Funkcja filozofii pierwszej w Arystotelesowskiej koncepcji wiedzy

• filozofia pierwsza = metafizyka (m.)

• nazwa „metafizyka” nie pochodzi od Arystotelesa, ale od Andronikosa z Rodos, który porządkował jego pisma dot. zasad bytu (dziś czytamy je właśnie pt.: „Metafizyka”) lub perypatetyków

• „Bardziej od innych nauk umiłowania godne sa teoretyczne, owa zaś najbardziej spośród teoretycznych.” — Arystotel o m.

• Arystoteles podzielił nauki na:

1. teoretyczne: poszukiwanie wiedzy dla niej samej (m., fizyka, matematyka)

2. praktyczne: wiedza środkiem do osiągnięcia doskonałości moralnej

3. wytwórcze: celem wytwarzanie czegoś

• m. to nauka sprzeciwiająca się fizyce, zajmująca się bytami, które znajdują się ponad bytami fizycznymi, będąca każdą próbą wybiegnięcia myślami poza świat empiryczny

• A. twierdzi, że m. zajmuje się:

1. przyczynami i pierwszymi zasadami (etiologia, ukłon w stronę monistów, pluralistów i teorii idei)

2. bytem jako bytem (ontologia Platona i Parmenidesa)

3. substancją (rozważanie problemu, co jest bytem sensu stricto)

4. Bogiem i substancją pozazmysłową (poszukiwania Absolutu przez poprzedników)

• m. to przede wszystkim nauka o bycie jako takim

METAFIZYKA A WIEDZA (MĄDROŚĆ)

• byt jednostkowy a wiedza ogólna (!) — najdoskonalsze definicje są właśnie ogólne

• wiedza naukowa (w.n. ~ teoretyczna) zajmuje się wysnuwaniem konsekwencji wypływających z najwyższych zasad bytu i zna prawdę o tych zasadach

• mądrość to połączenie myślenia intuicyjnego z w.n. i wiedzą o przedmiotach — Etyka Nikomachejska

• w.n. to najwyższy z rodzajów wiedzy

• mądrość to ujęcie poznania teoretycznego, poznania rzeczy odwiecznych, istniejących mocą niezmiennej konieczności — taka wiedza jest czymś nie wymagającym korekt

• mądrość to połączenie logicznego wnioskowania i zdolności bezpośredniego ujmowania najwyższych zasad

• wiedza ludzka ma początek w zmysłach, które dzięki pamięci przeobrażają się w doświadczenie, a ono z kolei prowadzi do poznania naukowego

• przewaga wiedzy teoretycznej nad empiryczną: teoretyczna pozwala poznać skutek i przyczynę, empiryczna — jedynie skutek

• teoretyk dysponuje zdolnością rozumienia rzeczy niedających się poznać doświadczalnie, dlatego tylko on może nauczać, gdyż empiryk może mówić tylko o skutkach

• mądrość to najdoskonalszy rodzaj poznania teoretycznego, gdyż we wszystkich przypadkach zależna jest od wiedzy i dotyczy pierwszych przyczyn i zasad — Metafizyka

• mędrzec to ten, kto:

1. posiada ogólną wiedzę o możliwie wszystkich rzeczach, nie znając każdej z osobna

2. potrafi poznać rzeczy b. odległe od zmysłów, nieznane ogółowi

3. przewyższa innych w skrupulatności badawczej i zdolności do nauczania o przyczynach

4. dąży do zdobycia wiedzy dla samej jej wartości

5. nie podlega nikomu, a sam rozkazuje i poucza

6. zna cel każdej rzeczy (celem jest zawsze dobro, a dobro + cel = przyczyna)

• mądrość staje się owocem bezinteresownego umiłowania wiedzy i mogą ją osiągnąć tylko ci, którzy wiodą niezależne od nikogo życie, a ponieważ istnieje tylko dla samej siebie, staje się dziedziną pozaludzką(!) i najbardziej boską(!)

• mądrość to nie tylko dyspozycja do osiągnięcia wiedzy, ale i sama wiedza, którą jest nią w najwyższym stopniu i którą sam Bóg może posiadać (ze względu na to, że jest sama dla siebie, zatem w jakimś sensie staje się Absolutem)

• nawet jeśli niemożliwe jest zdobycie wiedzy idealnej nie wolno rezygnować z jej poznawania

---