Stwardnienie włókniste sutka (fibrosclerosis mammae)
Włókniakogruczolak (fibroadenoma)
Brodawczak wewnątrzprzewodowy (papilloma intraductale)
Rak sutka (carcinoma mammae)
Budowa gruczołu sutkowego
Sutek (gruczoł mlekowy, gruczoł sutkowy) - to zmodyfikowany gruczoł pokryty skórą i tkanką podskórną
Budowa morfologiczna i wzajemne proporcje tkanki gruczołowej do łącznotkankowego podścieliska zależą od stopnia rozwoju sutka oraz czynników hormonalnych.
Gruczoł sutkowy nieczynny zbudowany z 15-25 płatów oddzielonych pasmami tkanki łącznej i tłuszczowej. Każdy płat posiada jeden przewód wyprowadzający (mlekowy) uchodzący na brodawce sutkowej. Przewód ten dzieli się na przewody segmentarne, subsegmentowe, a te na zewnątrz i wewnątrzzrazikowe. Od tych ostatnich odchodzą nieczynne zraziki.
Większość zmian patologicznych sutka to zmiany niezłośliwe, ale niektóre odgrywają dużą rolę w diagnostyce różnicowej z rakiem sutka, a rak sutka jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet.
Zmiany łagodne sutka mogą mieć postać:
zmian zapalnych
wycieku z brodawki
wyczuwalnych guzków lub stwardnień
zmian widocznych tylko w mammografii
Zmiany niezapalne
Dysplazja- jest efektem przebudowy części gruczołu z nieprawidłowym rozrostem nabłonka. Przypisuje się to nadmiarowi estrogenów nad progesteronem. Histologicznie występuje dysproporcja między zrębem a miąższem z przewaga zrębu
Do łagodnej dysplazji sutka zalicza się:
torbiele
gruczołowatość
rozrost nabłonka przewodów i zrazików
rozstrzenia przewodów
stwardnienie włókniste sutka
ginekomastię
Stwardnienie włókniste
Pojawia się u młodych kobiet w postaci niewyraźnie odgraniczonego guza do kilku centymetrów, spoistości kauczuku, wolnego od tkanki tłuszczowej, na przekroju koloru szarobiaławego
Histologicznie w tkance łącznej włóknistej stwierdza się zanikające przewodu i zraziki obserwuje się nasilone włóknienie podścieliska, dominują pola bezkomórkowej szklistej tkanki łącznej.
Ginekomastia- jest odpowiednikiem dysplazji włoknisto- torbielowatej sutka kobiety, Oznacza powiększenie męskiego sutka, spowodowane rozrostem przewodów wyprowadzających i podścieliska łącznotkankowego.
Występuje w dwóch postaciach klinicznych:
guzowate stwardnienie wyczuwalne pod brodawką sutkową
równomierne powiększenie całego sutku
Zmiany te występują jedno lub obustronnie. Ginekomastia obustronna rozwija się w wyniku zaburzeń hormonalnych w związku ze wzrostem poziomu estrogenów.
Zapalenia:
ostre - występujące najczęściej w okresie laktacji. Jest zapaleniem ropnym w przebiegu którego może powstać ropień (gronkowce) lub może dojść do ropowicy (paciorkowca). Bakterie wnikają w głąb narządu przewodami mlekonośnymi lub przez pęknięte brodawki sutkowe. Jeżeli zmiany są rozległe tworzy się blizna
przewlekłe- może występować w przebiegu kiły lub gruźlicy. Towarzyszy często martwicy tkanki tłuszczowej lub powstaje po urazie sutka. Powstające zmiany ulegają włóknieniu, które może zaciągać skórę sutka
okołoprzewodowe- pojawia się w okresie menopauzy. (Zaleganie siary w przewodach) dotyczy przewodów wyprowadzających sutka. Wokół przewodów tworzą się złogi cholesterolu i wapnia, a w ich świetle gęsta wydzielina. Przewody ulegają włóknieniu i zarastaniu.
Palpacyjnie wyczuwa się guz średnicy 5 centymetrów, często w okolicy brodawki zdarza się wciąganie brodawki
Raki sutka- morfologia
Rak piersi zajmuje częściej lewą pierś. U około 4% pacjentek guzy są obustronne lub występują kolejne zmiany w tej samem piersi
Lokalizacja guza w piersi:
górny zewnętrzny kwadrant- 50%
część centralna 20%
dolny zewnętrzny kwadrant-10%
górny wewnętrzny kwadrant-10%
dolny wewnętrzny kwadrant-10%
Raki piersi dzielimy na takie, które nie przekraczają błony podstawowej nabłonka (nieinwazyjne) i takie, które ją przekraczają (inwazyjne)
Główne postacie raka:
nieinwazyjne (w miejscu)
rak przewodowy in situ (DCIS;carcinoma intraductale)
rak zraziowy in situ ( LCIS;carcinoma lobulare in situ)
Inwazyjne (naciekające)
rak przewodowy inwazyjny (nie klasyfikowany inaczej; NOS)
rak zrazikowy inwazyjny
rak rdzeniasty
rak śluzowy
rak tubularny
inne
Raki nieinwazyjne (carcinoma non invasivum, carcinoma in situ)
W raku tym komórki nowotworowe rosną w nabłonku przewodów sutka lub wypełniają pęcherzyki gruczołowe i przewodziki końcowe zrazików, ale nie naciekają błony podstawowej nabłonka i podścieliska
Rozpoznanie raka nieinwazyjnego jest związane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka inwazyjnego
Rak zrazikowy nieinwazyjny (carcinoma lobulare in situ)
Rak przewodowy nieinwazyjny (carcinoma ductale in situ)
Najczęściej nie dają wyraźnych zmian makroskopowych są niewyczuwalne. Palpacyjnie wykrywalne przypadkowo w biopsji pobranej z innego przewodu.
Raki inwazyjne- naciekające (carcinoma invasivum, carcinoma ilfitrans)
Rak inwazyjny sutka nacieka, podścielisko, zatem może dawać przerzuty. Większość raków inwazyjnych ma postać twardego, wyczuwalnego guza o nieregularnych zewnętrznych obrysach, kształtu gwiazdkowatego. Guzy te są nieprzesuwalne względem tkanek otaczających. Powierzchnia przekroju jest często wklęśnięta, a w środkowej części widać drobne ogniska i pasma żółtawo- kredowo- białe.
Progresja choroby zależy od miejscowego obrazu morfologicznego łącznie z tendencją do objęcia procesem chorobowym mięśni piersiowych i pokrywającej skóry z zaciągnięciem i pomarszczeniem skóry i brodawki. Zajęcie dróg limfatycznych jest przyczyną lokalnego obrzęku, następuje pogrubienie skóry dająca obraz skórki pomarańczowej
Rak przewodowy inwazyjny- bez szczególnych cech mikroskopowych
Makroskopowo raki e występują pod podstawą twardego guza z widocznych na przekroju nieregularnych obrysach. Im więcej tkanki łącznej w utkaniu guza tym jest on bardziej twardy. Na powierzchni przekroju widać białe ogniska martwicy, a czasem zwapnienia.
Histologiczne widoczne są gniazda, sznury i grupy komórek rakowych, a także pojedyncze komórki rakowe naciekające podścielisko sutka. Mogą tworzyć lite pola lub cewki gruczołowe o nieregularnym świetle
Cytologiczne cechy złośliwości komórkowej wyrażone są w różnym stopniu. Część guzów jest dobrze zróżnicowana, a innych stwierdza się znaczną anaplazję.
Komórki rakowe mogą naciekać naczynia limfatyczne i krwionośne, a także pnie nerwowe
Rak zraziowy inwazyjny
Ma obraz palpacyjnie wyczuwalnego guza lub zagęszczeń w obrazie mammograficznym. Znaczące część tych nowotworów przedstawia obraz rozlanego nacieku i może być klinicznie bezobjawowa.
Klasyczna postać tego raka zbudowana jest z małych komórek, często występują komórki sygnetowe. Komórki rakowe układają się w długie szeregi, często tworzą koncentryczne sznury wokół prawidłowych przewodów, co sprawia wrażenie tarczy strzelniczej. Pola tkanki nacieczone przez raka oddzielone są od siebie niezmienioną tkankę sutka.
Często rakowi zrazikowemu inwazyjnemu towarzyszy rak zrazikowy nieinwazyjny
Rak zrazikowy częściej jak przewodowy daje przerzuty do płynu mózgowo- rdzeniowego, błon surowiczych, jajników, macicy i szpiku kostnego.
Czynniki ryzyka raka sutka
Potwierdzony wpływ
czynniki geograficzne
wiek
genetyka i wywiad rodzinny
ciąże
przebieg miesiączkowania
łagodne choroby piersi
Dyskusyjny wpływ
estrogeny zewnątrzpochodne
doustne środki antykoncepcyjne
nadwaga
dieta wysokotłuszczowa
spożycie alkoholu
palenie tytoniu
Diagnostyka nowotworów sutka
Badanie kliniczne
badanie podmiotowe
badanie przedmiotowe
Badanie obrazowe:
mammogafia
kseromammografia
galaktografia
ultrasonografia- mniej czułą od mammografii
ABBI- przestrzenne,cyfrowe obrazowanie zmiany, jednoczesna możliwość pobrania wycinku lub nawet wycięcie zmiany
Badania mikroskopowe
badania cytologiczne- BAC lun rozmaz wycieku z brodawki
badania histopatologiczne- biopsja gruboigłowa