zobowiązania międzynarodowego ma miejsce, gdy działanie tego państwa nie jest zgodne z wymogami tego zobowiązania, niezależnie od źródła i charakteru zobowiązania.
Artykuł 13
Zobowiązanie międzynarodowe wiążące państwo
Działanie państwa stanowi naruszenie zobowiązania międzynarodowego, chyba że państwo nie jest związane tym zobowiązaniem w chwili, gdy działanie ma miejsce.
Artykuł 14
Rozciągnięcie w czasie naruszenia prawa międzynarodowego
1. Naruszenie prawa międzynarodowego przez działanie państwa nie mające charakteru ciągłego następuje w chwili, gdy dane działanie ma miejsce, nawet jeśli jego skutki nadal trwają.
2. Naruszenie prawa międzynarodowego przez działanie państwa nie mającego charakteru ciągłego rozciąga się na cały okres, w którym dane działania trwa i pozostaje niezgodne ze zobowiązaniem międzynarodowym.
3. Naruszenie zobowiązania międzynarodowego polegającego na obowiązku zapewnienia ochrony ma miejsce, gdy to zdarzenie się pojawia, oraz rozciąga się na cały okres, w którym to zdarzenie jest kontynuowane i pozostaje niezgodne z zobowiązaniem.
Artykuł 15
Naruszenie polegające na działaniu złożonym
1. Naruszenie przez państwo zobowiązania międzynarodowego poprzez serię działań lub zaniechań, zdefiniowane w całości jako czyn bezprawny, ma miejsce, gdy pojawia się działanie lub zaniechanie, które, wraz z innymi działaniami i zaniechaniami, wystarczy, by stanowić działanie bezprawne.
2. W wymienionym wyżej przypadku naruszenie rozciąga się na cały okres początkowy wraz z pierwszymi działaniami lub zaniechaniami z serii oraz trwa tak długo, jak te działania lub zaniechania powtarzają się i pozostają niezgodne ze zobowiązaniem międzynarodowym.
Rozdział IV
Odpowiedzialność państwa za działanie innego państwa
Artykuł 16
Pomoc lub wsparcie dla popełnienia czynu niezgodnego z prawem międzynarodowym
Państwo, które pomaga lub uczestniczy w popełnianiu przez inne państwo działania niezgodnego z prawem międzynarodowym, jest odpowiedzialne za działanie w przypadku, gdy :
a) Rzeczone państwo działa, znając okoliczności działania niezgodnego z prawem międzynarodowym; i
b) Czyn byłby uznany za niezgodny z prawem międzynarodowym, jeśli byłby popełniony przez to państwo.
Artykuł 17
-->Wytyczne oraz kontrola popełniania czynów niezgodnych z prawem międzynarodowym [Author ID1: at Sun Mar 22 23:13:00 2009 ]
Państwo, które daje wytyczne lub sprawuje kontrolę nad popełnianiem czynów niezgodnych z prawem międzynarodowym przez inne państwo, jest odpowiedzialne w świetle prawa międzynarodowego za ten czyn, jeśli:
a) Rzeczone państwo działa, znając okoliczności czynu niezgodnego z prawem; i
b) Czyn byłby uznany za niezgodny z prawem międzynarodowym, jeśli byłby popełniony przez to państwo.
Artykuł 18
Zmuszanie innego państwa
Państwo, które zmusza inne państwo do popełnienia czyny niezgodnego z prawem międzynarodowym, jest odpowiedzialne za ten czyn, jeśli:
a) Czyn stanowiłby, bez zaistnienia przymusu, czyn niezgodny z prawem międzynarodowym dokonany przez państwo poddane działaniu przymusu; i
b) Państwo, które zmusza, działa, znając okoliczności rzeczonego czynu.
Artykuł 19
Skutki tego rozdziału
Ten rozdział jest bez uszczerbku dla odpowiedzialności międzynarodowej państwa, które popełnia czyn, o którym mowa, lub każdego innego państwa, na mocy innych przepisów niniejszych artykułów.
Rozdział V
Okoliczności wykluczające bezprawność
Artykuł 20
Zgoda
Przyzwolenie dane przez państwo na popełnienie przez inne państwo danego czynu wyłącza bezprawność tego czynu w stosunku do pierwszego państwa o tyle, o ile mieści się w granicach przyzwolenia.
Artykuł 21
Obrona konieczna
Bezprawność działania państwa jest wyłączona, jeśli to działanie stanowi legalny środek obrony koniecznej podjętej zgodnie z przepisami Karty Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 22
Środki odwetowe jako reakcja na działanie niezgodne z prawem międzynarodowym
Bezprawność działania państwa niezgodnego z jednym z jego zobowiązań międzynarodowych w stosunku do innego państwa jest wyłączona, jeśli oraz o ile to działanie jest środkiem odwetowym w stosunku do pierwszego państwa zgodnie z rozdziałem II z części III.
Artykuł 23
Siła wyższa
1. Bezprawność działania państwa niezgodnego z jego zobowiązaniem międzynarodowym jest wyłączona, jeśli to działanie jest wynikiem oddziaływania siły wyższej polegającej na nagłym zaistnieniu siły nie do pokonania lub nieprzewidzianego wydarzenia zewnętrznego, które wymyka się spod kontroli państwa. Z tych powodów w danych okolicznościach jest niemożliwe wypełnienie danego zobowiązania
2. Ustęp 1 nie ma zastosowania:
a) jeśli zaistnienie siły wyższej jest wynikiem, jedynie lub między innymi, działaniu państwa, które się na nią powołuje; lub
b) jeśli państwo wzięło pod uwagę ryzyko, że taka sytuacja zaistnieje.
Artykuł 24
Niebezpieczeństwo
1. Bezprawność działania państwa niezgodnego z zobowiązaniami międzynarodowymi tego państwa jest wyłączona, jeśli sprawca tego działania nie ma w sytuacji niebezpieczeństwa innego rozsądnego środka uratowania życia własnego lub innych osób, które zobowiązany jest chronić.
2. Paragraf 1 nie jest stosowany:
a) jeśli sytuacja niebezpieczeństwa jest wynikiem, jedynie lub łącznie z innymi czynnikami, działaniu państwa, które się na nią powołuje; lub
b) jeśli rzeczone działanie może spowodować porównywalne lub większe niebezpieczeństwo.
Artykuł 25
Stan wyższej konieczności
1. Państwo może powoływać się na stan wyższej konieczności jako powód na wykluczenie bezprawności danego działania niezgodnego z jednym z jego zobowiązań międzynarodowych tylko wtedy, jeśli to działanie:
a) jest dla państwa jedynym środkiem ochrony istotnego dla państwa interesu przed poważnym i nieuniknionym niebezpieczeństwem; oraz
b) nie stanowi zagrożenia dla istotnego interesu państwa lub państw, w stosunku do którego istnieje zobowiązanie, lub dla całej społeczności międzynarodowej.
2.W żadnym wypadku, państwo nie może powoływać się na stan wyższej konieczności jako podstawę wyłączenia bezprawności :
a) jeśli dane zobowiązanie międzynarodowe wyklucza możliwość powołania się na stan wyższej konieczności; lub
b) jeśli państwo przyczyniło się do zaistnienia danej sytuacji.
Artykuł 26
Przestrzeganie norm bezwzględnie obowiązujących
Żadne postanowienie niniejszego rozdziału nie wyklucza bezprawności jakiegokolwiek działania państwa, które jest niezgodne ze zobowiązaniem wynikającym z norm bezwzględnie obowiązujących powszechnego prawa międzynarodowego.
Artykuł 27
Skutki powołania się na okoliczności wykluczające bezprawność
Powołanie się zgodnie z tym rozdziałem na okoliczność wyłączającą bezprawność pozostaje bez uszczerbku dla:
a) przestrzegania danego zobowiązania, jeśli i o ile ta okoliczność wykluczająca już nie istnieje;
b) kwestii odszkodowania za wszelką szkodę spowodowaną rzeczonym działaniem.
CZĘŚĆ DRUGA
TREŚĆ ODPOWIEDZIALNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ PAŃSTWA
Rozdział pierwszy
Zasady ogólne
Artykuł 28
Skutki prawne działanie niezgodnego z prawem międzynarodowym.
Odpowiedzialność międzynarodowa państwa, która zgodnie z postanowieniami Części Pierwszej wynika z działania niezgodnego z prawem międzynarodowym, pociąga za sobą skutki prawne wymienione w niniejszej Części.
w Artykuł 29
Utrzymanie obowiązku wypełnienia zobowiązania
Skutki prawne działanie niezgodnego z prawem międzynarodowym przewidziane w Części Pierwszej nie wpływają na utrzymanie obowiązku państwa odpowiedzialnego za wypełnienie naruszonego zobowiązania
Artykuł 30
Zaprzestanie i niepowtarzanie
Państwo odpowiedzialne za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym ma obowiązek :
a) zakończyć je, jeśli rzeczone działanie jest kontynuowane ;
b) dać zapewnienia i gwarancje niepowtórzenia się działania, jeśli okoliczności tego wymagają.
Artykuł 31
Podział
1. Państwo odpowiedzialne jest zobowiązane naprawić całkowicie szkodę spowodowaną działaniem niezgodnym z prawem międzynarodowym.
2. Szkoda obejmuje zarówno stratę materialną, jak i moralną wynikającą z działania państwa niezgodnego z prawem międzynarodowym.
Artykuł 32
Neutralność prawa wewnętrznego
Państwo odpowiedzialne nie może polegać na przepisach swojego prawa wewnętrznego, by uzasadnić niewykonanie zobowiązań, które na nim spoczywają na mocy niniejszej Części.
Artykuł 33
Zakres zobowiązań międzynarodowych wymienionych w niniejszej Części
1. Zobowiązania państwa odpowiedzialnego wymienione w tej Części mogą powstawać w stosunku do jednego, wielu państw lub całej społeczności międzynarodowej, zwłaszcza w zależności od natury i treści naruszonego zobowiązania międzynarodowego oraz od okoliczności naruszenia.
2. Niniejsza Część jest bez uszczerbku dla jakiegokolwiek prawa, które odpowiedzialność międzynarodowa państwa może spowodować bezpośrednio na korzyść osoby lub jednostki innej niż państwo.
Rozdział II
Naprawienie szkody [Reparacje]
Artykuł 34
Formy reparacji
Całkowite naprawienie szkody spowodowanej działaniem niezgodnym z prawem międzynarodowym przyjmuje formy restytucji, odszkodowania lub satysfakcji, rozdzielnie lub łącznie, zgodnie z postanowieniami niniejszego rozdziału..
Artykuł 35
Restytucja
Państwo odpowiedzialne za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym ma obowiązek działać na rzecz restytucji polegającej na przywróceniu sytuacji istniejącej przed podjęciem działania niezgodnego z prawem międzynarodowym, jak tylko i o ile taka restytucja:
a) nie jest niemożliwa ;
b) nie nakłada ciężarów nieproporcjonalnych do korzyści, która wynikałaby z restytucji zamiast z odszkodowania.
Artykuł 36
Odszkodowanie
1. Państwo odpowiedzialne za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym jest zobowiązane do pokrycia strat spowodowanych tym działaniem, o ile te straty nie są naprawione w ramach restytucji.
2. Odszkodowanie pokrywa wszelkie szkody dające się oszacować pieniężnie, w tym stracone zyski.
Artykuł 37
Satysfakcja
1. Państwo odpowiedzialne za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym jest zobowiązane do zadośćuczynienia stratom spowodowanym tym działaniem, o ile te straty nie mogą być wyrównane przez restytucję lub odszkodowanie.
2. Zadośćuczynienie może polegać na uznaniu naruszenia lub na wyrażeniu żalu, oficjalnych przeprosinach lub innej odpowiedniej formie.
3. Satysfakcja musi być proporcjonalna do szkody wyrządzonej i nie może mieć formy upokarzającej państwo odpowiedzialne..
Artykuł 38
Odsetki
1. Odsetki do całej sumy głównej należnej na mocy niniejszego Rozdziału są wypłacane w miarę konieczności, by zapewnić całość reparacji. Wysokość odsetek i sposób ich obliczania są ustalane tak, by umożliwić osiągnięcie tych celów.
2. Odsetki zaczynają być naliczane od dnia, kiedy główna suma powinna być zapłacona aż do dnia, kiedy płatność tej sumy zostanie dokonana.
Artykuł 39
Przyczynienie się do szkody
W celu określenia reparacji, należy wziąć pod uwagę przyczynienie się państwa poszkodowanego lub osoby czy jednostki, w imieniu której reparacje są dochodzone, do szkody poprzez działanie lub zaniechanie umyślne lub przez zaniedbanie.
Rozdział III
Poważne naruszenie zobowiązań wynikających z norm bezwzględnie obowiązujących prawa międzynarodowego
Artykuł 40
Stosowanie obecnego Rozdziału
1. Niniejszy Rozdział stosuje się do odpowiedzialności międzynarodowej wynikającej z poważnego naruszenia norm bezwzględnie obowiązujących prawa międzynarodowego.
2. Naruszenie takiego zobowiązania jest poważne, jeśli oznacza ono ze strony państwa odpowiedzialnego uchybienie rażące lub systematyczne w wykonywaniu zobowiązania.
Artykuł 41
Skutki szczególne poważnego naruszenia zobowiązania na mocy obecnego rozdziału
1. Państwa powinny współpracować w celu położenia kresu za pomocą legalnych środków każdemu poważnemu naruszeniu w rozumieniu artykułu 40.
2. Żadne państwo nie powinno uznać za legalnej sytuacji stworzonej przez poważne naruszenie w rozumieniu artykułu 40, ani udzielać pomocy lub utrzymywać tej sytuacji.
3 Niniejszy artykuł jest bez uszczerbku dla naruszenia, wobec którego stosuje się ten artykuł, dla innych skutków przewidzianych w niniejszej części oraz każdego dodatkowego skutku, który może z tego wyniknąć.
CZĘŚĆ TRZECIA
STOSOWANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ PAŃSTWA
Rozdział I
Dochodzenie odpowiedzialności państwa
Artykuł 42
Powołanie się na odpowiedzialność przez państwo poszkodowane
Państwo jest uprawnione jako państwo poszkodowane do powołania się na odpowiedzialność innego państwa, jeśli naruszone zobowiązanie obowiązywało w stosunku:
a) do tego państwa indywidualnie; lub
b) grupy państw, której jest członkiem, lub całości społeczności międzynarodowej oraz jeśli naruszenie :
i) dotyka specjalnie to państwo; lub
ii) jest w stanie zmienić radykalnie sytuację wszystkich innych państw, w stosunku do których istnieje to zobowiązanie, jeśli chodzi o wykonanie późniejsze tego zobowiązania.
Artykuł 43
Zawiadomienie przez państwo poszkodowane
1. Państwo poszkodowane powołujące się na odpowiedzialność innego państwa notyfikuje swe roszczenie temu państwu.
2. Państwo poszkodowane może określić zwłaszcza:
a) działanie, które powinno podjąć państwo odpowiedzialne w celu położenia kresu działaniu bezprawnemu, jeśli to działanie jest kontynuowane ;
b) formę reparacji zgodną z dyspozycjami Części Drugiej.
Artykuł 44
Dopuszczalność roszczenia
Nie można powoływać się na odpowiedzialność państwa, jeśli:
a) Roszczenie nie zostało złożone zgodnie z przepisami stosowanymi do narodowości roszczeń [nationality of claims];
b) wszystkie środki wewnętrzne będące do dyspozycji nie zostały wyczerpane w przypadku, gdy do danego roszczenia stosuje się zasadę wyczerpania środków krajowych.
Artykuł 45
Odmowa powołania się na odpowiedzialność
Nie można powoływać się na odpowiedzialność państwa, jeśli:
a) państwo poszkodowane zrezygnowało z roszczenia w sposób wiążący; lub
b) państwo poszkodowane, ze względu na swoje działanie, powinno być uważane za zgadzające się na rezygnację z roszczenia.
Artykuł 46
Wielość państw poszkodowanych
Gdy wiele państw jest poszkodowanych przez to samo działanie niezgodne z prawem międzynarodowym, każde państwo może powołać się na odpowiedzialność państwa, które dokonało działania niezgodnego z prawem międzynarodowym.
Artykuł 47
Wielość państw odpowiedzialnych
1. Gdy wiele państw jest odpowiedzialnych za to samo działanie niezgodne z prawem międzynarodowym, można powoływać się na odpowiedzialność każdego z tych państw za to działanie.
2. Paragraf 1:
a) nie zezwala żadnemu państwu poszkodowanemu na otrzymanie odszkodowania wyższego niż doznana szkoda ;
b) jest bez uszczerbku dla jakiegokolwiek prawa występowania w stosunku do innych państw odpowiedzialnych.
Artykuł 48
Powołanie się na odpowiedzialność państwa przez inne państwo niż państwo poszkodowane
1., każde państwo inne niż państwo poszkodowane ma prawo powoływać się na odpowiedzialność innego państwa zgodnie z paragrafem 2, jeśli:
a) zobowiązanie naruszone wiąże w stosunku do grupy państw, której jest członkiem, i jeśli zobowiązanie jest ustalone w celu ochrony wspólnego interesu tej grupy; lub
b) zobowiązanie naruszone wiąże w stosunku do całej społeczności międzynarodowej
2. Każde państwo mające prawo powoływać się na odpowiedzialność na mocy paragrafu 1 może żądać od państwa odpowiedzialnego:
a) zaprzestania działania niezgodnego z prawem międzynarodowym oraz zapewnienia i gwarancji nie powtórzenia się tego działania, zgodnie z artykułem 30; oraz
b) wykonania obowiązku reparacji zgodnie z poprzednimi artykułami w interesie państwa poszkodowanego lub beneficjentów naruszonego zobowiązania.
3. Warunki powołania się na odpowiedzialność innego państwa przez państwo poszkodowane wynikające z artykułów 43, 44 i 45 stosują się do powoływania się na odpowiedzialność przez państwo, które jest do tego uprawnione na mocy paragrafu 1.
Rozdział II
Środki odwetowe
Artykuł 49
Przedmiot oraz granice środków odwetowych
1. Państwo poszkodowane może podjąć środki odwetowe w stosunku do państwa odpowiedzialnego za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym tylko w celu doprowadzenia tego państwa do wykonania swoich zobowiązań, które na nim spoczywają na mocy Części Drugiej.
2. Środki odwetowe są ograniczone do czasowego niewykonywania zobowiązań międzynarodowych państwa, które podejmuje działania w stosunku do państwa odpowiedzialnego.
3. Środki odwetowe powinny w miarę możliwości być podejmowane w sposób umożliwiający ponowne podjęcie wykonywania odnośnych zobowiązań.
Artykuł 50
Zobowiązania, wobec których nie mogą być podejmowane działania zaradcze
1. Środki odwetowe nie mogą działać na szkodę:
a) zobowiązania do nieuciekania się do gróźb lub użycia siły, tak jak jest to ujęte w Karcie Narodów Zjednoczonych;
b) zobowiązań dotyczących ochrony praw podstawowych człowieka;
c) zobowiązań o charakterze humanitarnym, wykluczających represalia;
d) innych zobowiązań wynikających z norm imperatywnych powszechnego prawa międzynarodowego.
2. Państwo, które podejmuje środki odwetowe, nie jest zwolnione z zobowiązań, które na nim spoczywają:
a) na mocy wszelakiej procedury łagodzenia sporów między nim a państwem odpowiedzialnym;
b) przestrzegania zasady nietykalności przedstawicieli, pomieszczeń, archiwów i dokumentów dyplomatycznych oraz konsularnych.
Artykuł 51
Proporcjonalność
Środki odwetowe powinny być proporcjonalne do spowodowanych strat, biorąc pod uwagę wagę działania niezgodnego z prawem międzynarodowym oraz odpowiednie prawa.
Artykuł 52
Warunki podjęcia środków odwetowych
1. Przed podjęciem środków odwetowych państwo poszkodowane powinno :
a) zażądać zgodnie z artykułem 43 od państwa odpowiedzialnego wywiązania się jego zobowiązań, które na nim spoczywają na mocy części drugiej;
b) poinformować państwo odpowiedzialne o każdej decyzji podjętej w sprawie środków odwetowych oraz wyrazić chęć negocjacji z tym państwem.
2. Pomimo punktu b paragrafu 1, państwo poszkodowane może podjąć szybko środki odwetowe, które są konieczne do ochrony swoich praw.
3. Środki odwetowe nie mogą być podejmowane oraz, jeśli już je podjęto, powinny zostać zawieszone bezzwłocznie, jeśli:
a) działanie niezgodne z prawem międzynarodowym zostało zaprzestane; i
b) przed sądem lub trybunałem uprawnionym do wydawania decyzji wiążących dla stron toczy się postępowanie.
4. Paragraf 3 nie stosuje się, jeśli państwo odpowiedzialne nie wdraża w dobrej wierze procedur rozstrzygania sporów.
Artykuł 53
Zaprzestanie stosowania środków odwetowych
Należy zaprzestać stosowania środków odwetowych, gdy tylko państwo odpowiedzialne wywiązało się z zobowiązań, które na nim spoczywają odnośnie do działania niezgodnego z prawem międzynarodowym, zgodnie z Częścią Drugą.
Artykuł 54
Środki podjęte przez państwa inne niż państwo poszkodowane
Niniejszy Rozdział jest bez uszczerbku dla prawa każdego państwa, uprawnionego na mocy paragrafu 1 artykułu 48 do powoływania się na odpowiedzialność innego państwa, do podjęcia legalnych środków działania w stosunku do tego państwa odpowiedzialnego w celu zagwarantowania zaprzestania naruszenia zobowiązania i wyegzekwowania reparacji na rzecz państwa poszkodowanego, a także dla praw beneficjentów naruszonego zobowiązania.
CZĘŚĆ CZWARTA
Artykuł 55
Lex specialis
Niniejsze artykuły nie mają zastosowania w przypadku, w którym warunki zaistnienia działania niezgodnego z prawem międzynarodowym, lub zakres lub realizacja odpowiedzialności międzynarodowej państwa są regulowane przez przepisy szczegółowe prawa międzynarodowego.
Artykuł 56
Zagadnienia dotyczące odpowiedzialności państwa, których nie regulują niniejsze artykuły.
Odpowiednie przepisy prawa międzynarodowego regulują zagadnienia dotyczące odpowiedzialności państwa za działanie niezgodne z prawem międzynarodowym w takim zakresie, w jakim dane zagadnienia nie są regulowane przez obecne artykuły.
Artykuł 57
Odpowiedzialność organizacji międzynarodowej
Niniejsze artykuły są bez uszczerbku dla jakiegokolwiek zagadnienia dotyczącego odpowiedzialności w prawie międzynarodowym organizacji międzynarodowej lub odpowiedzialności państwa za działanie organizacji międzynarodowej..
Artykuł 58
Odpowiedzialność indywidualna
Niniejsze artykuły są bez uszczerbku dla każdego zagadnienia dotyczącego odpowiedzialności karnej w prawie międzynarodowym każdej osoby działającej w imieniu państwa.
Artykuł 59
Karta Narodów Zjednoczonych
Artykuły te są bez uszczerbku dla Karty Narodów Zjednoczonych.
Wł. Czapliński: Podstawowe zagadnienia prawa międzynarodowego. Zarys wykładu. /Materiały i dokumenty./
Centrum Europejskie UW Strona 9