1. LEŚNICTWO - gałąź gospodarki narodowej, obejmujące zagospodarowanie, pielęgnowanie, użytkowanie i odnawianie lasów w celu stałego pozyskiwania drewna i innych użytków leśnych oraz wykorzystywania zdrowotnych i ochronnych wartości lasów. Nowoczesne leśnictwo uwzględnia dwojaką rolę lasów, które spełniają w gospodarce narodowej dwie funkcje:

•Produkcyjną, jako źródło drewna i ubocznych użytków leśnych

•Pozaprodukcyjną: ochronną i zdrowotną ( zapobieganie powodziom i erozji, regulacja bilansu wodnego gleb i rzek, łagodzenie klimatu, wpływ na czystość powietrza, walory rekreacyjne, wychowawcze)

Do leśnych nauk podstawowych zalicza się botanikę, zoologię, entomologię leśną oraz ekologię. Wśród wychowawczych nauk leśnych rozróżnia się m. in. ekonomikę, politykę leśną, urządzanie lasu, hodowlę lasu, ochronę lasu, użytkowanie lasu, inżynierię leśną.

2.UŻYTKI LEŚNE- płody leśne, dobra materialne pozyskiwane z lasu i wykorzystywane do potrzeb człowieka. Dzielą się na użytki leśne główne - drewno i użytki leśne uboczne, czyli niedrzewne- żywice, kora, listowie, płody runa leśnego ( owoce, grzyby, zioła lecznicze i przemysłowe), choinki, stroisz, wiklina, pożytki z łowiectwa, pszczelarstwa leśnego, itd. W planowanej gospodarce leśnej pozyskuje się drewno z cięć rębnych ( użytki leśne rębne) i pielęgnacyjnych ( u. l. przedrębne , międzyrębne). W przypadku wiatrołomów, wiatrowałów, śniegołomów, pożarów i innych klęsk pozyskuje się drewno jako użytki leśne przygodne.

3. UŻYTKOWANIE LASU- dział nauk leśnych oraz praktycznego leśnictwa obejmujące pozyskiwanie oraz przygotowanie do wykorzystania użytków leśnych. Pierwotne użytkowanie lasu polegało na plądrowniczej eksploatacji drzewostanu i zbieractwie niektórych płodów. Nowoczesne użytkowanie lasów powinno być pod względem rozmiaru, miejsca, czasu i sposobu zgodnego z wymaganiami hodowli i ochrony lasu, podporządkowane zasadzie optymalizacji wielostronnych funkcji lasu; przeprowadzone tak, aby zachowane były wszystkie walory użytków leśnych. Osiąga się to przez zrównoważenie elementów przyrodniczych, technicznych i ekonomicznych w użytkowaniu lasu.

Drewno jest przedmiotem głównego użytkowania lasu, a inne surowce i produkty - ubocznego użytkowania lasu. Proces produkcyjny głównego użytkowania lasu obejmuje: planowanie pozyskiwania drewna, ścinanie lub wyrywanie drzew z korzeniami, wyrób asortymentów w lesie lub na składnicach, zrywkę drzew na wywóz.

Prawidłowe przeprowadzanie tych zabiegów pozwala na uzyskanie maximum masy drzewnej z lasu prawidłowo utrzymanego wyzyskującego prawidłowo wydajność siedliska.

Hodowla lasu dzieli się na ogólną, zajmującą się przyrodniczymi podstawami gospodarstwa leśnego, i szczegółową, opracowującą zabiegi hodowlane w lesie. Jednym z głównych zadań hodowli szczegółowej jest dostosowanie składu gatunkowego drzewostanu do miejscowych warunków siedliskowych.

4. DRZEWOSTAN- zespół drzew rosnących w bliskim, bezpośrednim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących, o określonym składzie gatunkowym, budowie i często wieku, zwarciem drzew oraz warunków siedliskowych( rodzaj gleby, ukształtowanie terenu). Rozróżnia się drzewostany:

1.jednogatunkowe( lite)

2.wielogatunkowe( mieszane); oraz:

•jednopiętrowe - o jednej warstwie koron

•wielopiętrowe - o paru warstwach ( drzewa w warstwie górnej zwane są panującymi, pozostałe opanowanymi( przygłuszonymi)),

oraz:

•równowiekowe

•różnowiekowe

Cenione są drzewostany tzw. Nasienne lub mateczne, wyrosłe z nasion miejscowego pochodzenia, dobrze zaaklimatyzowane. Drzewostany stanowią najmniejsze jednostki gospodarcze i organizacyjno-leśne. Miąższość drzewostanu, czyli objętość wszystkich drzew metodami dendrometrycznymi.

5. DENDROMETRIA- nauka zajmująca się pomiarem drewna, drzew i drzewostanu, a zwłaszcza pomiarem i określaniem miąższości (objętości), przyrostu miąższości i wieku drzew i drzewostanów.

6. NASIENNICTWO LEŚNE- dział hodowli leśnej, obejmujący produkcję wartościowych nasion drzew i krzewów leśnych. Dziedzina ta zajmuje się m.in. ustalaniem zasad wyboru drzew nasiennych, organizacją i technologią zbioru nasion, wyłuszczania szyszek, przygotowania i przechowywania nasion, oceny ich jakości.

7. UPRAWA LEŚNA- zabiegi mające na celu sztuczne odnowienie lasu. Nazwą uprawy lasu bywa określany też cały proces sztucznego odnowienia i pielęgnowania lasu, a w odróżnieniu od hodowli lasu - bez dążenia do uszlachetnienia genetycznego drzew.

8. ODNAWIANIE LASU - powstawanie nowego drzewostanu na obszarze drzewostanu usuniętego przez człowieka lub czynników naturalnych. Zachodzi samoistnie lub na skutek odpowiednich zabiegów gospodarczych. Odnawianie lasów naturalne wyst. w tzw. oknach okopu drzewostanu pierwotnego (zamieranie drzew górnej warstwy) - z reguły przez samosiew. Odnawianie sztuczne w lesie zagospodarowanym następuje przez wysiew nasion na powierzchniach leśnych, sadzenie młodych sadzonek przez wzrost odrośli a także przez kierowany samosiew.

9. SAMOSIEW - sposób odnowienia lasu. Wyrastanie nowego pokolenia drzew z nasion opadających na glebę z tzw. drzew macierzystych. Nasiona mogą być przenoszone przez wiatr z drzewostanów sąsiadujących z powierzchnią odnowieniową ( samosiew boczny) lub opadającą z drzew macierzystych niekiedy pozostawionych specjalnie na zrębie ( samosiew górny ). Młode drzewka wyrosłe poprzez samosiew zwane są nalotem.

11. INŻYNIERIA LEŚNA - dział nauk leśnych obejmujących projektowanie i budowę sieci dróg transportowych do wywozu drewna z lasu ( kołowych, kolejek wąskotorowych, ślizgów, kolejek linowych), przystosowanie cieków wodnych do spławów drewna, zabezpieczenie stoków górskich przed erozja i in. Rozróżnia się inżynierie leśna lądowa i wodną.

12. URZĄDZANIE LASU - dział naukowy i praktyczny leśnictwa obejmujący planowanie i organizowanie gospodarstw leśnych. Tradycyjnym zadaniem urządzania lasu jest takie wykorzystanie drzewostanów aby gospodarstwo leśne nieprzerwanie wytwarzało jak największe ilości drewna i innych produktów. W nowoczestnym ujęciu dążeniem w urządzaniu lasu jest optymalizacja wielostronnych funkcji lasu, przy czym zależnie od warunków przyrodniczych i ekonomicznych, różne są proporcje między jego funkcjami produkcyjnymi, ochronnymi, rekreacyjnymi i estetycznymi. Urządzanie lasu jest przetwarzaniem informacji o:

wielkości i strukturze zasobów leśnych

wielkości i strukturze społecznego zapotrzebowania na funkcje lasu

o metodach rozwiązywania problemów cięcia i odnawiania lasu

Urządzanie lasu decyduje o tym ile, gdzie i jak ciąć oraz ile, gdzie, kiedy i jak odnawiać. Technika urządzania lasu polega m.in.na: pomiarach geodezyjnych, rozgraniczeniu siedlisk i drzewostanów wg. typologii i cech taksacyjnych pomiarach drzewostanów, sporządzanie map, projektowaniu podziału przestrzennego na mapach i w terenie, ocenie warunków ekonomicznych i opracowaniu planu, tzw. operatów urządzeniowych. W operacie ustala się skład gatunkowy, rębnie etat rębny i inne wskaźniki oraz szczegółowe plany gospodarcze. Plany urządzania lasu są wykonywane zwykle na okres 10 lat.

Cel i zakres urządzania lasu W zakres urządzania lasu wchodzi szereg działań zmierzających do uzyskania informacji dotyczących:

1. Stanu posiadania

2. Stanu siedlisk leśnych,

3. Stanu drzewostanów,

4. Stan infrastruktury inżynieryjnej,

5. Potrzeb z zakresu ochrony lasu i ochrony przyrody.

14. HODOWLA LASU- dział leśnictwa zajmujący się zagadnieniami powstawania i rozwoju drzewostanów, zależnościami między nimi, a środowiskiem przyrodniczym oraz wpływem zabiegów gospodarczych na rozwój i ukształtowanie się drzewostanu. Hodowla lasu jako wiedza stosowana dąży do zachowania ciągłości produkcji lasu przez uzupełnianie drzew i drzewostanów ubywających wskutek użytkowania i do zapewnienia stałego ochronnego oddziaływania lasu na bilans wodny, warunki zdrowotne itd. W zakres hodowli lasu wchodzą następujące często długotrwałe zabiegi gospodarcze:

-przygotowanie nasion pożądanych gatunków drzew ( nasiennictwo)

-wykonanie siewek i sadzonek,

-uprawa lasu lub jego odnawianie samosiewem

-wyhodowanie młodników o właściwym składzie i pokroju drzew

-wielokrotne wykonywanie cięć pielęgnacyjnych ( trzebież)

Celem hodowli lasu jest zapewnienie trwałości i wysokiej produkcyjności lasów oraz ciągłości rozwoju i stabilności ekosystemów leśnych przez stosowanie - wzorowanych na procesach naturalnych - metod odnowienia i kształtowania struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów.

15. OCHRONA LASU - Dyscyplina nauk leśnych oraz działalność gospodarczą, mająca na celu zapobieganie szkodom oraz rozpoznawanie i zwalczanie szkód wyrządzonych w lesie przez człowieka oraz czynniki ożywionej i nieożywionej przyrody. Do ważniejszych szkód należą: pożary, szkody powodowane przez nadmiar zwierzyny gradacje owadów szkodników, choroby drzew wywołane przez grzyby pasożytnicze, klęski żywiołowe itd.. Profilaktyka w ochronie lasu to np. wprowadzanie bardziej odpornych drzewostanów wielogatunkowych zamiast jednogatunkowych, zakładanie pasów przeciw pożarowych, ustalanie wydm, ochrona pożytecznych ptaków i owadów. Zwalczanie w ochronie lasu zwłaszcza owadów szkodników i grzybów polega na opylaniu opryskiwaniu lub odymianiu drzewostanów oraz zwalczaniu biologicznym, Ochrona lasu korzysta m.in. z osiągnięć entomologii leśnej i ochrony roślin.

Czyszczenia późne, trzebieże wczesne, trzebieże późne - zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w różnych fazach rozwojowych drzewostanów. Mają na celu kształtowanie struktury gatunkowej, wysokościowej i wzmagania procesów obiegu materii w drzewostanach;

Dzielnica przyrodniczo-leśna - jednostka w obrębie krainy przyrodniczo-leśnej, jednolita pod względem warunków fizjograficznych;

Drzewa doborowe - drzewa o najwyższej wartości genetycznej i hodowlanej typowane jako baza do rozmnażania wegetatywnego i generatywnego;

Drzewostan dojrzały (rębny) - drzewostan, który wykazuje wyraźne zmniejszenie przyrostu miąższości nie spowodowane czynnikami zewnętrznymi, i który ze względu na wiek i wymiary drzew nadaje się do wyrębu;

Drzewostan nasienny gospodarczy - drzewostan, którego pochodzenie i dobra jakość gwarantują otrzymanie, z nasion w nim pozyskanych, wartościowego potomstwa. Nasiona zbiera się po przeprowadzeniu wyrębu poszczególnych partii tego drzewostanu. Wyrąb taki dokonywany jest w latach dobrego urodzaju;

Drzewostan nasienny wyłączony - drzewostan nasienny o najwyższej jakości genetycznej, gdzie zbiór nasion przeprowadza się głównie z drzew stojących. Ekologia nauka zajmująca się badaniem wzajemnych zależności między organizmami oraz między organizmami a środowiskiem, w którym one żyją;

Ekorozwój /zwany też rozwojem zrównoważonym/ podporządkowanie potrzeb i aspiracji społeczeństwa i państwa, możliwościom środowiska; prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej w harmonii z przyrodą;

Emisja - zjawisko wydalania do otoczenia /np. do atmosfery substancji gazowych bądź pyłowych, będących produktami odpadowymi w określonej technologii;

Gradacja - masowe, przybierające wręcz charakter klęski, występowanie szkodliwych owadów w wyniku korzystnego dla danego gatunku układu czynników ekologicznych;

Klasa wieku - Grupy podziału drzewostanów wg wieku. Rozpiętość klasy wynosi 20 lat (np. I kl. wieku 1-20 lat, II kl. wieku 21-40 lat itd). Kolej rębu (kolej rębności) - okres, w ciągu którego wszystkie drzewa lub drzewostany określonej jednostki gospodarczej w miarę osiągania dojrzałości rębnej podlegają kolejno jednorazowemu użytkowaniu i odnowieniu;

Kraina przyrodniczo-leśna - podstawowa jednostka przyrodniczo-leśnego podziału kraju, zwarty obszar o zbliżonych warunkach fizjograficznych. W Polsce wydzielono 8 krain;

Lasy ochronne - lasy, których wiodącą funkcją jest ochrona gleby /tzw. lasy glebochronne/, zasobów wodnych, bądź też są uszkodzone na skutek działalności przemysłu, stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, położone w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców, w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk /pełny wykaz lasów ochronnych zawiera rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa a dnia 25 sierpnia 1992 r., Dz. U. Nr 67, poz. 337/;

Odnowienie lasu - wprowadzenie drzewostanów ze sztucznych nasadzeń lub obsiewu naturalnego w miejsce dotychczasowych, które zostały wycięte lub uległy zniszczeniu przez huragany, pożary itp;

Okiść śnieg osiadający na gałęziach drzew i krzewów, powodujący często /zwłaszcza, gdy jest mokry i ciężki/ łamanie gałęzi, a nawet całych drzew;

Plantacja nasienna - uprawa ze szczepów uzyskanych przez zaszczepienie zrazami z drzew doborowych na podkładach tego samego gatunku. Szybko wchodzi w okres wydawania nasion, powtarzających cechy drzew doborowych;

Plantacyjne uprawy nasienne - uprawa z siewek wyhodowanych z nasion określonej liczby drzew doborowych (potomstwo co najmniej 40 drzew). Poprawki i uzupełnienia - wprowadzenie w uprawach leśnych nowych sadzonek lub siewek w miejsce wypadłych;

Pozyskanie drewna - proces technologiczny polegający na usuwaniu drzew bądź to pojedynczo, bądź z określonych powierzchni w celu osiągnięcia pożądanych efektów hodowlanych i ekonomicznych;

Runo leśne najniższa warstwa roślinności w drzewostanie, złożona z roślin zielnich i krzewinek /np. czarnych jagód/ oraz mchów, porostów i grzybów;

Siedlisko kompleks czynników abiotycznych /nieożywionych/ środowiska, na które składają się stosunki klimatyczne, łącznie z reżimem wodnym oraz stosunki glebowe, łącznie z ukształtowaniem terenu;

Strefy uszkodzenia przemysłowego w zależności od stopnia nasilenia szkodliwego oddziaływania gazów i pyłów, wyrażającego się między innymi ubytkiem aparatu asymilacyjnego drzew leśnych wyróżnia się następujące strefy: O - bez uszkodzeń (redukcja aparatu asymilacyjnego do 10%) I - uszkodzeń słabych (11-25%) II - uszkodzeń średnich (26-60%) III - uszkodzeń silnych (powyżej 60%) ;

Typ siedliskowy lasu uogólnione pojęcie kategorii siedlisk o podobnej przydatności do produkcji leśnej. Klasyfikacja siedlisk leśnych uwzględnia cztery stopnie żyzności siedlisk /od najuboższych do najżyźniejszych: bory, bory mieszane, lasy mieszane, lasy/ oraz pięciu stopni uwilgotnienia siedlisk /od suchych do okresowo zatapianych: suche, świeże, wilgotne, bagienne i łęgowe/, a także położenie geograficzne /tereny nizinne, wyżynne, podgórskie i górskie/;

Typ siedliskowy lasu (siedlisko) - jednostka określająca podobne warunki rozwoju roślinności (drzewostanów) uwzględniająca żyzność i wilgotność gleby;

Użytki przedrębne - drewno pozyskane w trakcie prowadzonych zabiegów pielęgnacyjnych, a także zabiegów sanitarnych w drzewostanach. Użytki rębne - drewno pozyskane w dojrzałych drzewostanach;

Użytkowanie lasu - działalność mająca na celu wykorzystanie naturalnych bogactw leśnych i przygotowanie ich dla odbiorców (także dział nauk leśnych);

Zalesienia - wprowadzenie drzewostanów ze sztucznych nasadzeń lub obsiewu naturalnego na gruntach przeznaczonych do zalesienia, będących dotychczas gruntami rolniczymi lub nieużytkami;

Zapas drewna na pniu - miąższość drewna w drzewostanach - tu łączna miąższość drewna drzewostanów danego nadleśnictwa wyrażana w m3. Zasobność drzewostanu objętość /miąższność/ drewna w części nadziemnej drzew w drzewostanie, wyrażona w m sześć. w przeliczeniu na 1 ha. Zrąb - powierzchnia leśna, z której drzewostan jest usuwany w ramach użytkowania lasu;

Ochrona lasu

jest to zespół zabiegów wykonywanych przez Lasy Państwowe i właścicieli lasów, mający na celu podniesienie naturalnej odporności drzewostanów, w zczególności polegających na:

- wykonywaniu zabiegów profilaktycznych i chronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów,

- zapobieganiu, wykrywaniu i zwalczaniu nadmiernie pojawiających się i rozprzestrzeniających szkodliwych dla lasów organizmów,

- gospodarowaniu w lasach zwierzyną w sposób nie zagrażający trwałości lasów i umożliwiający realizację zadań związanych z gospodarką leśną.

Zagrożenia, których zwalczaniem zajmuje się ochrona lasu można podzielić na trzy grupy:

1. zagrożenia biotyczne (powstające w wyniku oddziaływania organizmów żywych)

2. zagrożenia abiotyczne (powstające w wyniku działania czynników nieożywionych np. klimatycznych)

3. zagrożenia antropogeniczne (powodowane działalnością człowieka)

LAS - najbardziej złożony ekosystem lądowy, w którym współżyją organizmy roślinny i zwierzęce tworząc biocenozy. LAS to grunt o zwartej powierzchni (min 0.10 ha) pokryty biocenozą roślinną w sposób trwały (uprawy lesne - drzewa, krzewy, runo lesńe) lub przejściowo jej pozbawiony przeznaczony do produkcji leśnej, to grunt stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład Parku Narodowego .

LAS to zbiorowisko roślin drzewiastych zajmujące na trwałe określone powierzchnie, o wielkości bieżącej produkcji >1m3

GRUNTY ZWIĄZANE Z GOSP LEŚNĄ - pow. Wykorzystywane dla potrzeb gosp. Leśnej: budynki i budowle, linie podziału przestrzennego, drogi leśne, szkółki leśne miejsca składowania drewna, urządzenia melioracji wodnych, tereny pod liniami energetycznymi, parkingi leśne i urządzenia turystyczne

POWIERZCHNIA LASÓW wynosi 8918 tys. Ha - 28,5% pow. Kraju. + 195 tys ha gruntów związanych z gospodarką leśną. Lasy Państwowe - 82,6% (7363 tys ha), lasy prywatne 17,4% (1555 tys ha). To daje 0,23ha/os. Najmniejszą lesistość ma woj. Łódzkie - 20%, największe lubuskie - 50%, W Polsce jest 23 Parki Narodowe - 1% pow.kraju. rezerwaty przyrody - 0,5% pow.kraju. parki krajobrazowe - 8% pow.kraju. obszary chronionego krajobrazu - 23% = Po zsumowaniu 1/3 pow. Kraju jest objęta obszarową. Ok. 50% lasów państwowych to lasy chronione.

W strukturze siedliskowej LP przeważają siedliska borowe (58.9% pow lasów). Siedliska lasowe zajmują 41,1%.

W LP dominują gat. Iglaste (77% pow.leśnej) w tym: sosna z modrzewiem (69,5%), świerk (5,5%) jodła i daglezja (2,0%) . W gat. Liściastych dominuje dąb (7,1%).

W POLSCE lasy iglaste (66,6%), liściaste (15,4%), mieszane (18%) pow. Polski. Dominuje drzewostan wieku 21- 60 lat tj II (22,,% pow) i III (23,5%) klasy wieku. Drzewostany powyżej 100lat tj VI klasy to 8,1%.

FUNKCJE LASÓW:

F.EKOLOGICZNE (ochronne) - stabilizacja obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom, osuwiskom, ochrona gleb przed erozją i ochrona krajobrazu przed stepowieniem, kształt. Klimatu globalnego i lokalnego, stabilizacja skład. Atmosfery i jej oczyszczenie, tworzenie warunków do zachowania potencjału biologicznego, lepsze warunki dla zdrowia i życia ludności

F.SPOŁECZNE - kształtowanie korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społ., wzbogacanie rynku pracy, tworzeni różnorodnych form użytkowania lasów przez społ. Lokaną, zagospodarowanie terenów zdegradowanych i gleb marginalnych, wzmocnienie obronności kraju, rozwój kultury, oświaty, oraz edukacji ekolog

F.PROD (gospodarcze) - zachowanie trwałości istnienia lasu, pozyskiwanie użytków niedrzewnych i gosp. Łowieckiej, rozwijanie turystyki kwalifikacyjnej, zyski ze sprzedaży towarów i usług, tworzenie miejsc pracy, zasilenia podatkiem budżetu państwa i budżetów samorządowych

---