MORFOLOGIA ROŚLIN - EGZAMIN

1. W skład chromatyny wchodzą: DNA, RNA, histony, białka niehistonowe; jej podstawową jednostkę strukturalną stanowi nukleosom.

2. Nukleosom - jednostka strukturalna chromatyny składająca się z odcinka DNA o długości ok. 200 par zasad nawiniętych na 8 histonów rdzeniowych. Nie występuje u prokariota.

3. Wakuola powstaje z:
   *małych prawakuoli, które odzielają się od ER i potem powiększają objętość
   *przez podział już istniejacych wakuoli
   *z błon aparatów Golgiego

4. Filamenty pośrednie - występują na terenie jądra i cytoplazmy. Stanowią jeden z głównych komponentów cytoszkieletu komórkowego, oprócz mikrofibryli (średnica 24 nm) i mikrofilamentów aktynowych bądź miozynowych (średnica odpowiednio 7 i 15 nm). Wynikiem ich budowy jest spora elastyczność mogą się rozciągać a po ustaniu siły powracają do poprzedniego kształtu. Mają średnicę około 10nm. W zależności od rodzaju tworzących je białek tworzą różne układy przestrzenne: pęczków kierujących się w stronę obwodu komórki (keratyny), luźnych sieci zlokalizowanych głównie wokół jądra (wimentyny), bądź równoległych pasm w długich wypustkach (neurofilamenty).
   Filamenty pośrednie dzielimy na:
   *filamenty jądrowe: zbudowane z lamin A i B. Występują w jadrach wszystkich komórek
   *filamenty keratynowe: zbudowane z cytokeratyny kwaśnej i obojętnej. Występują w komórkach nabłonka
   *filamenty wimentynowe: zbudowane z wimentyny, desminy, białek glejowych. Wystepują w mezenchymie i komórkach które się z niej wywodzą, kmórkach mięśniowych, neurogleju,
   *neurofilamenty w komórkach nerwowych.

5. Mikrotubula - włóknista rurkowata sztywna struktura o średnicy 24-26 nm i różną długość. Są zbudowane z białka tubuliny i odpowiadają za ruchy cytoplazmy i organelli w komórce. Budują też wici i rzęski. W rzęskach i wiciach towarzyszy im jeszcze dyneina. Poza tym budują centriole i wrzeciono kariokinetyczne.

6. Białka motoryczne mikrotubul to: kinezyna, dyneina, (tubulina ?)

7. Rośliny syntetyzują wiele węglowodanów: glukozę, fruktozę, skrobię, sacharozę. Nie syntetyzują glikogenu gdyż jest co cukier zapasowy grzybów i zwierząt.

8. Która tkanka osiąga wyższy stopień poliploidalności: bielmo wtórne (3n); obielmo (2n)

9. Plastochron - czas między wytworzeniem dwu kolejnych zawiązków liściowych

10. Metatropia (? - jakoś tak) - pierwotne położenie pączka kwiatowego

11. Kwiatostan zamknięty to - zamknięta wiecha; dochodzi do wytworzenia tylko jednego kwiatu

12. Rdzeń występuje w łodydze nagonasiennych i dwuliściennych.

13. Liść hipostomatyczny - szparki po dolnej stronie liścia (liść epistomatyczny - szparki po górnej stronie liścia; liść amfistomatyczny - szparki po obu stronach)

14. Ciernie występują u: głóg, grochodrzew, węzły roślin (?) (morfologicznie ciernie zawsze są wzmocnione tkanką podskórną, np. drewnem, co utrudnia ich złamanie, w przeciwieństwie do kolców, np. róży.)

15. Bulwa ziemniaka to bulwa pędowa czyli jest przekształconą łodyga. Powstaje jako zgrubienie na końcu stolonu. Ma podobną budowę jak łodyga (skórka/korkownica-->kora pierwotna-->łyko-->drewno-->w samym środku znajduje się silnie rozrośnięty rdzeń).

16. Przedrośle to tkanka - 1n (gametofit)

17. Łupina nasienna powstaje z osłonek zalążka

18. Obielmo to tkanka spichrzowa powstająca z zachowanego ośrodka zalążka

19. Kaloza jest polimerem glukozy z wiązaniami glikozydowymi w pozycjach 1,3 (celuloza - wiązania w pozycjach 1,4). Jest to wielocukier (polisacharyd) wyścielający zewnętrzną ścianę porów rurek sitowych łyka.

20. Mezofil wieńcowy występuje w systemie fotosyntetycznym roślin C4 (niektóre rodziny okrytonasiennych i roślinki pustynne); jest to jedna z adaptacji do warunków pustynnych

21. Komórki sitowe występują w łyku roślin nagonasiennych i paprotników (rurki sitowe są u okrytonasiennych)

22. Glikokaliks - jest to otoczka składająca się z reszt polisacharydowych glikolipidów i glikoproteidów, wchodząca w skład błon komórkowych. Glikokaliks zwiększa wytrzymałość na czynniki mechaniczne, pełni ważne funkcje przy łączeniu się komórek w skupiska oraz przy ich identyfikacji.

23. Białka laminy są szkieletem macierzy jądrowej

24. Czy morszczyn rozgałęzia się dychotomicznie: tak

25. Rodzaje wrzeciona podziałowego: fikoplast, fragmoplast

26. Czy jabłoń wytwarza zarodniki: tak (w postaci ziaren pyłku)

27. Czy Coelochaete jest mono- czy uniplastydowa: mono (jednoplastydowa)

28. Makrospory powstają w makrosporangiach (nagonasienne: ośrodek w szyszce żeńskiej; okrytonasienne: woreczek zalążkowy)

29. Ile osłonek mają nagozalążkowe - 1 (okrytozalążkowe - 2)

30. Pestka słonecznika to: owoc suchy

31. Miłorząb to roślina nagozalążkowa

32. Izotonia to podział na dwie równocenne jednostki

33. Gametofitowy organ osiowy jest analogiem: sporofilowego organu osiowego

34. Reakcyjne drewno kompresyjne (twardzica, drewno naciskowe) występuje u iglastych

35. Chimera peryklinalna - komórki genetycznie różne znajdują się w rożnych piętrach inicjalnych (chimera sektorialna - występuje jedno piętro inicjalne i są w nim sektory genetycznie różne; chimera meryklinalna - występują 2 lub 3 piętra inicjalne i jedno składa się z sektorów genetycznie różnych)

36. Aktywność merystemu płytowego: podziały antyklinalne

37. Strefa QC (strefa wolno rosnąca): ma kształt półkuli lub dysku; jest tam zmniejszona synteza materiałów budulcowych; w jej komórkach średnio jest mniej DNA i RNA i białek niż w komórkach innych części merystemu; jąderka są małe; komórki tej strefy rzadko się dzielą i wykazują wysoką aktywność oksydazy cytochromowej.

38. Komórki aparatu szparkowego u traw mają kształt biszkoptowaty (fasolowate są np. u Irys)

39. W merystemie apikalnym korzenia pszenicy występują: piętra inicjalne

40. Libriform - ekstremalna forma włokiem drzewnych podobna do włókien łykowych; światło we włóknach libriformu jest bardzo zredukowane, jamki są szczelinowe i nie wykazują cech lejkowatości (brak im obrzeżenia)

41. Czy sieć Hartiga występuje u porostów: nie (?)

42. Czy komórki posiadające łagiewkę pyłkową mogą mieć komórki ruchome: tak (np. sagowce i miłorzęby)

43. Czy u jednoliściennych może występować przyrost wtórny łodygi: może (np. aloes, dracena, juka)

44. Przykład heterobatmi (heterobatmia to jednoczesne występowanie cech progresywnych (apomorficznych) i ancestralnych (plezjomorficznych) u jednego gatunku): Trochodendron (roślina kwiatowa z drewnem wtórnym posiadającym tylko cewki)

45. Jakie geny odpowiadają za tożsamość słupków i pręcików: geny klasy C (?)

46. Jaka mutacja prowadzi do powstania kwiatu ze słupkami i bez pręcików (?):

47. Kiedy powstała fotosynteza i skąd o tym wiemy: ok. 3,5 mld lat temu; dowód: struktury stromatolitowe - są pokryte żywymi matami sinicowymi, czyli warstwami utworzonymi przez komórki cyjanobakterii

48. Mikoryza V/A (mikoryza endotroficzna) - strzępki grzyba wnikają do wnętrza żywych komórek skórki lub kory pierwotnej korzenia i nie tworzą opilśni /owies, żyto, pszenica, kukurydza/ wykład VII, przykład: Allium porrum (mikoryza ektotroficzna - grzybnia nie wnika do wnętrza komórek, tworząc na powierzchni korzenia splot w postaci mufki zwanej opilśnią /sosna, podstawczaki, workowce, śliwa, jabłoń, grusza, dąb, brzoza, korzeniówka/)

49. Rosnąca zalążnia przekształca się w owoc

50. 2 przykłady uniplastydowości: widliczka, glewiki (zielenice, paprocie) (???)

51. Jaka mutacja decyduje o genie „superman”/ jak powstaje fenotyp „superman”:

52. Czy u skrzypu są mikrofile: nie; są makrofile

53. Czy okrytonasienne są roślinami zarodnikowymi: tak (!!!)(zarodnikowe na 100%: glony, porosty, mszaki, paprotniki, grzyby)

54. Gametofit glewików (mszak to jest): rozetkowaty, obupłciowy, plechowaty i prostej budowie, w plesze ukryte rodnie i plemnie, ma duże chloroplasty (fotosyntetyzuje; sporofit ma tam samo), w gametoficie powstają sporofity; (Sporofit nie wykształca sety ("łodyżki" na której osadzona jest puszka) natomiast między stopą a zarodnią nieprzerwanie produkowane są elementy budujące zarodnię, w tym kolumienkę (wewnątrz zarodni) i tkankę zarodnikotwórczą. Skutkiem tego zarodnia zróżnicowana jest na szeregi poziomów dojrzałości zarodników. Pęknięcie jednej części i uwolnienie dojrzałych zarodników nie hamuje procesu produkcyjnego pozostałych mejospor. Zjawisko to jest unikalne wśród wszystkich roślin lądowych.)

55. Rośliny różnakozarodnikowe - rośliny produkujące w procesie mejozy dwa rodzaje zarodników (mejospor): duże zarodniki żeńskie (makrospory) i drobne zarodniki męskie (mikrospory), z których odpowiednio wyrastają przedrośla z żeńskimi (rodnie) i męskimi (plemnie) organami rozmnażania (u roślin kwiatowych mocno zredukowane). Przykłady roślin: sosna, paprotniki (widliczki, porybliny), wszystkie rośliny kwiatowe (krokus, olcha…), ogólnie wszystkie nasienne, paprocie wodne (salwinia i marsylia)

56. Egzoderma to tkanka: okrywająca

57. Metaksylem różnicuje się z: prokambium

58. Peryderma powstaje w wyniku działalności: fellogenu

59. Cząsteczka błony lipidu elementarnego to:

60. Fyllodium to: forma liścia o zredukowanej blaszce liściowej (jej funkcje przejmuje spłaszczony ogonek liściowy).

61. Hydrofit to roślina rosnąca: częściowo lub całkowicie w środowisku wodnym

62. Domenę kambium obserwujemy na: pniu (?) Struktura domenowa jest powszechną właściwością kambium drzew iglastych i liściastych (Hejnowicz str. 773↑)

63. Inicjały izodiametryczne kambium dają: promienie (?) (inicjały izodiametryczne kambium to inaczej inicjały promieni)

64. Trichoblasty to komórki macierzyste: włośników

65. Archegonia (archegonium/rodnia) to: wielokomórkowe gametangium żeńskie (organ rozmnażania się) organowców (mszaki, paprotniki, nasienne);

66. Fanerofit - roślina, której pączki odnowieniowe znajdują się wysoko nad powierzchnią ziemi; roślina jawnopączkowa

67. Heterosporia/różnozarodnikowość - właściwość niektórych paprotników polegająca na wytwarzaniu dwóch typów zarodników: makrospor i mikrospor

68. Zalążek anatropowy - sznureczek przyrasta do zalążka, a nasienie odłącza się w dolnej jego części, tzn. blisko łożyska (wierzchołkowa część ośrodka skierowana jest w stronę sznureczka) (zalążek atropowy/ortotropowy - wierzchołek ośrodka znajduje się na przeciwległej stronie sznureczka)

69. Mieszek - najbardziej prymitywny typ owocu; utworzony jest z pojedynczego owocolistka, otwiera się z jednej strony wzdłuż szwu (inne owoce suche wielonasiennych uwalniające nasiona to: 1) strąk - powstaje z jednego owocolistka, otwiera się z dwu stron; 2) łuszczyna - złożona jest z dwu owocolistków z przegrodą w środku; 3) torebka - składa się z kilku owocolistków o różnym sposobie osadzenia nasion i otwierania się)

70. centrypetalnie = dośrodkowo (centryfugalnie = odśrodkowo)

71. Wzrost intruzyjny - wzrost w określonych rejonach, wzrost komórek na długość

72. Czy kwiat może być doskonały i niekompletny: tak

73. Ile segmentów zawiera kwiat doskonały: 4

74. Wymień plastydy: leukoplasty (bezbarwne) proteinoplasty, elajoplasty, amyloplasty, barwne chloroplasty, chromoplasty,

75. Litocysty: komórki wyróżniające się maczugowatymi wyrostkami ściany skierowanymi do wnętrza komórki i zawierającymi złogi wapnia (inne idioblasty wydzielnicze: 1) kom. garbnikowe - gromadzą garbniki; 2) kom. krzemionkowe - mają zgrubiałe ściany przesycone dwutlenkiem krzemu; 3) kom. myrozynowe - komórki mezofilu wyróżniające się kształtem, zawierające enzym rozszczepiający olejki gorczyczne; 4) kom. kryształonośne - obecność kryształów szczawianu wapnia rafidy, druzy, piasek krystaliczny, sferyty; 5) kom. olejowe - wydzielina w postaci oleju; 6) kom. śluzowe - zawartość śluzowa; 7) wewnętrzne trichomy wydzielnicze)

76. Symplast - protoplasty połączone plazmodesmami

77. U których roślin występuje białko P (białko floemowe): w elementach sitowych u okrytonasiennych

78. Kierunek różnicowania drewna pierwotnego w łodydze: odśrodkowo

79. Przodkiem plastydów jest: sinica

80. Rodzaje mejozy: gametyczna (bezpośrednio wyprzedza wytworzenie gamet), zygotyczna (występuje jako pierwszy podział zygoty), sporotyczna (poprzedza wytworzenie zarodników) wykład V

81. Gdzie występuje podwodny las brunatnicowy: południowe wybrzeża Australii i zachodnie wybrzeża Ameryki Północnej

82. Czy wielokomórkowość ma pochodzenie monofiletyczne: nie, ma pochodznie polifiletyczne

83. co to jest zasada Errery: podział komórkowy zachodzi na ścianie o największej powierzchni

84. Brak centrioli w komórce obserwujemy u: krasnorostów (na wikipedii napisali że u roślin wyższych… ale u krasnorostów też ich nie ma)

85. Enzymy fotorespiracyjne znajdują się: w peroksysomach

86. Apoptoza to: to zaprogramowana śmierć komórki - dzięki temu mechanizmowi usuwane są zużyte lub uszkodzone komórki

87. Kaulifloria to: wyrastanie kwiatów i kwiatostanów (a w konsekwencji owoców) bezpośrednio na pniu i konarach, gł. u drzew tropik.; np. kakaowca, judaszowca, krescencji, melonowca.

88. Hydatody są ulokowane na: brzegach liści w pobliżu zakończeń wiązek przewodzących

89. Bielmo to tkanka spichrzowa powstająca w trakcie procesu podwójnego zapłodnienia po połączeniu jednego z jąder plemnikowych z dwoma jądrami biegunowymi woreczka zalążkowego

90. Wiązka amfifloemowa - ksylem otoczony z dwóch stron przez floem (wiązka ektofloemowa - ksylem otoczony przez od strony zewnętrznej)

Pytania od Rafała (pominęłam te, które pojawiły się wcześniej):

1. Ile jest typów cytokinezy u zielenic, które mają fikoplast: 2 (Chlamydomonas, Fritschiella)

2. Przykłady roślin heterosporycznych (różnozarodnikowych): nagonasienne (np. sosna), okrytonasienne (np. lilia) , paprocie różnozarodnikowe (np. salwinia pływająca, marsylia)

3. Czy u brunatnic występuje floem: nie; asymilaty przewodzą komórki żeberka

4. Ile błon mogą mieć plastydy powstałe w wyniku endosymbiozy wtórnej: 4 (tyle błon mają plastydy brunatnic, okrzemek i glonów złocistych; występuje tam chlorofil „c”!)

5. Co to jest gen superman: decyduje czy ma powstać słupek (w wyniku mutacji mogą powstać pręciki)

6. Co to są cyjanelle i gdzie występują: cyjanelle to komórki sinic, które pełnią funkcje chloroplastów w komórkach niektórych glonów i grzybów (np. glaukofity - glony)

7. Czy miłorząbowate i sagowce, mimo że mają ruchome gamety, posiadają łagiewkę pyłkową: tak (łagiewka pyłkowa z plemnikami krążącymi jak bączki)

8. Jakie geny odpowiadają zarówno za tożsamość słupków jak i pręcików: geny klasy C

9. Przykłady struktury D1: włoski jednokomórkowe, nitka (zielenice)

10. Dlaczego u sosny z jednego nasienia może wykiełkować więcej niż jedna siewka: bo w zalążku są 2 komórki jajowe (poliembrionia)

11. W wyniku jakiej mutacji powstaje kwiat żeński: mutacja Apetala

12. Czy magnolia rozmnaża się przez zarodniki: tak

13. Co powstaje z zalążka: nasienie

14. Liść unifacjalny jest: odosiowy (?)

15. Czy u jednoliściennych występuje przyrost wtórny: tak

16. Barwniki u protochlorofitów: chlorofil a i b i karotenoidy (barwiki u sinic fotosyntetyzujących: chlorofil a i fikobiliny: fikocyjanina i fikoerytryna)

17. Kompartmentacja - proces oznaczający powstanie przedziałów, wydzielonych obszarów u przestrzeni środowiska wodnego, zapobiegających swobodnej dyfuzji cząsteczek; k. nastąpiła po pojawieniu się liniowych cząsteczek polarnych o hydrofilowych i hydrofobowych biegunach

18. Ile może być płaszczyzn cytokinetycznych, 1 czy 2: 1

19. Jakie podziały zachodzą w merystemie wierzchołka łodygi: anty- i peryklinalne

20. Jakie podziały zachodzą w merystemie brzeżnym liścia: anty- i peryklinalne

21. Jak powstają megafile: w wyniku rozgałęziania, spłaszczenia i zrastania telomów

22. Skrzypy - makrofile; widłaki - mikrofile

23. Organy wykazujące symetrię grzbietobrzuszną: liść, pęd (?)

24. Co daje poliploidalność w świecie roślin: poliploidy odznaczają się zwykle większymi rozmiarami, większą żywotnością i odpornością, dają więc większe plony (Poliploidalność - zjawisko występowania w komórce (lub komórkach organizmu) liczby chromosomów co najmniej trzykrotnie większej od ich liczby w komórce haploidalnej)

25. Morfologia płyt perforacyjnych:

Płyta perforacyjna: PROSTA (jeden otwór) lub ZŁOŻONA (wiele otworów); w p. p. złożonej otwory mogą być ułożone w szeregi (p.p. DRABINKOWA) lub w postaci siatki (p.p. SIATKOWATA) albo też tworzą grupę kolistych otworków (p.p. EFDROIDALNA)

26. Budowa liścia kseromorficznego: silnie rozwinięta tk. palisadowa, szparki zagłębione (lub w ogóle w kryptach), epiderma wielowarstwowa, gruba kutykula…………. nie wiem co jeszcze

27. Co wyróżnia rośliny kwiatowe: kwiaty, okryte zalążki, rozdział funkcji mechanicznej i przewodzącej

28. Co to są heterocysty: komórki występujące u wielu sinic (szczególnie u form nitkowatych), odpowiadające za proces asymilacji azotu z atmosfery.

29. Co to są zarodniki/spory: jednokomórkowe twory powstające u roślin zarodnikowych i grzybów, służące do rozmnażania bezpłciowego.

30. Odpowiednik makrosporofila u okrytonasiennych: słupek, owocolistek (?)

Twórczość moja:

31. Przykłady heteromorfizmu: cykl życiowy glony z rodzaju Derbesia oraz plechowaty gametofit i złożony z organów sporofit u paproci

32. Fotomorfogeneza - (wykład VI) - rozchodzi się o paprocie, których przedrośla w świetle czerwonym i w ciemności rosną jednowymiarowo a w świetle białym i niebieskim zaczynają wzrost dwuwymiarowy

---