Klasyfikacja organow ochrony prawnej

1 organy rozstrzygające/orzekające/jurysdykcyjne/judykacyjne

• Organy sadowe

• Organy quasi-sadowe

• Organy pozasądowe

2 organy kontroli legalnosi/ przestrzeganie prawa

3 organy pomocy prawnej

Podzial organow sadowych

1 sady

• Sady powszechne

• Sady rejonowe

• Sady okregowe

• Sady apelacyjne

• Sady szczególne

• Sady administracyjne: wojewodzkie sady administracyjne, Naczelny Sad Administracyjny

• Sady wojskowe:wojskowe sady garnizonowe, wojskowe sady okregowe

• Sad Najwyższy, który nie jest zaliczany ani do sadow powszechnych ani do sadow szczególnych, gdyz jest on naczelnym organem wymiaru sprawiedliwości, który sprawuje nadzor judykacyjny nad pozostałymi sadami

2 trybunaly

• Trybunal Stanu

• Trybunal Konstytucyjny i sady międzynarodowe, czyli

• Europejski Trybunal Praw Człowieka

• Europejski Trybunal Sprawiedliwości

• Sad Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich

• Międzynarodowy Trybunal Karny

Krajowa Rada Sadownictwa

Podstawa funkcjonowania KRS jest Konstytucja RP (art. 186-187) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o Krajowej Radzie Sadownictwa. KRS jest organem stojacym na strazy niezależności sadow i niezawisłości sędziów.

Zadania KRS:

1. podejmowanie uchwal w sprawie wystapienia do TK o zbadanie zgodności z Konstytucja aktow normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sadow i niezawisłości sadow

2. rozpatrywanie i ocenianie kandydatury do pelnienia urzedu sędziowskiego na stanowiska sędziów SN i NSA oraz na stanowiska sędziowskie w sadach powszechnych i w sadach wojskowych

3. przedstawienie prezydentowi RP wnioskow o powolanie sędziów w SN, NSA, sadach powszechnych i sadach wojskowych

4. rozpatrywanie wnioskow o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrazanie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego, który ukończył 65 rok zycia

5. rozpatrywanie wystąpień sędziów w stnie spoczynku o powrot na stanowisko sędziowskie

6. wybieranie rzecznika dyscyplinarnego sędziów sadow powszechnych

7. wyrazanie opinii w sprawie powolania i odwolania prezesa albo wiceprezesa sadu powszechnego albo sadu wojskowego

8. uchwalanie zbioru zasad etyki zwodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem

9. wypowiadanie się o stanie kadry sędziowskiej

10. ustalanie kryteriow oceny kandydatow na stanowiska sędziowskie, przeprowadzanej przez prezesow sadow okręgowych i apelacyjnych

11. opiniowanie projektow aktow prawnych w sprawach wynagrodzen sędziowskich oraz przedstawianie wnioskow w tym zakresie

12. opiniowanie projektow aktow normatywnych dotyczących sadownictwa i sędziów

13. opiniowanie programow szkolenia aplikantow sadowych, zakresu i sposobu prowadzenia egzaminow sędziowskich i ustalanie ich wynikow

14. opiniowanie zasad oceny pracy asesorow sadowych

15. wyrazanie stanowiska w sprawach dotyczących sadow i sędziów, wniesionych pod obrady Rady przez prezydenta RP oraz inne organy wadzy publicznej i organy samorządu sędziowskiego

16. czuwanie nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez sędziów

Skład KRS

1. Pierwszy Prezes Sadu Najwyższego, Minister Sprawiedliwości, Prezes Naczelnego Sadu Administracyjnego i osoby powolane przez prezydenta RP

2. 15 czlonkow wybranych spośród sędziów SN, sadow powszechnych, sadow administracyjnych i sadow wojskowych

3. 4 czlonkow wybranych przez sejm spośród posłów oraz 2 czlonkow wybranych przez senat spośród senatorow

Kadencja członków KRS trwa 4 lata.

Gwarancje niezawisłości sędziowskiej

1. gwarancje konstytucyjne i ustrojowe

• odpowiednie poziom moralno-etyczny sędziego i jego kwalifikacje zawodowe

• stałość zawodu sędziego

• materialna niezależność sędziego

• niepołączalność zawodu sędziego z innymi zawodami

• apolityczność sędziego

• immunitet sędziowski

• odpowiedzialność dyscyplinarna sedziego

gwarancje procesowe

• kolegialność składu orzekającego

• jawność rozprawy sadowej

• tajność narady

• zasady swobodnej oceny dowodow

• instytucja wylaczenia sędziego

Struktura sadow.

• Sady rejonowe (rozstrzygają sprawy w pierwszej instancji)

• Sady okregowe (zajmują się rozpoznawaniem srodkow odwoławczych od orzeczen rejonowych-jako druga instancja)

• Sady apelacyjne (rozpoznaje srodki odwoławcze od sadow okregowych)

• Sad Najwyższy ( ropoznaje kasacje od orzeczen sadow okregowych orzekających w drugiej instancji oraz od orzeczen sadow apelacyjnych, jak również inne sprawy powierzone w drodze ustawy)

Wydzialy sadu rejonowego:

• Cywilny

• Karny

• Rodzinny i nieletnich-do spraw

• Z zakresu prawa karnego i opiekuńczego

• Dotyczących demoralizacji i czynow karalnych nieletnich

• Dotyczących leczenia osob uzależnionych od alkoholu oraz od srodkow odurzających i psychotropowych

• Należących do sadu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw

• Pracy (sad pracy)

• Ksiag wieczystych

• Sady grodzkie jako wydzialy lub wyzialy zamiejscowe sadow rejonowych

Sady grodzkie-sprawy

• O wykroczenia w pierwszej instancji

• O wykroczenia skarbowe, przestępstwa skarbowe, z wyjątkiem spraw niepodlegajacych w postepowaniu uproszczonym

• O przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udzialem ławników

• O pozostale przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postepowaniu uproszczonym

• Cywilnych podlegających rozpoznaniu w postepowaniu uproszczonym oraz dotyczących depozytow sadowych i przepadku rzeczy

Sady grodzkie tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia

Sad okregowy dzieli się na wydzialy

• Cywilny

• Karny

• Penitencjarny

• Pracy

• Gospodarczy

W sadzie okregowym w Warszawie działają ponadto jako wydzialy:

• Odrebna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego

• Odrebna jednostka organizacyjna do spraw rejestrowych powierzonych temu sadowi na podstawie odrębnych przepisow

• Odrebna jednostka organizacyjna do spraw z zakrsu ochrony wspólnotowych znakow towarowych i wspólnotowych wzorow przemysłowych

Sad apelacyjny-wydzialy

• Cywilny

• Karny

• Pracy i ubezpieczen społecznych

W sadzie apelacyjnym w Warszawie dziala ponadto Wydzial Lustracyjny

Nadzor judykacyjny (czyli w zakresie orzekania) nad sadami powszechnymi sprawuje SN, zas nadzor administracyjny - Minister Sprawiedliwości. Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzor osobiście na pośrednictwem prezesow sadow lub przez wlasciwa służbę nadzoru.

Nadzor judykacyjny polega na odpowiednim wpływaniu na tresc jurysdykcji sadow w granicach niezawisłości sędziów, zas administracyjny - na dokonywaniu odpowiednich czynności z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjna sadow, tj. dokonywaniu wizytacji i lustracji sadow, badaniu toku i sprawności postepowania w poszczególnych sprwach oraz kontroli działalności sekretariatow w sadach. Nadzor administracyjny również nie może naruszac niezawisłości sędziów.

Aplikanci sadowi.

Aplikacja sadowa polega na zaznajomieniu się z czynnościami sędziego, sekretariatow sadowych oraz uzyskaniu wiedzy potrzebnej do zajmowania stanowiska sędziego.

Aplikantem sadowym może być mianowany ten kto

• Posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pelni praw cywilnych i obywatelskich

• Jest nieskazitelnego charakteru

• Ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskal tytul magistra lub zagraniczne uznane w Polsce

• Zostal zakwalifikowany na aplikacje przez komisje egzaminacyjna po przeprowadzeniu konkursu

Aplikant sadowy może odbywac aplikacje w ramach stosunku pracy albo poza stosunkiem pracy. Mianowanie aplikanta wygasa, jeżeli osoba mianowana nie podejmuje wykonywania obowiazkow w terminie określonym w akcie mianowania, bez usprawiedliwionej przyczyny.

Zwolnienie aplikanta nastepuje, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu jeżeli aplikant

• Zrzekl się stanowiska

• Nie czyni postępów w toku aplikacji, a w szczególności jeżeli uzyskal dwie negatywne opinie patronow lub nie uzyskal pozytywnej oceny z kolokwium

• Razaco narusz obowiazkie aplikanta sadowego

• Zostal uznany za trwale niezdolnego do pelnienia obowiązków aplikanta

Po odbyciu aplikacji sadowej, aplikant zdaje egzamin sędziowski obejmujący znajomość prawa cywilnego materialnego, postepowania cywilnego, prawa karnego materialnego, procedury karnej, prawa pracy i ubezpieczen społecznych, prawa gospodarczego, prawa Unii Europejskiej oraz ustroju organow ochrony prawnej.

Asesorzy sadowi.

Asesorem sadowym może być osoba, która

• Ukończyła aplikacje sadowa lub prokuratorska

• Zdala egzamin sędziowski lub prokuratorski

• Posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pelni praw cywilnych i obywatelskich

• Jest nieskazitelnego charakteru

• Ukończyła wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskala tytul magistra lub zagraniczne uznane w Polsce

• Jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do pelnienia obowiązków sędziego

W zakresie orzekania asesorzy sadowi sa niezawisli i podlegaja tylko Konstytucji oraz ustawom. Asesor sadowy któremu nie powierzono pelnienia czynności sadowych, jest upoważniony do wykonywania czynności referendarza sadowego. Asesor na okres pelnienia czynności sędziowskich pozostaje pod piecza sędziego wyznaczonego do pelnienia funkcji konsultanta. Sedzia pelniacy funkcje konsultanta udziela asesorowi na jego wniosek pomocy z zakresu techniki pracy sędziowskiej oraz wykonywania czynności administracji sadowej. Ponadto sedzia konsultant przeprowadza lustracje posiedzen sadowych odbywanych pod przewodnictwem powierzonego jego pieczy asesora o sporzadza kwartalne sprawozdania w wykonywanej funkcji. Do pelnienia funkcji konsultanta wyznacza się sędziego sadu okregowego orzekającego w zakresie spraw, których rozpoznawanie zostalo powierzone asesorowi.

Referendarze sadowi.

Referendarze sadowi uprawnieni sa do wykonywania określonych w ustawach czynności należących do sadow w zakresie ochrony prawnej, a w szczególności postepowania w sprawach związanych z prowadzeniem ksiag wieczystych i rejestrow sadowych.

Na stanowisko referendarza sadowego może być minowany ten, kto:

• Posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pelni praw cywilnych i obywatelskich

• Jest nieskazitelnego charakteru

• Ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskal tytul magistra lub zagraniczne uznane w Polsce

• Ukończył 24 lata

• Odbyl aplikacja referendarska i złożył egzamin referendarski albo odbyl aplikacje sadowa, prokuratorska, notarialna, adwokacka lub radcowska i złożył odpowiedni egzamin referendarski

Aplikacja referendarska trwa rok i konczy się egzaminem referendarskim. Referendarza sadowego minuje i odwoluje Minister Sprawiedliwości. Referendarz sadowy w zakresie wykonywanych obowiazkow jest niezależny. Rozwiązanie stosunku pracy z referendarzem sadowym może nastąpić w drodze wypowiedzenia w razie:

• Otrzymania ujemnej oceny kwalifikacyjnej, potwierdzonej ponowna ujemna ocena, dokonana nie wczesniej niż po upływie 3 miesiecy

• Zniesienia sadu albo jego reorganizacji, powodującej utrate możliwości dalszego zatrudnienia referendarza sadowego

• Uznania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczen Społecznych za trwale niezdolnego do pelnienia obowiązków referendarza sadowego

• Nabycia prawa do emerytury

---